در واقع شیراز به همراه شهر پوتراجایای مالزی به عنوان پایتخت جوانان جهان اسلام در سال 2017 انتخاب شده اما کمتر کسی از آن خبر دارد. آن هم در شرایطی که سال هاست شیراز نتوانسته عنوانی، حتی ملی هم به دست بیاورد؛ چه رسد به اینکه پایتخت جوانان جهان اسلام باشد. درست بر خلاف شهرهای همتراز این شهر همچون اصفهان، تبریز، همدان و مشهد که در سال های اخیر نه تنها میزبان بسیاری از هیئت های بزرگ سیاسی بوده اند که برای تماشای جاذبه هایشان به این شهرها سفر کرده اند بلکه عناوین ملی و فراملی بسیاری به دست آورده اند.
از حسادت ها؟
پیش از اینکه عنوان پایتخت جوانان جهان اسلام به شیراز برسد شیراز برای 3 عنوان دیگر هم نامزد شده بود اما هیچ کدام را نتوانست به دست بیاورد. اول شهر خلاق ادبی جهان که هنوز شیراز با وجود میزبانی از آرامگاه دو شاعر بزرگ و نامدار- حافظ و سعدی- نتوانسته آن را به دست بیاورد. استدلال یونسکو این است که ادبیات در شیراز بیش از اینکه خلاقانه باشد، «آرامگاهی است».
طبق اعلام دفتر ملی یونسکو، برای معرفی شیراز به عنوان شهر خلاق ادبی باید نوع نگاه به این شهر از حالت سنتی خارج شود و شهرداری برای فراهم کردن زیرساخت های فرهنگی فعالانه بکوشد.
عبدالمهدی مستکین، مدیرگروه بخش فرهنگی کمیسیون ملی یونسکو در ایران می گوید: «امروز پراگ، یکی از شهرهایی است که سالانه گردشگران بسیاری را جذب می کند چراکه متولیان این شهر، به ارزش نویسندهای چون کافکا پی برده و این نویسنده را به یک سرمایه فرهنگی و اجتماعی تبدیل کرده اند. حتی مسیر پیاده روی او در این شهر را شناسایی و ثبت و ضبط کرده اند. با اینکه کافکا هم، چون حافظ، هرگز از شهر خود خارج نشده اما ما نمیدانیم حافظ کجا زندگی کرده است».
به کلام ساده تر، زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری برای تبدیل شیراز به شهر خلاق ادبی در این شهر وجود نداشته است. یکی دیگر از عنوان هایی که شیراز فعالانه برای دستیابی به آن تلاش کرد ولی هرگز به آن دست نیافت، عنوان پایتخت فرهنگی ایران بود.در واقع تصویب این عنوان نیازمند مصوبه مجلس بود؛ مصوبه ای که هرگز تصویب نشد. شیراز در سال های اخیر از دست یابی به عنوان پایتخت کتاب ایران هم بازمانده است؛ سال اول که مدارک دیرتر به دبیرخانه این عنوان ارسال شد و عنوان را اهواز به دست آورد. در سال دوم روستای لایزنگان فارس عنوان روستای دوستدار کتاب ایران را از آن خود کرد ولی با وجود برنامه های متعدد این عنوان به نیشابور رسید و شیراز پس از نیشابور و بوشهر سوم شد؛ این طور که به نظر می رسد، علت این وضع «عملیاتی نبودن برخی برنامه ها» و «همراهی نکردن همه دستگاه ها» بود.
در تمام این سال ها، اصفهان به عنوان شهر جهانی صنایع دستی معرفی شد، و یک سال پایتخت فرهنگی جهان اسلام بود؛ همدان توانست پایتخت تاریخ و تمدن ایران شود و تبریز به عنوان «پایتخت گردشگری جهان اسلام» دست پیدا کرد. اما شیراز که میزبان کهن ترین اثر ثبت شده ایران در یونسکو- یعنی تخت جمشید- به شمار می رود هرگز نتوانست صاحب این عناوین شود؛ به تعبیر شاپور رستمی، معاون گردشگری استانداری فارس، برخی مسئولان در گذشته با این تصور که داشته های فارس و شیراز به قدر کافی معروف است و نیاز به معرفی ندارد، جاذبه ها را معرفی نکردند و امروز شیراز از دیگر شهرها عقب افتاده است. این همان نکته ای است که علی رضایی، معاون فرهنگی و جوانان اداره کل ورزش و جوانان فارس هم به آن اشاره می کند و می گوید: «برخی انگار حسادت می کنند؛ اگر جای دیگری بود ببینید چه کار که برای عنوان «پایتخت جوانان جهان اسلام» نمی کردند ولی در شیراز آن طور که باید برای این موفقیت را تبلیغ نمی کنند».
از تبریز تا شیراز
این روزها در تبریز، جنب و جوش فراوان است. بسیاری از بزرگراه ها، زیرگذرها و پل های شهر را بسته اند و در حال مرمت آنها هستند؛ زیرگذرهای تازه ای ساخته می شود، زیباسازی خیابان ها را از سر گرفته اند و بزرگراه ها را دوباره آسفالت می کنند. شهر به سرعت در حال آماده شدن است؛ آماده شدن برای میزبانی یک رویداد فراملی.
شهرداری در تلاش است که به سرعت مرکز همایش های جهانی تبریز را به بهره برداری برساند که در نوع خود یکی از تالارهای فاخر ایران به شمار خواهد رفت. بهسازی مرکزهای گردشگری چون بازار بزرگ تبریز و مقبره الشعرا هم شروع شده و نمادهای تازه ای چون یادمان شمس تبریزی به بهره برداری رسیده است. این ها همه بخش هایی از تلاش هایی است که شهرداری تبریز برای تبدیل شدن به یکی از مرکزهای گردشگری نه تنها ایران بلکه کشورهای خارجی و به ویژه جهان اسلام انجام می دهد؛ در جای جای این شهر، از روی دامنه کوه هایی که تبریز را احاطه می کنند تا در پارک ها و داخل اتوبوس ها این عبارت دیده می شود: «تبريز 2018». این ها همه برای میزبانی از عنوان «پایتخت گردشگری جهان اسلام در سال 2018» است؛ در شیراز اما هنوز کمتر مسئولی در برابر انتخاب شیراز به عنوان پایتخت جوانان جهان اسلام در سال 2017 واکنش نشان داده است؛ چه اینکه قرار باشد این شهر برای میزبانی از این عنوان آماده شود. این در حالی است که معاون فرهنگی و جوانان اداره کل ورزش و جوانان فارس می گوید، شهرهای مشهد، اصفهان، تبریز و همدان سخت در تلاش بودند تا این عنوان را خود اختصاص دهند: «ما بدون اینکه هیچ هزینهای روی دست استانداری و شهرداری بگذاریم این عنوان را برای شیراز به دست آوردیم ولی اکنون می گویند دستاوردش چیست، زیانش چیست. این اتفاق نادری است که رخ داده و توانسته این عنوانی جهانی را به دست بیاوریم ولی اگر این اتفاق در شهری دیگر می افتاد، چه ها که نمی کردند».
آن طور که رضایی می گوید، شهرداری تبریز حتی حاضر شده بود برای دست یابی به این عنوان 2 میلیارد تومان بپردازد ولی در نهایت سازمان کنفرانس اسلامی تصمیم می گیرد که عنوان به شیراز برسد چون شیراز مزیتهای بیشتری داشته است: «نشسته ایم و مدام می گوییم چرا از اصفهان و تبریز عقب تر هستیم؛ خب برویم از آنها یاد بگیریم.
ببینید اکنون روی پیراهن همه بازکنان تیم ماشین سازی تبریز عبارت تبریز 2018 درج شده ولی ما چه کرده ایم؟ بگذارید به صراحت بگویم این عنوان هیچ سودی هم که برای شیراز نداشته باشد، یک بهانه خوب است تا شیراز را به جهان تبلیغ کنیم».
شاید این طور به نظر برسد که شیراز با داشتن حرم مطهر شاهچراغ (ع)، آرامگاههای حافظ و سعدی، پاسارگاد و تخت جمشید به اندازه کافی در جهان شناخته شده است ولی واقعیت این است که کوتاهی در معرفی این شهر در سالهای اخیر باعث شده رقیبانی قدرتمند روی دست شیراز بلند شوند.
شاهدش می تواند سفر مقامات جهانی باشد که اغلب پس از دیدار با مقامات کشورمان در تهران سری هم به اصفهان می زنند و زیبایی های این شهر را تماشا می کنند ولی هیچ کدام به شیراز نمی آیند.
رضایی می گوید: «این ظرفیتی است که شیراز را به 58 کشور اسلامی معرفی کنیم. می خواهیم در طول سال 2017 برنامه هایی چون جوان و سعدی، کنگره ملاصدرا، نشست جوانان حوزه نوروز، نشست خبرنگاران جوان جهان اسلام، مسابقات ورزشی و مسابقات قرآن جوانان جهان اسلام را در حرم مطهر شاهچراغ (ع) برگزار کنیم و این چه ظرفیت گردشگری که برای شیراز ندارد.»
دستیابی به عنوان «پایتخت جوانان جهان اسلام» می تواند راهگشای توسعه صنعت گردشگری در شیراز هم باشد؛ صنعتی که با وجود داشتن زیرساخت های بیشتر، شیراز دارد گوی رقابت را به شهرهای رقیب می بازد اما آیا دستیابی به این عنوان فراملی می تواند شهر را برای توسعه گردشگری بسیج کند؟ دست کم شواهد که تاکنون چنین چیزی را نشان نمی دهد.

منبع: خبرجنوب