نگاهی به تالاب خشکیده فارس؛
آب از دشت ارژن فرار می‌کند/ فروچاله‌هایی که هرروز عمیق‌تر می‌شوند
با عمیق‌تر شدن فروچاله‌های دشت ارژن در استان فارس، پدیده «فرار آب» از دریاچه ارژن به یک معضل جدی تبدیل شده، مشکلی که باعث شده دریاچه در زمان خشکسالی پرآب نشود.
به گزارش شیرازه به نقل از مهر، سال‌هاست فارس با خشکسالی در حال دست و پنجه نرم کردن است در
این راه جنگی میان زیست بوم های استان و خشکسالی درگرفته که بازنده این
میدان هم دریاچه های استان بودند که یکی پس از دیگری دست از آب کشیدند.
دریاچه پریشان، ارژن، کافتر و... یکی پس از دیگری خشک شدند تا در سایه بی تفاوتی مسئولان ارشد استان، کارشناسان و دوستداران محیط زیست هم امیدی به احیاء این تالاب‌ها نداشته باشند.
وقتی دریاچه ارژن خشک شد فروچاله هایی در بستر دریاچه نمایان شد که به گفته کارشناسان باعث می شود در این شرایط خشکسالی، آب را بلعیده و عملا فرصتی برای احیاء باقی نگذارند.
در این راستا مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مركز شیراز) با اظهار نگرانی از افزایش عمق فروچاله های دریاچه ارژن گفت: طی چند سال گذشته به دلیل خشکسالی فرونشست در استان فارس افزایش نگران کننده ای داشته است.
طهمورث یوسفی افزود: در زمان ترسالی به دلیل اینکه رسوبات خشک است شکستگی ایجاد شده و عمق فروچاله ها افزایش می یابد که در دریاچه ارژن نیز به همین صورت است.
وی با اشاره به اینکه دریاچه ارژن روی گسل واقع شده، اظهار داشت: این فروچاله ها در قسمتهای شرقی، غربی، شمالی و جنوبی دریاچه تحت تاثیر گسلها ایجاد شده است.
مدیرمرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مركز شیراز) با بیان اینکه دیواره های گسلی آهکی هستند، بیان کرد: یکی از علائم وجود آیینه گسل فعال بودن آن است که دریاچه ارژن نیز از این امر مستثنی نیست و این فروچاله ها نشان‌دهنده این است که گسل در این منطقه فعال است.
وی تصریح کرد: زمانیکه گسلها فعال باشند پدیده «غار» در سازندهای آهکی تشدید می شود و در مسیر این گسلها به وحود می آید.
غارهای آهکی موجود در تالاب ارژن باعث فرار آب یا به تعبیری زهکشی می شود یوسفی با اشاره به اینکه این غارهای آهکی موجود در ارژن باعث فرار آب یا به تعبیری زهکشی می شود، گفت: طی چند سال گذشته به دلیل برداشت بی رویه آب یک فروچاله یا حفره در این دریاچه ایجاد شده است.
مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مركز شیراز) با اظهار نگرانی از تکامل و ایجاد این فروچاله بیان کرد: این فروچاله ها منجر به بلعیدن آب دریاچه شده است.
وی با اشاره به اینکه این دریاچه بر روی گسل فعال راستگرد قرار دارد، ادامه داد: یکی از دلایل اصلی این امر و خشک شدن دریاچه دخالت انسان بوده زیرا با حفر چاه و کشاورزی اطراف دریاچه از ورود آب به داخل آن جلوگیری کرده که در نهایت منجر به خشک شدن آن شده است.
وی بر این اعتقاد است که باید از فعالیت چاه های غیرمجاز که در بسیاری موارد تعداد آنها از چاه‌های مجاز بیشتر است اقدام کرد، در غیر این صورت و با ادامه روند موجود، ضمن از دست دادن بخشهای عظیمی از منابع آب برای همیشه ، پدیده هایی نظیر فروچاله ها و فرونشستهای ناحیه ای با ابعاد نامعلوم و با آسیبهای جبران ناپذیر باز هم به وقوع خواهد پیوست.
یک محقق دانشگاه شیراز نیز با اشاره به ایجاد فروچاله در ارژن گفت: این فروچاله ها در دشت ارژن از میلیونها سال قبل وجود داشته و زمانیکه دریاچه ارژن خشک می شود این فروچاله ها نمایان می شود اما در زمان پرآبی این فروچاله ها به دلیل عمق آب قابل رویت نیست.
پروفسور عزت الله رئیسی با بیان اینکه دو طرف دشت ارژن آهک است، افزود: در دو طرف این دشت گسل واقع شده از این رو یک طرف آن چشمه قرار دارد و از طرف دیگر آب پایین می رود.
دبیر قطب زمین شناسی زیست محیطی استان فارس اظهار داشت: در زمان پر آبی در هر ثانیه چهار مترمکعب آب از دریاچه ارژن وارد دیواره های آهکی اطراف آن می شود.
وی تصریح کرد: در زمان خشکسالی سطح آب دریاچه پایین می رود و مقدار آبی که وارد آهک می شود کم است، از این رو این فروچاله ها نمایان می شود.
پدر هیدرولوژی آب های زیرزمینی در ایران در خصوص تحقیقات دانشگاه شیراز برای بررسی فرار آب از این دریاچه گفت: به درخواست محیط زیست فارس دانشگاه شیراز اقدام به انجام تحقیقی برای بررسی این موضوع کرد زیرا برخی بر این اعتقاد بودند که آب دریاچه به سمت پریشان می رود.
یکی از دلایل اصلی خشکی تالاب دخالت انسان بوده زیرا با حفر چاه و کشاورزی اطراف دریاچه از ورود آب به داخل آن خودداری کرده که در نهایت منجر به خشک شدن آن شده است وی اظهار داشت: در این راستا مقادیری رنگ در چشمه پایین دست دریاچه ارژن ریخته و مشخص شد که این آب به هیچ عنوان وارد پریشان نشده و به سمت چشمه دم اسب در کوهمره سرخی می رود زیرا رنگ آب آن چشمه تغییر کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز افزود: از میلیونها سال قبل دو گسل در این منطقه وجود داشته که این گسلها از چشمه ارژن یا از همین چاله ها عبور می کنند.
رئیسی دخالت انسان در خشک شدن دریاچه را موثر دانست و گفت: یکی از دلایل اصلی دخالت انسان بوده زیرا با حفر چاه و کشاورزی اطراف دریاچه از ورود آب به داخل آن خودداری کرده که در نهایت منجر به خشک شدن آن شده است.
این محقق یکی از راهکارهای احیای دریاچه را ایجاد یک بند دانست و تاکید کرد: پس از انجام آزمایشهای متعدد به این نتیجه رسیدیم که محیط زیست نسبت به ایجاد بند برای جلوگیری از خروج آب اقدام کند تا از فرار آب جلوگیری شود.
دریاچه های فارس فریادرس ندارند، محیط زیست استان با انبوهی از تالاب های بحران دیده، تنها مانده و مسئولان استان نیز بحران‌های زیستی استان را نمی‌بینند. هر روز بر مشکلات زیست محیطی فارس افزوده می شود، در سایه آبی که نیست، آبی که فرار کرد...
نظرات بینندگان
