در این باره، علیرضا گل گلی مشاور دانشگاه هنر شیراز و دبیرکل انجمن معماران ایران گفت: قرار بود در این محدوده طرح بازارچه هنر ساخته شود ولی شهرداری بدون داشتن طرح مصوب، این خانه‌ها را تخریب کرده است، این درحالی است که شهریور ماه امسال اداره کل میراث فرهنگی استان فارس طی نامه‌ای اعلام کرده بود که اجازه تخریب ندارند.

مسعود منیعاتی، مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس نیز گفت: در حالی این بناها برای ایجاد بازارچه تخریب شده که در فاصله ۵۰ متری آن، بازارچه ارامنه وجود دارد که از رونق افتاده است. چرا به جای احیای آن بازار، این خانه‌ها تخریب شد؟ براساس چه معیار و نقشه‌ای؟ بیشتر این خانه‌ها مربوط به دوره پهلوی بوده‌اند و تزئینات خاصی نداشته‌اند اما مسئله اصلی ما بافت تاریخی است که چینش تک دانه‌ها و پیوستگی آنها مهم بود.

وی ادامه داد: همچنین در آن محدوده خانه حاج زالی وجود داشت که این طاق و خانه در جریان تخریب‌ها از بین رفت. حاج زالی اولین کسی بود که سرویس بهداشتی عمومی برای مردم وقف کرد. او از واقف‌های شیراز و خانه‌اش جزو ارکان هویتی شهر بود. جالب اینجاست که طاق حاج زالی توسط شهرداری در حالی تخریب شده که پیش‌تر خود شهرداری روی این طاق تابلوی معرفی زده بود.

عبدالرضا نصیری معاون میراث فرهنگی استان فارس هم ماجرای تخریب این پلاک‌های قدیمی را توضیح داد و با بیان اینکه شاید گذر زمان موجب شد تا همه از جمله شهرداری در تخریب این بناها اشتباه کنند، گفت: در سال ۸۹ شهرداری محدوده‌ای را برای تبدیل به بازارچه هنر پیشنهاد کرد قبل از آن نیز نقشه‌ای آورده و گفتند که در دو سه پلاکی که زمین خالی آن در این حوالی وجود دارد می‌خواهند چنین اقدامی انجام دهند. با این اقدام موافقت شد چون زمین خالی وجود داشت و طرح معماری آن مورد قبول میراث فرهنگی بود. اما بعدها شهرداری نامه نوشت که از اجرای آن منصرف شده و می‌خواهد در فضای بزرگتری در حد ۱۰ تا ۱۲ پلاک این بازارچه را بسازد. ما جواب دادیم که با تغییر کاربری آنجا موافق هستیم.

وی ادامه داد: متاسفانه هنوز نوع نگاه ما با نوع نگاه دوستان در شهرداری‌ها متفاوت است. ما وقتی می‌گوییم که موافق تغییر کاربری هستیم یعنی حتی خانه‌های موجود هم می تواند در طرح بازارچه قرار گرفته، مرمت شوند و یا آنها را برای استفاده دیگری حفظ کرد نه اینکه تخریب کنیم. ولی دوستان در شهرداری تنها نگاهشان به تغییر کاربری، تخریب بناست.

نصیری بیان کرد: شخصا به همراه مسئول اداره ثبت و کارشناس اداره به تک‌تک خانه‌های واقع در محله سرباغ رفته و آنها را شناسایی کردیم و گفتیم که کدامیک واجد ارزش و کدام یک ثبتی هستند و به شهرداری نامه نوشتیم که با این محدودیت‌ها می‌توانید بازارچه هنر را طراحی کنید. آنها باید طرحی می‌دادند که تمام این ملاحظات در آن آورده می شد اما این کارها و نامه‌نگاری‌ها مشمول مرور زمان شد و شهردار نیز تغییر کرد. تا اینکه چند روز پیش متوجه شدیم این خانه‌ها تخریب شده است تا بازارچه هنر ساخته شود!

معاون میراث فرهنگی فارس بیان کرد: با یگان حفاظت از آثار استان به محل رفته و این اقدام متوقف شد نامه‌ای نیز به شهرداری نوشتیم و مسائل حقوقی آن را توضیح داده و پیشنهاد کردیم که طرح خود را آورده تا نظر بدهیم. چون اقدام شهرداری در تخریب این بناها براساس طرحی بوده که خودشان نوشته بودند و ما هنوز آن را تایید نکرده‌ایم. بنابراین باید این طرح اصلاح شود و آن موقع به تایید میراث برسد در آن صورت شاید بتوان گفت که اگر قبول کنند با نظارت ما پیش بروند این اتفاقات را جبران کرده اند.

طاق حاج زالی قبل از تخریب

نصیری افزود: خوشبختانه دوستان در شهرداری منطقه ۸ شیراز مثبت‌اندیش هستند و درک آنها نسبت به ارزش‌های میراث فرهنگی بالاست ما هم می‌خواهیم که با آنها کار کنیم همانطور که شهرداری در این باره اشتباهاتی کرده به همین اندازه در جاهای دیگر کارهای با ارزشی نیز انجام داده است. پس می‌توان وضعیت پیش آمده را به فرصت تبدیل کرد.

نصیری همچنین درباره طاق حاج زالی نیز که در جریان این تخریب‌ها از بین رفته است توضیح داد: طاق‌ها معمولا ارزش تزئیناتی ندارند اما در شیراز گذرهای سرپوشیده کم است و طوری در هم تنیده‌اند که ارزش فضایی به وجود می‌آورند از سویی حفظ این نوع گذرها مانع تعریض کوچه‌ها می‌شد.

این اولین باری نیست که شهرداری شیراز تعدادی از بناهای تاریخی و خانه‌های قدیمی شهر را به بهانه‌های مختلف از بین می‌برد. با روندی که در بافت تاریخی شیراز از حدود چهار سال پیش برای تخریب بناهای قدیمی بوجود آمده، معلوم نیست تا چه مدت دیگر شاهد این قبیل اشتباهات در از بین بردن بناهای قدیمی خواهیم بود.