در ادامه به بررسی بخشی از واکنش‌ها و تحلیل‌های کارشناسان نسبت به اظهارات سیف می‌پردازیم.

شریعتمداری: نقطه، صفحه قبل!

حسین شریعتمداری طی یادداشتی با عنوان «نقطه، صفحه قبل!» در روزنامه کیهان نوشت: آقای ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی کشورمان بعد از دیدار خصوصی با «جک‌لو» وزیر خزانه‌داری آمریکا که بدون حضور خبرنگاران و پشت درهای بسته! صورت گرفته بود، روز گذشته در مصاحبه با تلویزیون بلومبرگ تصریح کرد که «برجام تاکنون تقریباً هیچ دستاورد اقتصادی برای ایران نداشته است» و توضیح داد که امکان دسترسی به 100 میلیارد دلار دارایی‌های مسدود شده را نداریم و ممنوعیت همکاری‌های بین بانکی موسوم به «مبادلات چرخه‌دار- U-TURN» به ایران اجازه استفاده از خدمات دلاری در مبادلات خارجی را نمی‌دهد و بانک‌های اروپایی نیز کماکان نگران نقض قوانین آمریکا و مواجه شدن با جریمه‌های سنگین هستند و...

تأکید صریح آقای دکتر سیف بر بی‌فرجام بودن برجام بدون اعتراف ایشان نیز به وضوح قابل درک بود و پایان خسارت‌آفرین آن بارها همراه با ارائه اسناد و شواهد غیرقابل تردید از سوی منتقدان دلسوز گوشزد شده بود ولی دولت محترم به جای بررسی نظرات مستند منتقدان و پیشگیری از فاجعه‌ای که امروزه خود به آن اعتراف می‌کند، منتقدان را با ملامت‌های آمیخته به ناسزا، نواخته و باور نداشت که این بار کج مانند همه بارهای کج دیگر، هرگز به مقصد نمی‌رسد که نرسید. اما، جلوی ضرر، از هر کجا که گرفته شود، «سود» است و در این باره گفتنی‌هایی هست!

اظهارات رئیس کل بانک مرکزی اگرچه بیان یک واقعیت محسوس و ملموس است و از بی نتیجه بودن نزدیک به سه سال مذاکره هسته‌ای دولت محترم و هزینه‌های سنگینی که به کشور تحمیل شده حکایت می‌کند ولی اعتراف ایشان «کامل» نیست و فقط اشاره به بخشی از یک واقعیت تلخ است. ایشان می‌فرمایند؛ برجام تاکنون «تقریباً هیچ» دستاورد اقتصادی برای ایران نداشته است که باید گفت؛
 اولاً؛ هیچ دستاورد دیگری در سایر عرصه‌ها نیز نداشته است، و البته طبیعی است که آقای سیف تنها درباره حوزه مسئولیتی خویش که «اقتصاد» است اظهارنظر کرده است.
ثانیاً؛ برجام نه فقط هیچ دستاوردی نداشته است، بلکه خسارت‌های فراوان و در بسیاری از موارد، غیر قابل جبران نیز به دنبال داشته است که به نمونه‌هایی از آن اشاره‌ای گذرا - اما مستند- خواهیم داشت. (جهت مطالعه ادامه یادداشت حسین شریعتمداری اینجا کلیک کنید)

ایزدی: وزارت خارجه نقض برجام را اعلام کند

فواد ایزدی کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اظهارات ولی‌الله سیف رئیس‌کل بانک مرکزی مبنی بر اینکه «تقریباً هیچ‌ چیز» از برجام عاید ایران نشده است، اظهار داشت: در حال حاضر در سطح جامعه سوالات متعددی درباره برجام و مباحث مربوط به نقل و انتقال مالی مطرح است اما متاسفانه دوستان در دولت واقعیت‌ها را آن گونه که هست ارائه ندادند.

ایزدی ادامه داد: اظهارات آقای سیف برای اولین بار است که توسط یک مقام دولتی به واقعیات اشاره می‌کند چراکه پیش از این شخصیت‌های برجسته دولت برجام را صرفا آفتاب تابان می‌دانستند و یا در برخی موارد به کلی‌گویی پرداخته یا مباحثی را مطرح می‌کردند که مخاطب متوجه واقعیت نمی‌شد. 

این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به دعوت از خبرنگاران به بانک مرکزی و بازدید از سالن سوئیفت خاطرنشان کرد: آنها طوری در این قضیه برخورد کردند که انگار مشکل اصلی ما داستان سوئیفت است در حالی که سوئیفت به عنوان سیستم پیام‌رسان بین بانک‌هاست و سوئیفت دلاری نیز باز نشده است.

وی ادامه داد: ما امتیازات گسترده‌ای در توافق اخیر داریم و طرف مقابل با اینکه بر روی کاغذ امتیازات محدودی داده اما همان را هم در عمل اجرا نمی‌کند و این باید توضیح داده شود که مشکل سیستم بانکی چیست.

ایزدی با اشاره به بدعهدی آمریکا در انجام برجام تصریح کرد: بانک‌ها برای سودآوری تاسیس شده‌اند اما چرا آنها باید از تعامل با ایران امتناع کنند؟ بنابراین به نظر می‌رسد مشکل اصلی ما مقامات دولت آمریکا هستند که به بانک‌ها اعلام کرده‌اند که خیلی از تحریم‌های مربوط به ایران به جای خود باقی است.

این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به فعالیت «کارگروه اقدام مالی» که موسس آن گروه هفت است، یادآور شد: آنها لیستی از کشورهایی که در آن پولشویی اتفاق می‌افتد تهیه کردند و سه ماه بعد از برجام اعلام کردند که ایران رتبه اول را در پولشویی دارد که این مطلب خلاف واقعیت بود و ما اکنون اسناد پولشویی برخی مقامات غربی را در اسناد پاناما دیده‌ایم.

وی با اشاره به نقض بندهای مختلف توافق از جمله بندهای 24، 26 و 28 تصریح کرد: ایران باید بتواند طبق برجام از نکات مثبت مندرج در توافق استفاده کند که یکی از آنها عدم ایجاد مشکل در حوزه بانکی و مالی است که به گفته آقای سیف ما در این زمینه مشکل داریم و این خلاف برجام است.

ایزدی تاکید کرد: دوستان ما در وزارت خارجه باید اعلام کنند که برجام نقض شده است اما متاسفانه ما نه تنها شاهد این کار نیستیم بلکه برخی مقامات دولت دست به توجیه اقدامات نقض‌کننده طرف مقابل می‌زنند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: هنوز مشکل تبدیل پول «UTURN» برای ایران حل نشده است؛ یوترن زمانی متوقف شد که وزارت دارایی آمریکا بیانیه داد و گفت که این دسترسی به خاطر قطعنامه 1803 و مباحث هسته‌ای ایران است اما اکنون که ما به توافق هسته‌ای رسیده‌ایم، تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای باید لغو شود که هنوز این گونه نیست.

وی تصریح کرد: دوستان وزارت خارجه باید این مسائل را مطرح کنند و بگویند طرف مقابل در اجرای تعهدات خود کوتاهی کرده و در عین حال در انجام مبادلات بانکی ایران سنگ‌اندازی می‌کند بنابراین اگر دولت آمریکا تصمیم نگیرد، تا 10 سال دیگر هم این مشکل تبادل مالی حل نخواهد شد. 

ایزدی این مسئله را مصداق نقض صریح برجام عنوان کرد و گفت: براساس نامه رهبر انقلاب و بند سوم مصوبه قانون مجلس اگر طرف مقابل برجام را نقض کند، ایران باید به آن واکنش نشان دهد، البته این واکنش نباید در سطح سفر به واشنگتن باشد بلکه باید با صراحت این نقض را اعلام کند و بگوید این حق را دارد که روند برجام را متوقف کند.

کوثری: دولت و تیم مذاکره کننده حاضر به قبول کردن تذکر رهبری نشد

اسماعیل کوثری عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ با اشاره به صحبت‌های عراقچی در گفت‌وگوی ویژه خبری و مصاحبه سیف رئیس بانک مرکزی گفت: رهبر معظم انقلاب بیش از ده‌ها بار، بدعهدی آمریکایی‌ها را متذکر شده بودند ولی متاسفانه نه دولت و نه تیم مذاکره کننده هسته‌ای، هیچ موقع حاضر به قبول کردن این موضوع نشدند.

ایزدخواه: مسئولان برای جبران برجام روی کاغذ، اقتصاد مقاومتی را اجرا کنند

روح الله ایزدخواه کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ با اشاره به اظهارات اخیر رئیس بانک مرکزی در خصوص "برجام" گفت: باید از مسئولان پرسید که آیا پیش از این نمی‌دانستند که آمریکایی‌ها بدعهدی می‌کنند و نباید خیلی به آن‌ها اطمینان کرد؟

وی افزود: اگر بیانات رهبری را در ایام مذاکرات هسته‌ای بررسی کنیم همواره می‌بینیم که ایشان نسبت به بدعهدی آمریکایی‌ها تاکید داشته‌اند و در جایی هم که با مذاکره موافقت می‌کنند، می‌فرمایند که بروند و مذاکره کند تا تجربه‌ی جدیدی برای ملت ایران باشد.

کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه این فرصتی که بعد از برجام بوده، برای ملت کافی‌ست تا بار بدعهدی آمریکایی‌ها را تجربه کنند اظهار داشت: از امروز به بعد که برجام جواب نداده و مسئولان دولتی یکی پس از دیگری به این موضوع اعتراف می‌کنند، باید به دنبال شروع به اقدامات عملی در حوزه‌ی اقتصاد مقاومتی بود.

ایزدخواه ادامه داد: سیاست‌های اقتصاد مقاومتی باید در کشور اجرایی شود و مسئولان می‌توانند برجام را که فقط روی کاغذ بود با خارج کردن اقتصاد مقاومتی از روی کاغذ و اجرایی کردن آن در کشور جبران کنند.

وی با بیان اینکه ادامه دادن راه‌های گذشته و گذاشتن نام اقتصاد مقاومتی روی آن صحیح نیست عنوان کرد: تفکراتی که در طول این‌ سال‌ها تجربه شده و بارها جواب نداده را باید جمع کرد و انضباط اقتصادی را در کشور با اجرای اقتصاد مقاومتی حاکم کرد.

کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه مسئولان باید با صداقت با مردم برخورد کنند گفت: سیاست‌های دولت‌ و دولت‌مردان باید به سمت تولید باشد تا صنایع داخلی ما دچار این مشکلات نباشند. در واقع ما همه‌ی سیاست‌هایی که می‌خواهیم در زمینه اقتصاد اجرا کنیم را باید با ملاک تولید داخلی بسنجیم و ببینیم که این سیاست به نفع تولید داخلی است یا به ضرر آن، اگر به نفع تولید داخلی بود آن را اجرایی کنیم و اگر نبود آن سیاست را کنار بگذاریم.

رزاقی: مسئولان همچنان خوش خیالی می‌کنند

ابراهیم رزاقی کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ با اشاره به پیش‌بینی‌های رهبر معظم انقلاب در خصوص بدعهدی آمریکایی‌ها گفت: اینکه امروز آقای سیف به این موضوعات اعتراف کرده است بد نیست اما سوالی که وجود دارد این است که آیا آقای سیف نمی‌توانست پیش از این بدعهدی آمریکایی‌ها را پیش‌بینی‌ کند و اینگونه بدعهدی آمریکایی‌ها را برای مردم بیان کند.

وی با بیان اینکه ما با مذاکره با آمریکایی‌ها از حیثیت بین‌المللی خودمان هزینه کرده‌ایم خاطر نشان کرد: آمریکایی‌ها پس از برجام روز به روز عرصه را تنگ‌تر کرده‌اند اما هنوز هم مسئولان ما خوش خیالی می‌کنند که آمریکا به تعهداتش عمل خواهد کرد.

کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه امروز ما باید از حالت انفعالی که داریم خارج شویم افزود: خارج شدن از این حالت انفعالی بعید به نظر می‌رسد و من فکر می‌کنم که آقای سیف جزء استثائات در این زمینه است.

رزاقی ادامه داد: باید ببینیم که حالا آقای سیف کاری می‌کند که نشان بدهد مسئولان ما واقعا می‌خواهند مشکلات اقتصادی کشور را حل کنند. یعنی کاری کنند که سرمایه‌های اقتصادی ما صرف تولید شود و از دلار ارزان برای واردات خبری نباشد.

وی با بیان اینکه دلار ارزان یعنی نابود کردن تولید داخلی تصریح کرد: تولیدات داخلی ما امروز وابسته شده به واردات و حجم واردات به دلیل دلارهای ارزان به قدری بالارفته که دیگر تولیدات داخلی ما در کارخانه‌ها خاک می‌خورد.

کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه برخی نه قانون اساسی را قبول دارند، نه اندیشه‌های اقتصادی امام‌(ره) و نه اندیشه‌ی اقتصادی رهبر معظم انقلاب که همان اقتصاد مقاومتی است افزود: نمی‌شود به سادگی گفت که مسئولان ما از بدعهدی‌های آمریکایی‌ها بی‌خبر بودند، یعنی مسئول نمی‌تواند انقدر بی‌خبر باشد.

رزاقی گفت: امروز باید فضایی در جامعه ایجاد شود تا کسانی که محصول کارشان، شرایط امروز کشور را رقم زده از مسئولیت کنار گذاشته شوند.

وی اظهار داشت: کسانی که به جای پیاده کردن قانون اساسی و اندیشه‌های اقتصادی امام، سیاست‌های تعدیل اقتصادی را پیاده کرده‌اند امروز باید محاکمه شوند.

ترقی: دولت از تحقق وعده‌ها بر اساس برجام طفره می‌رود

حمید رضا ترقی رئیس مرکز امور بین الملل حزب موتلفه اسلامی در واکنش به اظهارات رئیس بانک مرکزی در مصاحبه با تلویزیون بلومبرگ گفت : اعترافات سیف در آمریکا، اثبات واقیعت‌هایی بود که مقام معظم رهبری در خصوص برجام و پسابرجام پیش از این مطرح کرده بودند .

وی با اشاره به تأکیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر بدعهدی دولت آمریکا اظهار کرد: این دولت به عدم پایبندی معروف است و سابقه آن‌ها نیز نشان از این دارد که امریکا به هیچ کدام از تعهدات بین المللی  خود تا به الان عمل نکرده و مسئولان کشور ما نباید امید به اجرای تعهدات آمریکا داشته باشند و حل مسائل کشور را در گرو انجام تعهدات امریکا قرار دهند.

رئیس مرکز امور بین الملل حزب موتلفه اسلامی در ادامه تصریح کرد: با توجه به این امر به نظر می‌رسد وعده‌هایی که دولت در خصوص پسابرجام به مردم داد با واقعیت مرتبط نبود و امروز هم دولت به مرور از تحقق وعده ها براساس برجام طفره می رود.

مستخدمین حسینی: سیف می‌خواست برکنار شود، افشاگری کرد

حیدر مستخدمین حسینی معاون اسبق بانک مرکزی در تحلیل اظهارات دو روز گذشته رئیس کل بانک مرکزی اظهار کرد: وقتی اظهارات آقای سیف را شنیدم در وهله اول جا خوردم. البته منتقدین از ماه‌ها قبل در همین راستا صحبت می کردند. ما از همان اول انتظار اتفاق خاصی را بعد از برجام نداشتیم، زیرا اروپا تا زمانی آمریکا اجازه نهایی را صادر نکند با ایران همکاری نخواهد کرد.

رفت و آمد هیاتهای تجاری یک نوع سرگرمی بود و فایده ای نداشت

وی خاطرنشان کرد: رفت و آمد هیات‌های تجاری در ماه‌های اخیر نوعی سرگرمی به شمار می‌رفت، زیرا در حد امضای تفاهمنامه بود. مهم اجرا شدن این تفاهمنامه ها و تبدیل شدن آنها به قرارداد است.

معاون اسبق بانک مرکزی گفت: تفاهمنامه و رضایت طرفین برای امضای دو طرف ملاک نیست، زیرا نمونه این اسناد در طول تاریخ به تعداد بسیار زیادی امضا شده ولی اجرا نشده است. منتقدین از چند ماه پیش این حرفها را مطرح می کردند ولی متاسفانه دولتمردان مدام آنها را سرزنش کرده و متهم به سیاسی کاری می کردند.

مستخدمین حسینی با اشاره به اظهارات سیف بیان کرد: در خصوص اظهارات آقای سیف دو فرضیه می تواند مطرح باشد. اولی اینکه وحدتی در تیم اقتصادی دولت آقای روحانی از ابتدا وجود نداشت، زیرا طیفهای مختلف اقتصادی دور هم جمع شده اند، بنابراین تضادی در اظهارات اقتصادی دولتمردان مختلف می دیدیم.

ممکن است صحبتهای سیف در راستای تعدیل کابینه باشد

وی تصریح کرد: نمود پیدا کردن این تضادها به این شکل که یک عضو کابینه با حضور در قلب آمریکا از برجام انتقاد کند و بگوید که برجام هیچ دستاوردی نداشته برخلاف صحبتهایی است که تاکنون رئیس جمهور محترم، باقی وزرا و یا حتی خود آقای سیف مطرح می کردند. این احتمال وجود دارد که بحث تعدیل برخی از اعضای کابینه در میان باشد.

معاون اسبق بانک مرکزی به نسیم آنلاین عنوان کرد: شاید یکی از این اعضا رئیس کل بانک مرکزی باشد که شایعه جا به جایی ایشان در اواخر سال گذشته هم خیلی زیاد شنیده میشد. شاید آقای سیف خواسته با وجود این فرضیه ها در جایی مصاحبه کند که وسعت جهانی پیدا کند و همه رسانه های بین المللی به آن اشاره کنند. در دو روز گذشته خبرگزاری خارجی نبود که این صحبتهای آقای سیف را انعکاس نداده باشد و از این اظهار نظر متعجب نباشد.

مستخدمین حسینی گفت: اگر قرار بود آقای سیف از برجام انتقاد کند می توانست آن را در فضای بسته تری مطرح کند و یا از فرصت جلسه با وزیر خزانه داری آمریکا استفاده کند. انعکاس گسترده صحبتهای آقای سیف به بحث تغییرات در کابینه بر می گردد. با این فرضیه آقای سیف می خواست این را بیان کند تا پوششی بر کارکردهای خودش قرار دهد که مثلا او نیز اعتقاد دارد که با اجرای برجام اتفاق خیلی مهمی در اقتصاد کشور نیفتاده است.

وی بیان کرد: مطرح کردن عمومی انتقادات سیف به برجام امتیازی برای دولت به حساب نمی آید. جز این که آقای سیف از قبل بداند که قرار است تغییر کند و بعد اگر این تغییر انجام شد، ادعا کند به دلیل مواضعش در واشنگتن این تغییرات انجام شده است و یا اینکه خواسته به این صورت خودش را بیمه کند و به فعالیتهایش ادامه دهد.

معاون اسبق بانک مرکزی خاطرنشان کرد: به نظر می رسد دولت آقای روحانی به دلیل این که در سال پایانی قبل از انتخابات کارنامه اقتصادی بهتری از خود به جا بگذارد بخواهد تغییراتی در کابینه انجام دهد. در حال حاضر این کادر اقتصادی پاسخگوی نیازهای مردم و برنامه های اقتصادی دولت نیست.

مستخدمین حسینی گفت: طرف آمریکایی ضد برجام عمل نکرده و دقیقا عین برجام را انجام داده، زیرا برجام چیزی بیشتر از این نداشته و در همین حد بوده است. اکثر تعهدات برجام مربوط به کشورهای اتحادیه اروپا بوده است. طرف غربی علامتهایی نشان داده که برجام تحقق پیدا کند. همه می دانند که در حوزه اقتصادی آمریکا یک سوم اقتصاد و تولید ناخالص ملی جهان را در اختیار دارد.

وی بیان کرد: بنابراین فعالیت اقتصادی بدون فعالیت بانکهای آمریکایی امکان پذیر نیست. بانکهای آمریکایی علاوه بر اینکه در بانکهای برتر اروپایی سهم دارند. نقش تعیین کننده ای را هم برای سیاستهای استراتژیک آن بانکها تعیین می کنند. اینکه انتظار داشته باشیم بعد از برجام همه بانکها تمایل به برقراری روابط کارگزاری با ایران داشته باشند بستگی به مذاکره بانک مرکزی با آنها دارد.

بخش اقتصادی تیم مذاکره کننده هسته ای در خصوص مشکلات اجرای برجام پاسخگو باشد

معاون اسبق بانک مرکزی گفت: این مسئله از قبل مشخص بود و دست اندرکاران اقتصادی مذاکرات هسته ای باید در این خصوص پاسخ دهند. باید مشخص شود تیم اقتصادی مذاکره کننده هسته ای با چه کسانی صحبت کرده اند و چگونه این کار را انجام داده اند که در واقع مشکلات برجام را ندیده اند، طوری که هنوز عمر برجام به سه ماه نرسیده در این خصوص مشکل ایجاد شده و اختلافات عمیق این چینی به وجود بیابد و مرجع قضاوتی هم در این خصوص به وجود نیاید. این اتفاقات اعمال برنامه های اقتصادی کشور را معطل می کند.

بعید است سیف صحبتهای خود در واشنگتن را در دولت هماهنگ کرده باشد

مستخدمین حسینی عنوان کرد: بعید به نظر می رسد صحبتهای سیف با هماهنگی دولت باشد زیرا این اقدام برای دولتمردان گران تمام خواهد شد و دولت تشخیص می دهد که چنین واکنشی توسط رئیس کل بانک مرکزی در سطح بین المللی پیامدهای منفی خواهد داشت. به نظر نمی رسد اظهارات آقای سیف در راستای جهت گیری کل دولت باشد و صحبتهای ایشان بیشتر در راستای تعدیل کابینه صورت گرفته باشد.