تبعات اغراق درباره توافق؛ چنددرصد از مشکلات اقتصادی با برجام حل شد؟
طی دوسال و نیم که مذاکرات هسته‌ای اولویت سیاست خارجی و داخلی دولت بود، کارشناسان اقتصادی نسبت به بزرگنمایی درباره آثار توافق احتمالی هشدار دادند.
به گزارش شیرازه به نقل از مشرق، از
ابتدای مذاکرات در دولت یازدهم تا تیرماه سال گذشته که مذاکرات پایان یافت و
برجام به امضای طرفین رسید و سرانجام تا 27 دی‌ماه که برجام اجرایی شد،
مسئولان دولت و حامیان آن برای تحت فشار قراردادن نهادهای قانونی کشور در
تصویب فوری برجام، بر فواید این توافق بر اقتصاد کشور تمرکز افراطی داشتند و
هر روز ده‌ها موضع‌گیری و صدها مطلب در این باره در رسانه‌های پرشمار حامی
دولت منتشر می‌شد.
به گزارش مشرق ، در مدت فوق، کارشناسان اقتصادی و مسئولان مختلف کشور
بارها به دولت درباره خوش‌بینی بیش از حد نسبت به تأثیر توافق هسته‌ای بر
اقتصاد کشور و تزریق این خوش‌بینی به مردم با هدف بهره‌برداری از فشار
اجتماعی علیه منتقدان، هشدار می‌دادند زیرا به گفته آنها، اکثر مشکلات
اقتصادی کشور به ایرادات ساختاری داخلی بازمی‌گردد و ربطی به بود و نبود
تحریمها نداشته و ندارد.
هرچند دولت با
تحریک انتظارات مردمی نسبت به توافق هسته‌ای توانست برجام پر از نقص را به
مرحله اجرا برساند، اما در همان مقطع بارها کارشناسان به دولت هشدار دادند
که پمپاژ انتظارات نادرست به افکار عمومی، به زودی دامان دولت را خواهد
گرفت.
اما مسئولان دولتی به این هشدارها توجهی نکردند و هر گونه اظهارنظر در این
باره را با ادبیات تند و غیرمنصفانه و انگ زدن به منتقدان، رد کردند و بر
باد خوش‌بینی به برجام سوار شدند.
هم‌اکنون با گذشت نزدیک به 3 ماه از اجرای برجام، به تدریج شاکله ملت به
صداقت اظهارات منتقدان درباره عدم اثرگذاری بالای برجام بر اقتصاد کشور
رسیده‌اند و دولت با موجی از انتظارات فزاینده (و البته خودساخته) در جامعه
روبرو شده که چاره و راهکاری برای حل آنها ندارد.
در مدتی که از اجرای برجام گذشته نیز کارشناسان خارج از دولت همچنان به
هشدار نسبت به بزرگنمایی آثار برجام هشدار داده‌اند اما مسئولان دولتی به
جای بیان واقعیات (از جمله عدم اجرای تعهدات طرف غربی در رفع کامل
تحریم‌های بانکی) وعده‌های جدید برجامی مطرح کرده و برکات برجام را به
ماه‌های آینده در سال 95 موکول می‌کنند.
شاهد بودیم که 2 روز بعد از اجرای برجام، رئیس‌جمهور و وزرا در همایش
اجرای برجام؛ فصلی نو در اقتصاد ایران شرکت کرده و شعارهای خوش‌بینانه قبل
از اجرای برجام را تکرار کردند و در سال جدید نیز این شعارها و وعده‌ها با
همان شدت و حدت همچنان تکرار می‌شود.
* هشدارهایی که نادیده گرفته شد
در همین باره به هشدارهای مکرر کارشناسان و مسئولان کشور نسبت به بزرگنمایی آثار و فواید اقتصادی برجام اشاره می‌کنیم:
***
آیت الله یزدی، ریاست مجلس خبرگان:
دولت نباید همه مسائل روزمره را به تحریمها گره بزند و کارها نباید به
نتیجه مذاکرات و توافق موکول شوند؛ بلکه توجه به قابلیت‌های داخلی امری
اساسی و مهم است.
***
آیت‌الله آملی لاریجانی، رئیس قوه قضائیه:
با وجود تذکر این مسئله از سوی مقام معظم رهبری و مسئولان نظام باز هم
می‌شنویم که عده‌ای تمام مشکلات کشور را به مسئله تحریمها و مذاکرات گره
می‌زنند و به راحتی تمام سرمایه‌های ملی و داخلی، توانمندی‌های جوانان و
استعدادهای داخلی را نادیده می‌گیرند؛ گرچه تردیدی نیست که تحریمها
مشکلاتی را ایجاد کرده اما باید مدنظر قرار دهیم که ملت ایران با تکیه بر
توان داخلی برهه‌هایی سخت‌تر از این به مانند دفاع مقدس را پشت سر گذاشته
است.
اینکه در مقابل دشمن به گونه‌ای سخن بگوییم که گویا تمام مشکلات کشور
معطوف به تحریمها است و کشور بر اثر این تحریمها کاملاً وا مانده و راهی
به جلو ندارد، کار غلطی است.
***
احمد توکلی، نماینده اقتصاددان مردم تهران در مجلس: فقط
یک سوم مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌هاست نباید فقط چشم بدوزیم به نتایج
مذاکرات و توافقات احتمالی آن، ما باید اول ریشه‌های فساد در داخل کشور را
از بین ببریم. ربط دادن همه مشکلات اقتصادی به تحریمها یک خطای راهبردی
است که باید خودمان را از این خطای راهبردی حفظ کنیم.
***
محمدقلی یوسفی اقتصاددان اصلاح‌طلب: متاسفانه
ویژگی‌های اقتصادی ایران چنان ناامید کننده است که علی رغم اهمیت این
توافق، نمی‌توان احتمال داد که برجام بتواند امیدی برای بهبود شرایط
اقتصادی مردم فراهم کند. ژ
چون خیلی از مشکلات اقتصاد ایران ربطی به برجام ندارد. به طور مثال فساد
موجود در اقتصاد کشور یا موضوع رشوه در نهادهای مختلف و کاغذبازی‌های بی
مورد اداری هیچ ربطی به برجام ندارد.
این‌ها و بسیاری دیگر از مشکلات موجود در کشور ربطی به برجام ندارد و به
نالایقی و بی کفایتی مدیران کشور باز می‌گردد و شرایط اسفناک کسب و کار و
هزار مشکل دیگر ریشه در ساختار تصمیم گیری داخلی دارد.
لذا اگرچه برجام فرصت سرمایه گذاری خارجی فراهم می‌کند اما آنها ناشی که
نیستند و شرایط داخلی را ارزیابی می‌کنند و می‌سنجند و بعد تصمیم می‌گیرند و
بنابراین باید گفت با اجرای برجام شاهد تحول جدی در اقتصاد نخواهیم بود،
به خصوص که اکنون اقتصاد ایران در شرایط رکود تورمی عمیقی به سر می‌برد.
لذا باید گفت برجام فقط می‌تواند امکاناتی فراهم کند که نحوه استفاده از
آن امکانات به سیاست‌های مسئولین باز می‌گردد و گشایشی در وضعیت مردم ایجاد
نمی‌کند چون سیاست‌های فعلی متناقض و در برخی موارد بی ثبات است و
متاسفانه باید گفت امیدی برای تغییر هم وجود ندارد.
***
عبدالمجید شیخی، اقتصاددان:عبدالمجید شیخی، اقتصاددان:
دولت طی این 3 سال گوش فلک را پرکرده ازبرجام و بحث‌های مربوط به آن، از
حرف‌های کاذبی که در رابطه با برجام طی این 3 سال اخیر زده شد همین کافی
است که در حال حاضر انتظارات واهی و توهم گونه را در بین مردم ایجاد کرده
است.
این وعده‌های توخالی و واهی منجر شده تا تمام فعالیت‌های اقتصادی از جمله
تولید در انتظار به سر ببرند و منتظر باشند تا آینده‌ای فرا برسد که اجناس
به وفور و با قیمت ارزان در اختیار همه قرار بگیرد، این امر یکی از دلایل
رکودی است که در حال حاضر بر اقتصاد کشور حاکم شده است.
***
عادل پیغامی، اقتصاددان:
به عنوان یک دانشگاهی این سؤال را مطرح می‌کنیم که چرا آب خوردن را به
تحریم ربط می‌دهید؟ با تحریم هزینه مبادله افزایش می‌یابد و سرمایه‌گذاری
خارجی کم می‌شود اما آیا در زمان غیرتحریم هم سرمایه‌گذاری خارجی در ایران
زیاد بود؟ خیر زیاد نبود زیرا مشکل اصلی ساختاری و نهادی بود و موجب فرار
سرمایه‌ها می‌شد.
***
بابک افقهی رئیس اسبق سازمان توسعه و تجارت: وقتی
یک موضوع سیاسی بیش از اندازه واقعی خودش بزرگنمایی شده و یک خوش خیالی
غیرقابل قبول را در جامعه برای دستاوردهای پسابرجام ترویج می‌دهیم، آثار و
تبعات خودش را در بازار و معلق نگه داشتن تقاضاهای داخلی بر روی بنگاه‌های
اقتصادی خواهد گذاشت.
وقتی در کوچه و بازار با مردم صحبت می‌کنیم می‌بینیم بسیاری از مردم حتی
برای خریدهای خیلی ساده و فوری خودشان اذعان دارند که باید منتظر اجرای
برجام بود چرا که بعد از برجام با لغو تحریمها اجناس با کیفیت‌تر و
ارزان‌تر خواهند شد و ما می‌توانیم به راحتی وسایل و احتیاجات مورد نیاز
خود را خریداری کنیم.
به نظرم این نگاه یک خیال غیرواقعی و خطرناک برای اقتصاد کشور است. دولت
باید هر چه سریع‌تر دست به کار شده و بازار، مردم و تقاضاهای تلنبار شده
مردم را متوجه این موضوع کند که بعد از برجام اتفاق خاصی در کشور نخواهد
افتاد. کمااینکه شاید با ادامه روند موجود، چه بسا تا زمان اجرای برجام
دیگر هیچ بنگاه تولیدی در داخل کشور وجود خارجی نداشته باشد.
ضمن اینکه با توجه به مشکلاتی که ما در ساختارهای اقتصادی کشور داریم حتی
اجرای برجام و اتفاق‌هایی که محتمل است بعد از آن رخ دهد، تأثیر خاصی بر
اقتصاد ایران نخواهد داشت.
***
حسین شریعتمداری:
اغراق‌گویی درباره برجام نمی‌تواند دوام چندانی داشته باشد و افکار عمومی
در فاصله‌ای نه چندان دور متوجه توخالی بودن تعریف و تمجیدهای گزاف خواهند
شد. اکنون می‌توان به وضوح نتیجه گرفت که تعریف و تمجیدهای غیرواقعی درباره
برجام، کاربرد انتخاباتی دارد و مجموعه دولت اعتدال و مدعیان اصلاحات که
متاسفانه و با عرض پوزش طی 3 سال گذشته دستاورد قابل ارائه چندانی
نداشته‌اند و انبوهی از وعده‌های داده شده و تحقق نیافته در کارنامه خود
دارند با بزرگنمایی درباره برجام؛ بر این تصورند که با معرفی برجام به
عنوان فتح‌الفتوح! و معجزه قرن! و... چنته خالی از دستاورد خود را نه فقط
پُر بلکه حاوی بزرگترین دستاورد تاریخ ایران! جلوه دهند و شاید بر این
باورند که ارائه این دستاورد بادکنکی! می‌تواند آراء مردم را به حساب
نامزدهای هوادار دولت فاکتور کند!
از این روی به آسانی می‌توان نتیجه گرفت اینگونه اغراق‌ها نه فقط
اغراق‌کنندگان را به مقصود نمی‌رساند بلکه می‌تواند به جایگاه دولت در نگاه
مردم، آسیب‌های جدی نیز برساند و به قول یکی از شعرای کشورمان در اقتباس
از شعر معروف اریش فرید شاعر اتریشی؛ بچه‌ها شوخی شوخی به گنجشک‌ها سنگ
می‌زنند و گنجشک‌ها جدی جدی می‌میرند!
***
محمدمهدی زاهدی رئیس کمیسیون آموزش مجلس: شکوفایی
کشور با برجام، پسابرجام و شکستن قفل تحریمها اشتباه محض است. اما به نظر
بنده حداکثر تأثیر برجام بر اقتصاد 25 درصد است و بنابراین برای رسیدن به
اقتصاد پویا باید حداقل 75 درصد متکی به خود، منابع انسانی و منابع درونی
کشور باشیم و همچنین در کنار درون‌زایی، برون‌گرایی هم داشته باشیم.
برخی‌ها برجام را درشت‌نمایی و بزرگنمایی و طوری تبلیغ کردند که با برجام
تمام مشکلات اقتصادی کشور برطرف می‌شود و این نگاه، نگاه دقیق، علمی و حتی
نگاه سیاسی منطبق بر عقلانیت نمی‌تواند باشد.
***
مرتضی افقه، استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز: پیش
از هرچیز مایل هستم از نشریات بخواهم که خیلی از دستاوردهای برجام توقع
ایجاد نکنند. متاسفانه بی‌تدبیری‌های گذشته مشکلات بسیار زیادی در اقتصاد
ایجاد کرده است.
رفع تحریمها دو اثر دارد؛ یک اثر روانی و یک اثر واقعی. اثر روانی به هر
حال، چون انتظارات مردم به آینده خوش‌بینانه می‌شود می‌تواند در کوتاه‌مدت
بعضی از شاخص‌ها یا متغیرهای اقتصادی مانند نرخ ارز یا سمت تقاضا را با
تغییرات مثبت روبه‌رو کند.
اما اثر واقعی آن که به دلیل وابستگی ما به نفت ارتباط بسیار زیادی به
روابط بین‌المللی دارد، می‌توان گفت از دو طریق اثر دارد؛ یکی آزاد شدن
منابع بلوکه شده است که دست دولت را در برخی اقدامات تا حدودی باز می‌کند.
در میان‌مدت و بلندمدت اما با توجه به کاهش شدید قیمت نفت شاید بتوان گفت
که چندان اثری بر اقتصاد کشور نداشته باشد؛ مگر اینکه دولت بتواند از طریق
ایجاد محیطی نسبتاً امن زمینه را برای مشارکت سرمایه‌گذاری خارجی فراهم
کند.
***
علی‌اکبر نیکو اقبال استاد اقتصاد دانشگاه تهران:
اگر بخواهیم با واردات بیشتر یک رفاه کوتاه‌مدت در اقتصاد ایجاد کنیم، این
امر مجدداً ما را به سمت وابستگی‌های اقتصادی و تصمیمات و سیاست‌های
زودگذر پیش خواهد برد که باید از آن جلوگیری شود. به نظرم باید واقعیات
اقتصادی موجود در کشور را مطرح کنیم که انتظارات بالایی به وجود نیاید و یک
انتظار آرام در جامعه شکل بگیرد تا دولت بتواند بهتر سیاست‌های صحیح
اقتصادی را اعمال کند.
***
مهدی پازوکی اقتصاددان اصلاح‌طلب:
اگر مشکلات اقتصادی ایران را بخواهیم با درصد بیان کنیم، 20 درصد آن
مشکلات ناشی از تحریم است و 80 درصد آن به نظام تصمیم‌گیری مجموعه حکومت
مرتبط می‌شود؛ یعنی قوه مقننه، مجریه و قضاییه. مهم‌ترین مسأله در شرایط
فعلی اقتصاد ایران که می‌تواند نقش بسیار مهمی در بهبود فضای کسب و کار
داشته باشد، کارا شدن سیستم قضایی کشور در جهت منافع ملی ایران خواهد بود.
رفع تحریمها کمک می‌کند که شرایط بهتر شود ولی 80 درصد به سیستم کلان
تصمیم‌گیری اقتصاد مرتبط است.
***
علاءالدین میرمحمدصادقی عضو باسابقه اتاق بازرگانی:
برخی دولتمردان طوری وانمود کردند تا برجام اجرا شود همه مؤسسات مالی و
اقتصادی اروپا و فروشندگان مواد اولیه آماده‌اند تا به ما خدمت رسانی کنند و
همه تحریمها برداشته می‌شود، اما در واقعیت چنین اتفاقی نیفتاد و هیچ بانک
و موسسه اقتصادی در اروپا جرات همکاری با ایران را ندارد.
***
وحید شقاقی شهری، اقتصاددان: دولت
اگر می‌خواهد در بلندمدت رفع تحریمها اثرات مطلوب و بلندمدت بگذارد حتماً
باید در کوتاه‌مدت دست به اصلاحات ساختاری و نهادی بزند. تا زمانی که این
اصلاحات صورت نگیرد تمام بحث‌هایی که مطرح شد اثراتش حذف و دوباره با
مشکلاتی روبه‌رو خواهیم بود که پیش از سال 90-89 با آن روبه‌رو بودیم.
متاسفانه اقتصاد ایران نهاد مستحکمی برای انحصارزدایی ندارد. هرچند شورایی به نام رقابت داریم اما آن هم ضعیف عمل می‌کند.
متاسفانه نهادی قدرتمند که باعث تسهیل رقابت شود را در اختیار نداریم. ما
نهاد مشخص با ابزارهای کافی برای مبارزه فساد و شفافیت نداریم.
***
حیدر مستخدمین حسینی معاون سابق بانک مرکزی:
متاسفانه دولت، قبل از اجرای برجام به یکسری انتظارات پسابرجامی دامن زده
که پس از اجرای برجام اتفاقات عجیب و غریی در اقتصاد رخ خواهد داد و بعد از
اجرا هم همان‌ها را ملاک قرار دادند و گفتند که این موارد اجرایی و
عملیاتی شده و مردم هم چنین موضوعی را حس می‌کنند! در واقع زمانی مردم
اثرات برجام را در لحظات زندگی خود حس خواهند کرد که زمانی که تدارک حمل و
نقل روزانه خودیا خرید اقلام مورد نیاز خود می‌روند به طور محسوسی کاهش
هزینه‌ها را در زندگی روزمره خود احساس کنند.
***
ابراهیم رزاقی، اقتصاددان: نباید
به وعده خارجی‌ها دل خوش کرد چرا که سابقه آنها پر است از بی تعهدی و خنجر
از پشت زدن، خارجی‌ها تنها به دنبال به دست آوردن منابع خام نفتی، معدنی و
فروش اجناس خود برای خروج از بحران اقتصاد خودشان هستند و نمی‌توان از
آنها انتظار داشت که آنها بیایند و اقتصاد و کشور ما را رونق ببخشند. کسی
که چنین افکاری دارد و اینطور بیان می‌کند یا واقعاً اطلاع از وضع سیاسی و
اقتصادی کشور ندارد و یا اینکه نمی‌خواهد به این مسائل توجهی کند.
***
جمشید پژویان مدرس دانشگاه علامه طباطبایی: من
خودم به شخصه هیچ تاثیری از برجام را در زندگی شخصی خودم لمس نکردم و حتی
تمام دوستان و آشنایانی که از نزدیک با آنها در ارتباط هستم نیز اتفاق خاصی
که از تاثیرات برجام باشد را در زندگی خود احساس نکرده‌اند.
***
دکتر پرویز داوودی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام:
اینکه می‌گوییم علت مشکلات اقتصادی ما تحریم است یک دیدگاه اشتباه است
زیرا تحریم فقط باعث تشدید مشکلات می‌شود و اگر مسائل به صورت ریشه‌ای حل
نشود مشکلات اقتصادی برجای خود باقی می‌ماند.
هم‌اکنون باید ببینیم واقعیت‌ها چیست و چه اقداماتی باید برای حل آن انجام
داد، با وجود هزینه‌هایی که داده شده و دوستی ظاهری کشورهای خارجی از جمله
آمریکا بسیاری از نتایج مورد نظر محقق نشده است... انتظاراتی را که برای
تولید کننده ایجاد شده است و گفته شده است با ایجاد روابط بهتر با غرب
تحریم رفع شده و تولید و اقتصاد رونق پیدا خواهد کرد، این انتظار موجب شده
است که تولید کننده به امید رونق آتی دست از تولید بکشد و منتظر باشد که
وقتی رونق بوجود آمد تولید کند تا اجناس و کالاها بر روی دستش نماند.
اکنون نزدیک 3 سال است که هنوز این انتظارات برآورده نشده است از طرف دیگر
خود تحریم نیز هزینه‌های سربار را افزایش داده و علت دیگری را برای رکود
رقم زده است. ولی نقش عامل اخیر بسیار کمرنگ و در حد 20 درصد است.
***
امیر خجسته رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس: گره
زدن تمام مسائل به تحریمها به مصلحت کشور نیست. تحریم در ۲۰ تا ۳۰ درصد
وضعیت اقتصادی کشور تأثیر گذاشته است که با اتکا به اقتصاد مقاومتی و
مدیریت درست ظرفیت‌های کشور می‌توان بر مشکلات فائق آمد.
***
حسین صمصامی، اقتصاددان: دولت
با گره زدن حل مشکلات اقتصادی به توافق هسته‌ای و برجام، رکود را بیشتر
کرده و اگر تا شش یا هفت ماه آینده اقتصاد ما تکانی بخورد به این دلیل است
که مردم بی‌فایده بودن برجام برای اقتصاد کشور را درک کرده‌اند و این ربطی
به سیاست دولت ندارد و اتفاقاً سوءتدبیر دولت باعث شد تا اقتصاد کشور به
اینجا برسد.
سوء تدبیر دولت احمدی‌نژاد در زمینه اقتصاد، کشور را به مرز بحران رساند و
دولت روحانی هم وقتی سرکار آمد نتوانست تحلیل درستی از اقتصاد کشور ارائه
دهد.... بهتر بود دولت به جای گره‌زدن مشکلات اقتصادی به مسئله تحریمها از
مردم می‌خواست که فعالیت‌های اقتصادی خود را انجام دهند و منتظر برطرف شدن
تحریم ها نباشند، زیرا اثر رفع تحریمها بر حل مشکلات اقتصادی بسیار ناچیز
است.
بزرگترین اشتباه اقتصادی دولت یازدهم این است که تمام گشایش‌های اقتصادی
را در برجام می‌بیند و همین نگاه دولت رکودآفرین است. همچنین اکنون دولت
سردرگم است و نمی‌داند بعد از برجام چه کند!
***
مهرداد بذرپاش عضو هیئت رئیسه مجلس:
گره زدن مشکلات مردم به تحریمها توجیه کم‌کاری مدیران شده است. گره زدن
مشکلات با تحریم‌های اقتصادی دو آفت دارد، با این اقدام به صورت عملی نظام
اجرایی کشور غیر پاسخگو می‌شود، زیرا از هر مدیری در خصوص عملکرد ضعیفش
بازخواست کنید، تحریم را مقصر جلوه می‌دهد. در این‌صورت هم مقامات نظارتی
نمی‌توانند پاسخ مناسبی را از کم‌کارها دریافت کنند و هم مقامات مافوق
نخواهند توانست بازخواست درستی به عمل آورند. این موضوع توقعات و انتظارت
مردم را شرطی کرده و انتظارات از واقعیات فاصله خواهد گرفت. برخی افراد
مسائل را این گونه رقم زدند و برطرف شدن مشکلات را در گرو رفع تحریمها
دانستند که این موضوع به نفع کشور نیست.
***
محمدباقر قالیباف، شهردار تهران:
متأسفانه رویکرد مدیریتی دولت در دو سال گذشته شرایط را به‌گونه‌ای
رقم‌زده که جامعه حس می‌کند انرژی مسئولین به‌جای حل مشکلات آنها صرف
مسئله‌سازی‌هایی می‌شود که هدف از آن وابسته کردن کشور به مذاکرات هسته‌ای و
گریزناپذیر نشان دادن توافق به هر قیمت است. گویی هدف دولت برای دستیابی
به توافق، رفع تحریمها نیست بلکه جلب آرای سیاسی برای پیروزی در انتخابات
آتی است.
ما باید تاریخ را آیینه عبرت خود کنیم. تاریخی که به ما می‌گوید گره زدن
همهٔ امورات کشور به راضی کردن بیگانگان نتیجه‌ای جز سرنگونی دولت ملی دکتر
مصدق نداشت.
اگر اقتصاد مبتنی بر توان داخلی در دولت دکتر مصدق عملیاتی شده بود و نگاه
به خارج از مرزها در کشور حاکم نمی‌شد، ریزش نیروهای اجتماعی به آن حد
نمی‌رسید که کودتای انگلیسی علیه دولت ملی موفق شود. تردیدی در این نیست که
قدرت دفاعی و اقتصادی کشور امکان چانه‌زنی و دستیابی به توافقی باعزت را
افزایش می‌دهد؛ و امروز تأسف‌انگیز است که دولت با دست خود، خود را در میز
مذاکرات خلع سلاح کرده است.
***
محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام:
به هر حال تحریمها تأثیراتی داشته است اما اینکه فکر کنیم نمی‌توانیم این
تحریمها را کنار بگذاریم و یا آنها را خنثی کنیم برداشت درستی نیست.
***
حجت الاسلام رئیسی، دادستان کل سابق کشور: اینکه
آب خوردن خود را به مذاکرات وابسته بدانیم، یک خطای راهبردی است که دشمن
خواسته یا ناخواسته از این کُد استفاده خواهد کرد. انسان نباید خود را
محتاج دشمن نشان دهد.
***
اسماعیل حسین‌زاده استاد دانشگاه دریک در ایالت آیووا آمریکا: دلیل
کاهش سرمایه گذاری مستقیم در ایران را می‌توان به گره زدن آینده اقتصاد
ایران به آینده مذاکرات هسته‌ای نسبت داد. آینده مبهم و مشکوک این مذاکرات
صنعتگران، کشاورزان، بنگاه‌های تولیدی، و بطور کلی بازار ایران را به
بلاتکلیفی فلج کننده‌ای مبتلا کرده است که در آن سرمایه دار، چه داخلی یا
خارجی، تمایلی به سرمایه گذاری بلند مدت تولیدی ندارد.
شواهد نشان می‌دهد که با توجه به سیاست درها یا مرزهای باز و برون گرای
دولت آقای روحانی، از نظر صنعتگران، کشاورزان و صاحبان بنگاهای تولیدی
تعامل با قدرتهای غربی و مذاکرات هسته‌ای بیشتر شباهت به یک بازی باخت-
باخت دارد تا برد- برد.
بدین معنی که تولیدکنندگان ایران، چه صنعتی و چه کشاورزی، نه تنها نگران
شکست مذاکرات هستند، بلکه شاید مهمتر از آن نگران رسیدن به توافقی هستند که
واردات ایران را بیش از پیش افزایش داده و لذا تولید آنها را باز هم
محدودتر و یا حتی به تعطیلی کشانده، و به این ترتیب بازار ایران را عمدتاً
تبدیل به یک بازار مصرف کالاهای خارجی بکند.
***
ابراهیم کارخانه عضو کمیسیون انرژی و رئیس کمیته هسته‌ای مجلس: مسئولین
نباید زندگی مردم را به مشکلات و عامل مشکلات را به تحریم گره بزنند، بلکه
باید در اولویت اول تمامی موانع داخلی برای حل مشکلات مردم را حل کنند.
باید قبول کنیم که کشور در اوج تحریمها توانسته است پیروزمندانه از این
بحران خارج شود و این موفقیت نتیجه صبر و همکاری ملت شریف ایران است، اما
باید قبول کنیم که هر مسئله و مشکلی ارتباط با تحریم ندارد و گاهی باید
ریشه مشکلات را در داخل کشور بجوییم.
مسئولین نباید زندگی مردم را به مشکلات و عامل مشکلات را به تحریم گره
بزنند بلکه باید در اولویت اول، تمام موانع داخلی برای حل مشکلات مردم را
برطرف کنند، اگر قبول داریم نظام تحریم فرو ریخته است، دیگر نباید مشکلات
ریز و درشت را به حساب تحریم بگذاریم.
**
مسعود میرکاظمی عضو کمیسیون انرژی مجلس: دولت
حتی مشکل آب را به تحریم پیوند می‌زند، درصورتی‌که در کنار همه پول‌های
بودجه جاری و درآمد ریالی نفتی، یک مجوز خاص هم برای برداشت از صندوق توسعه
ملی از مقام معظم رهبری در خصوص حل مشکل آب گرفته‌اند. در نتیجه گره زدن
تحریمها با بعضی موارد مانند آب خوردن مردم واقعاً به دور از انصاف است.
وقتی به این وضوح ضعف مدیریتی نمایان است، چرا تحریم را عَلَم می‌کنید؟
***
حسین راغفر اقتصاددان اصلاح‌طلب: به
نظر من فرصتی بسیار مناسب و تاریخی به وجود آمده است اما اینکه ما چگونه
از این فرصت استفاده کنیم بحث دیگری است. ولی باید همه افراد و نهادها حضور
داشته و نقد و نظارت کنند تا اینکه دولت هم به هر صورت بهتری بتواند
فعالیت کرده و رابطه‌اش با سایر کشورها مبتنی بر حفظ منافع ملی ایجاد شود.
لذا به نظرم این‌ها با هم مغایرتی ندارند. البته با این توصیفاتی که عرض
کردم من معتقدم مشکل بزرگ عدم برنامه اقتصادی منسجم برای اقتصاد است. دولت
متاسفانه در ۷۰۰ روز اخیر همه چیز را به تحریمها گره زده و احتمال هم
می‌دهم مذاکرات هم به نتیجه نهایی برسد دولت برنامه‌ای برای ادامه و اداره
اقتصادی نخواهد داشت و این مسئله یک ترس بد را به جامعه ما القا می‌کند.
***
علیرضا زاکانی سخنگوی فراکسیون اصولگرایان مجلس: ارتباط
دادن مشکلات معیشتی مردم با تحریمها و مسائل هسته‌ای قبل از اینکه موضوعی
کارشناسی، منطقی و درست باشد، امری سیاسی و کاملاً نادرست است.
***
حمیدرضا فولادگر، رئیس کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی: رفع
بسیاری از موانع سرمایه‌گذاری و رونق تولید در دست دولت است. دوستانی که
در این دولت هستند وقتی می‌خواستند به دولت قبل انتقاد کنند اعلام می‌کردند
که ۳۰ درصد مشکلات اقتصاد و تولید مربوط به تحریم است و ۷۰ درصد مشکلات
مدیریتی و ساختاری است.
***
سید احسان خاندوزی؛ مدیر دفتر اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس: اینکه
کارکرد اصلی اقتصاد را منوط به برداشتن معبر تحریم کنیم، اشتباه اول است.
سیاست‌گذاران نباید فراموش کنند قاعده اقتصادی کنش و واکنش می‌طلبد و کنش
اقتصادی را نباید ابتدا با پاسخ دیپلماتیک بدهیم.
***
حسن غفوری‌فرد عضو حزب مؤتلفه: دولت
تدبیر و امید تمام توان خود را صرف مذاکره با ۱+۵ کرده است و این می تواند
مسائل داخلی را با مشکل مواجه کند و اینکه تمام مشکلات کشور را به تحریم
گره بزنیم، خطرناک بوده و تحریم ها از ابتدای انقلاب وجود داشته است.
نظرات بینندگان
