روحانی در این کنفرانس که با شعار "وحدت و الزامات تمدن نوین انسانی" و با حضور شخصیت‌های برجسته و اندیشمندان و نخبگان و علمای جهان اسلام از دیگر کشورها در سالن اجلاس سران برگزار شد، ضمن تبریک میلاد پیامبر اسلام(ص) و امام جعفر صادق(ع) و هفته وحدت، گفت: امسال کنفرانس وحدت اسلامی در شرایطی برگزار می‌شود که در جهان اسلام با دو حادثه شیرین و تلخ مواجه هستیم.

رییس جمهور پیروزی‌های ارزشمند ملت‌ها و ارتش‌های منطقه بر تروریسم را از حوادث مغتنم و شیرین منطقه دانست و گفت: مردم و ارتش‌های عراق، سوریه و لبنان و همه آنهایی که در مسیر مبارزه با تروریسم از این کشورها حمایت کردند، امروز خوشحال و سرافرازند که پایه‌های اصلی تروریسم در منطقه فرو ریخته و توطئه استکبار و صهیونیسم و بخش اعظم توطئه استکبار و صهیونیسم علیه ملت‌ها نقش بر آب شده است.

وی افزود: البته تلاش و مبارزه مسلمانان علیه تروریست تا ریشه‌کن شدن همه عوامل و اذناب آنها در منطقه ادامه خواهد داشت.

رییس جمهور با تأکید بر اینکه کسانی که در عراق و سوریه به مبارزه علیه تروریسم برخاستند و با آنها جنگیدند حق بزرگی بر گردن ثبات و امنیت منطقه و ملت‌ و کشورهای جهان دارند، گفت: این تروریسم، تنها تهدیدی برای منطقه به شمار نمی‌رفت بلکه برای جهان، اروپا و آمریکا نیز تهدیدی بزرگ بود.

روحانی خاطر نشان کرد: همه انسان‌هایی که علاقمند به ثبات و امنیت هستند، باید از رزمندگان صف مقاومت سپاسگزار باشند، که البته متأسفانه امروز اینطور نیست و به جای تشکر به دنبال تضعیف و توطئه علیه آنها هستند.

رییس جمهور با اشاره به اینکه سال گذشته در کنفرانس وحدت اسلامی از رهایی حلب از چنگال تروریست‌ها خوشحال بودیم، گفت: در سخنرانی سال گذشته گفتم که به زودی پیروزی‌های دیگری را شاهد خواهیم بود و امروز در شرایطی این کنفرانس برگزار می‌شود که هم موصل آزاد شده و هم پایه‌های تروریسم در منطقه فرو ریخته و حتی شهر مرزی بوکمال نیز از دست تروریست‌ها رهایی یافته است.

روحانی اظهارداشت: بخش تلخی که جهان اسلام با آن روبروست این است که برخی کشورهای منطقه و کشورهای اسلامی نزدیکی خود نسبت به رژیم غاصب صهیونیستی را در منطقه با کمال بی‌پروایی آشکار و اظهار می‌کنند و این در حالی است که اگر برخی از این کشورها در گذشته و به طور پنهانی با دشمنان منطقه گفتگو و همکاری داشتند در بیان منکر آن می‌شدند و این ارتباط به قدری شوم و قبیح بود که هیچ یک از سران کشورها، نمی‌توانست اسراییل را دوست و مقاومت را دشمن منطقه قلمداد کند.

رییس جمهور با تأکید بر اینکه امروز برخی کشورها تلاش می‌کنند که این منکر بزرگ را تبدیل به معروف کنند، افزود: دشمنی با مقاومت منکر بزرگ در جهان اسلام است و تردیدی ندارم نخبگان، علما و جوانان اجازه نخواهند داد این نقشه شوم به ثمر برسد.

روحانی تصریح کرد:  ملت فلسطین، ملت‌های منطقه و علما، نخبگان و جوانان، هرگز معضل و دشمنی صهیونیسم و اشغال سرزمین فلسطین را فراموش نخواهند کرد و همواره آزادی قدس شریف آرزوی ملت‌های مسلمان منطقه بوده و خواهد بود.

رییس جمهور با بیان اینکه در میان توطئه‌هایی که استکبار جهانی و صهیونیسم در منطقه داشته‌اند، برخی کمتر مورد توجه است، اظهار داشت: اینکه قدرت‌های بزرگ از جمله آمریکا و صهیونیسم گروه‌های تروریستی را ساخته و به جان مردم انداخته‌اند، موضوعی واضح و روشن است که ما آن را می‌دانیم و آنها نیز ناچار به اعتراف هستند.

روحانی ادامه داد: همه می‌دانند که القاعده  و تروریست‌ها را در شرق منطقه در افغانستان و پاکستان چه کسانی ایجاد کردند و می‌دانیم که چه کسانی به تروریست‌ها پول و سلاح داده و به آنان کمک‌های فنی و اطلاعاتی کرده‌اند، گر چه در نهایت این ماری که آنها برای نیش زدن به دیگران در آستین خود پرورانده بودند به خودشان نیز حمله کرد و آنها را هم گزید و آنها نیز از آثار تروریسم بی‌بهره نماندند.

رییس جمهور با بیان اینکه شاید تبعات توطئه دشمنان منطقه، کمتر مورد توجه قرار گرفته است، گفت:‌ فرصت‌سوزی اولین اقدام شومی بود که به واسطه تروریسم در منطقه بوجود آمد.

روحانی افزود: امروز می‌گوییم در عراق و سوریه تروریست‌ها مردم را کشته و آثار باستانی را ویران کرده‌اند و ترس، رعب و وحشت را در میان مردم ترویج دادند، اما از این سخن نمی‌گوییم که عراق و سوریه چند سال از فرصت تمدن‌ یافتن و توسعه‌یافتگی عقب‌رانده شدند.

رییس جمهور تأکید کرد: هرگاه ملت ایران توانست در مرز پیشرفت و تعالی قرار بگیرد، دشمنان توطئه‌ای برای فرصت‌سوزی علیه ما ترتیب دادند، همانطور که وقتی پس از انقلاب از مشکلات عبور کردیم و کشور آماده سازندگی بود، فرد و حزبی را در منطقه علیه ملت ایران تحریک و جنگ 8 ساله را طراحی کردند و بعد از اینکه ما از جنگ رهایی یافتیم به محض اینکه دیدند، ملت ایران در مسیر رشد و توسعه قرار گرفته، توطئه دیگری به نام مسأله هسته‌ای را علیه ما ایجاد کردند.

روحانی خاطر نشان کرد: امروز نیز چون می‌بیننند جمهوری اسلامی ایران در مسیر رشد و توسعه قرار گرفته است به دنبال طراحی‌های جدید برای ایران و منطقه هستند.

رییس جمهور تصریح کرد: سوریه دیر یا زود از تروریسم نجات یافته و تروریست ها را از این کشور بیرون می‌کند و ملت عراق در آینده متحدتر خواهد بود و کرد و شیعه و سنی در این کشور متحد و در کنار هم بوده و عراق توسعه‌یافته‌ای را خواهند ساخت؛ یمن هم از شر دشمنان نجات می‌یابد و ملت یمن قطعاً متجاوزان را پشیمان خواهد کرد، اما فرصت‌های از دست رفته در این کشورها چگونه جبران خواهد شد؟

وی با اشاره به اینکه ما می‌دانیم که 8 سال تجاوز نیاز به چند سال زمان جبران دارد، گفت: اولین خیانت بزرگی که قدرت‌های بزرگ و صهیونیسم جدای از ویرانی‌ها و کشتارها در منطقه انجام دادند، فرصت‌سوزی بود و اینکه اجازه ندادند سوریه و عراق به آبادانی خود برسد.

رییس جمهور با تأکید بر اینکه صهیونیست‌ها آمریکا و استکبار جهانی باید در برابر ملت‌های منطقه پاسخگو باشند، گفت: چرا فرصت‌های مردم مسلمان و مظلوم منطقه را از بین بردید؟ چرا فرزندان مردم را در منطقه کشتید و آثار تمدنی را ویران کردید؟ چرا برای نابودی مردم یمن سلاح و بمب داده و می‌دهید؟ چرا در شمال آفریقا توطئه کردید و به این توطئه‌ها ادامه می‌دهید.

روحانی اظهار داشت: شما می‌خواهید مسلمانان با شما خوب بوده و به شما احترام بگذارند و می‌خواهید ادعا کنید، تمدن بشری و انسانی به دست شماست؟ آیا کشتار مردم، تمدن است؟

رییس جمهور خاطر نشان کرد: اولین فاجعه‌ای که در منطقه واقع شده و کمتر به آن توجه می‌شود، فرصت‌سوزی‌هایی است که استکبار و صهیونیسم به عنوان ثمره‌ای شوم برای این منطقه به ارمغان آورده است.

رییس جمهور با بیان اینکه مسأله دوم این است که بذر اختلاف و دشمنی بین شیعه و سنی کرد و عرب و علوی و سنی افشاندند این سوال را مطرح کرد که چه کسانی بذر این اختلافات را در منطقه افشانده‌اند، گفت:جنگ ها پایان می یابد اما کینه ای که استکبار با حمایت از خونریزان ایجاد کرده سالها باقی خواهد ماند و آیا فکر می‌کنید به این زودی‌ها آثار این کینه و اختلافات از بین می‌رود؟ ملت‌های منطقه از اقوام و مذاهب مختلف، قرن‌ها از شبه قاره هند تا غرب آسیا زندگی مسالمت‌آمیز داشتند و اختلافی بین آنها نبود و این شما بودید که در قرن بیستم و امروز در قرن بیست و یکم بذر اختلاف بین مردم افشاندید.

روحانی افزود: شما بین اقوام، بین شیعه و سنی و مذاهب مختلف فاصله انداختید، اگر نه اینها با یکدیگر هیچ اختلافی ندارند. شیعه و سنی دو مسیر برای یک هدف و دو راه به سمت چشمه واحد توحید و نبوت هستند. در طول تاریخ همواره با هم برادر بودند و در منطقه در کشورهایی مثل عراق، شبه جزیره و در آفریقا علیه انگلیس و دیگر استعمارگران برای استقلال مبارزه کردند.

رییس جمهور اظهار داشت: اقوام و مذاهب مختلف در منطقه از قرآن آموخته بودند که چگونه با هم برادرانه و در سایه اخوت اسلامی زندگی کنند، اما شما آمدید و بین ملت و اقوام فاصله انداختید. نزاع‌ها برچیده شده و جنگ‌ها پایان خواهد یافت، اما کینه‌ای که در اثر دسیسه‌های استکبار با خون‌ریزی بین اقوام و مذاهب بوجود آمده، سال‌ها طول می کشد تا التیام یابد.

روحانی با تأکید بر اینکه تلاش برای التیام این زخم‌ها وظیفه همه ما و شما عالمان، فرهیختگان، اندیشمندان، حوزویان، دانشگاهیان، شیعیان، اهل سنت و همه مذاهب دیگر است، تصریح کرد: این رسالت و وظیفه همه ماست که تلاش کنیم، آثار و جراحات ناشی از دسیسه‌های استکبار سریع‌تر التیام یابد.

رییس جمهور در ادامه خاطرنشان کرد: مسأله دیگری که در کنار لزوم توجه به آثار و توطئه‌های استکبار کمتر به آن توجه شده ضربه‌ای است که از این ناحیه به چهره اسلام وارد شده اگر شما به ایران، عراق، سوریه، لبنان، یمن و بحرین خیانت کردید، مردم این کشورها آثار این خیانت‌ها را جبران خواهند کرد. اما خیانتی که بر اسلام کردند بار سنگینی بر دوش ما گذاشته است.

روحانی گفت: چهره اسلام نزد میلیون‌ها نفر از مردم و جوانان در سراسر دنیا که می‌توانستند عاشق اسلام باشند، مشوش شده است. اسلام تنها دینی است که امروز جاذبه لازم برای نسل جوان را دارد.

رییس جمهور اضافه کرد: علما و بزرگان و بویژه رسانه‌های کشورهای اسلامی، امروز مسئولیت و وظیفه سنگینی برای رفع این آسیب از چهره اسلام دارند نویسندگانی که در فضای حقیقی و مجازی فرصت بیان حقایق را دارند، امروز مسئولیتی بزرگ، برای تبلیغ اسلام واقعی دارند. اسلام دعوت خود را به شکل عمومی مطرح کرده و آغوشش روی همه جهانیان و انسان‌ها باز است و ما باید این دعوت را به خوبی تبیین کرده و خیانت استکبار و صهیونیسم به اسلام را جبران کنیم.

روحانی اظهار داشت: امروز برای تحقق تمدن اسلامی راهی جز برادری و در کنار هم بودن نداریم. ما نیاز به اتحاد و وحدت داریم و معتقدم که وحدت و اتحاد و توسعه در سایه آن،  جز از طریق اعتدال و میانه‌روی ممکن نیست. با خشونت، افراط و ترور هرگز به مقصد وحدت و تمدن نوین اسلامی نخواهیم رسید.

رییس جمهور تصریح کرد: مقصود ما از وحدت این نیست که همه پیروان یک مذهب باشند و مذاهب دیگر از میدان خارج شده و نابود شوند، بلکه معنای وحدت از نگاه ما این است که مذاهب مختلف برای همه محترم بمانند، اما در کنار یکدیگر همزیستی مسالمت‌آمیز داشته باشند.

روحانی خاطر نشان کرد: مقصود ما از وحدت این نیست که در دنیای اسلام یک زبان حاکم باشد، همه زبان‌ها، زیبایی‌های خودشان را دارند، البته زبان عربی، چون زبان قرآن و عبادت ماست، جایگاه ویژه‌ای دارد، اما ما به هیچ وجه دنبال زبان واحد نیستیم و  زبان‌های اردو، فارسی، کرد و ترک و بقیه زبان‌ها، همه زبان‌های جامعه اسلامی ما هستند.

رییس جمهور گفت: به هیچ وجه خواهان آن نیستیم که همه اقوام و نژادها را تبدیل به یک قوم و نژاد کنیم، بلکه می‌خواهیم اینها در کنار هم برای رسیدن به تمدن بزرگ اسلامی تلاش کنند و هیچگونه تبعیض ناروا و نزاعی بین آنها نباشد. طبیعی است که ما با یکدیگر اختلاف نظر خواهیم داشت اما در اصول، ارزش‌ها و مبانی یکی هستیم و اعتقادات، توحید، نبوت، معاد، قرآن و قبله همه ما یکی است.

 روحانی افزود: همه این اعتقادات ما را به وحدت دعوت می‌کند، توحید علاوه بر اینکه معبود واحد را به ما عرضه می‌کند، بت‌ها را نیز در هم می‌شکند. بت‌پرست‌ها هیچ وقت با هم وحدت نمی‌کردند، چرا که بت‌های آنها که معبودشان بودند، از شکل و جنس‌های مختلف بود اما توحید برای جامعه خدای واحد معرفی می‌کند و معبود ما فقط الله است و بس. لذا وحدت، اتحاد و یگانگی حاصل طبیعی توحید است.

رییس جمهور با بیان اینکه اتحاد بشری ضرورتاً با نبوت هم‌نشینی دارد، اظهار داشت: ما به تورات، انجیل و زبور احترام می‌گذاریم. ما یهود نیستیم که دین خودمان را در یک نژاد و یک ملیت ببینیم، بلکه از نظر ما همه ملت‌ها عضو امت واحده اسلامی هستند و دین ما تعلقی به نژاد و قومیت خاص ندارد.

روحانی تصریح کرد: پیامبر اسلام(ص) از نظر ما پیامبر رحمت و بشیر و نذیر برای همه انسان‌ها و عالمیان هستند. وحدت به این معنا همان است که همه ما در مبارزه با استعمار و آزادی سرزمین‌های اسلامی از دست متجاوزین یکدیگر را یاری کنیم تا به حکم نفی سبیل قرآن عمل کرده باشیم.

رییس جمهور تأکید کرد: مبارزه ملت فلسطین از این نوع و مبارزه برای نفی سبیل است. مبارزه ملت فلسطین مبارزه برای آزادی سرزمین اسلامی و ایستادگی در برابر تجاوز است.

روحانی وحدت را کنار هم قرار گرفتن برای مبارزه با تروریسم توصیف کرد و گفت: باید از خود بپرسیم، چگونه توانستیم بر تروریسم که ساخته و توطئه استکبار بود غلبه کرده و پیروز شویم؟ دلیل آن این بود که مرجعیت دینی در کنار دولت‌ها و ملت‌ها قرار گرفت.اگر در عراق فتوای مرجعیت نبود و اگر وحدت شیعه، سنی و کرد نبود، امروز داعش و تروریسم همچنان بر شهرهای زیادی از عراق حاکم بود.

رییس جمهور اضافه کرد: اگر ایستادگی ملت و ارتش سوریه، حزب‌الله سرافراز و کمک‌های ایران و برخی از کشورهای دوست در منطقه نبود، امروز حلب و بخش اعظمی از سوریه، همچنان در دست تروریست‌ها بود. ما باید برای اخلاق، میانه‌روی و برای اعتدال، در کنار هم باشیم تا خشونت از منطقه رخ بربندد.

 روحانی اظهار داشت: باید تلاش کنیم هم خشونت عملی و هم خشونت فکری در منطقه ریشه‌کن شود. اعتدال و میانه‌روی از فکر افراد و با عقلانیت و خردورزی آغاز می‌شود. خداوند در قرآن از کسانی که از امتحان الهی با سرافرازی عبور کردند و پس از رسیدن به ساحل نجات اعتدال و میانه‌روی گزیده‌اند تجلیل می‌کند.

رییس جمهور در ادامه با بیان اینکه شهادت یعنی آنکه انسان چیزی را که می‌داند، با صدای رسا بیان کند، تصریح کرد: تشهد یعنی من بر یگانگی خدا و رسالت پیامبرش آگاهی دارم و آن را با صدای بلند اعلام می‌کنم. گواه ما در این اصل پیامبر(ص) است و ما می‌خواهیم گواه بر همه انسان‌های جهان باشیم. آنگاه که خدا این رسالت را بر عهده ما می‌گذارد از ما می‌خواهد که امت وسط باشیم و اجازه ندهیم که ما را به راست یا چپ و افراط یا تفریط بکشانند.

روحانی خاطرنشان کرد: دین ما اعتدال است و نه سرمایه استخوان‌سوز زمستانی دارد و نه گرمای تابستانی کشنده؛ اسلام  همیشه بهار و اعتدال است و حتی در حکم جهاد و قتالش افراد را از ظلم، افراط و خشونت منع کرده است.

رییس جمهور گفت: تمدن نوین اسلامی که به دنبال آن هستیم، تنها با قدرت علم ساخته نمی‌شود، بلکه از اخلاق و وحدت آغاز می‌شود و تردیدی ندارم که اگر در این مسیر به وظیفه‌مان عمل می‌کنیم، خدا نیز ما را یاری خواهد کرد.

وی با بیان اینکه می‌خواهم در حضور شما علما و اندیشمندان دنیای اسلام، از اقوام و مذاهب ایرانی تشکر کنم، اظهار داشت: در طول سال‌های گذشته در ایران در سایه عمل به قرآن و اسلام شاهد وحدت، یگانگی، برادری و اخوت میان مسلمانان از سیستان و بلوچستان در شرق تا کرمانشاه و کردستان در غرب و میان اقوام و طوایف مختلف بوده‌ایم. این نمونه‌ای گویاست از اینکه اگر وحدت اسلامی داشته باشیم، امنیت هم به دنبال آن خواهد آمد و دانشگاه پربار و توسعه اقتصادی و اجتماعی حاصل آن خواهد بود.

رییس جمهور اضافه کرد: در سایه این وحدت امروز سیستان و بلوچستان تبدیل به دروازه ملل می‌شود و چابهار تبدیل به مسیری می‌شود که ملت‌های جنوب و شمال و شرق و غرب را بهم متصل می‌کند و این گواه آن است که ما مسلمانان باید مطابق توصیه قرآن راه وسط و اعتدال را برای تعامل با یکدیگر در پیش بگیریم.

روحانی اظهار داشت: اگر کشورهای دوست در منطقه با هم تعامل نمی‌کردند، امروز موصل، حلب و بوکمال هنوز آزاد نشده بودند. اعتدال همان راهی است که در سایه آن، آرزوی بزرگ همه ما یعنی توسعه و تمدن نوین بزرگ اسلامی برابر آنچه امام راحل و مقام معظم رهبری و بالاتر از آن، قرآن و اسلام به ما توصیه می‌کنند در سایه وحدت به دست خواهد آمد.

پیش از آغاز سی و یکمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی، رییس جمهور از اثر هنری نفیس قرآنی هنرمند کشورمان سید علی اصغر موسویان که تمامی آیات و سوره های قرآن کریم را بر بدنه کشتی سفینة النجاة نگاشته است، رونمایی کرد.

این اثر هنری که بدنه آن از جنس برنج و طلا می باشد، قرار است سوم شعبان سالروز میلاد امام حسین(ع) به آستان مقدس سیدالشهدا(ع) اهدا شود.

روحانی در بازدید از این اثر هنری با تجلیل از تلاش هنرمندانه سید علی اصغر موسویان در خلق این اثر هنرمندانه، آن را کاری بزرگ و اثری عظیم برشمرد و خلق این گونه آثار هنری قرآنی را قابل تحسین دانست.