اختراع توپک هوشمند اطفاء حریق در دانشگاه آزاد شیراز
گروه هسته فناور، متشکل از حمیدرضا صفایی دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز به همراه پنج دانشجوی کارشناسی ارشد به نام‌های سید علي جهبز، وحيد رحمانيان، صالح صداقت، سيد عرفان سجادي و اميرحسين خوشه چين است که فکر طراحی و ساخت وسیله‌ای برای اطفاء‌حریق در ذهنشان جرقه‌زد.
دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز گفت: آتش‌سوزی از حوادثي است كه هر لحظه ممكن است در هر مكان و براي هر كسي اتفاق بيفتد و بر اثر آن خسارت‌هاي جاني و مالي جبران‌ناپذيري وارد شود.
حمیدرضا صفایی اضافه کرد: آمارها نشان داده که 87.3 درصد از حریق‌هایی که در مراحل اول اطفا می‌شود، در بیش از 93 درصد به لحاظ مالی و 96.2 درصد به لحاظ جانی، نسبت به مواردی که اقدام سریع برای اطفاء آنها انجام نشده، زیان کمتری وارد کرده است.
این استاد دانشگاه با تاکید براینکه اقدامات اولیه برای اطفاء‌حریق نیازمند بهره‌گیری از یک سیستم هوشمند شبانه‌روزی است، گفت: توپک اطفاء حریق حاصل تلاش این گروه برای رسیدن به هدف گفته شده بود؛ اینکه هرچه سریعتر به آتش واکنش نشان داده شود.
صفایی با بیان اینکه این محصول ظاهری شبیه به توپ داشته و مجهز به حسگر دما و شعله آتش است، ادامه داد: توپک اطفا حریق حاوی پودر خاموش کننده بوده و در صورت تماس با شعله یا قرار گرفتن در معرض دمای بالای 85 درجه سانتیگراد، ظرف 3 الی 5 ثانیه هوشمند عمل کرده و منفجر خواهد شد که این انفجار، موجب پاشیده شدن پودر درون آن می‌شود.
مدیر گروه بخش شیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز با تصریح اینکه این محصول برای خاموش کردن آتش کلاس‌های A,B,C,E مناسب است، گفت: این سیستم نیاز به شارژ ندارد و نوع و شکل طراحی و مهندسی و مواد به کار رفته در این محصولات این تولیدات را به برترین و مناسب ترین آتش خاموش کن در حوزه اطفا حریق در کلاس های یاد شده تبدیل کرده است .
وی توضیح داد: کلاس A شامل آتش سوزی‌های معمولی است؛ سوخت‌های جامد که پس از سوخت خاکستر به جای می‌گذارد و اکثرا منشا گیاهی دارد؛ موادی نظیر انواع چوب، پارچه، زغال سنگ، کاغذ و غیره که معمولا در انبارها، کتابخانه‌ها و نقاط مسکونی دیده می‌شود.
این استاد دانشگاه توضیح داد: آتش کلاس B ناشی از مواد منفجره، شیمیایی و مشتقات این مواد نظیر نفت، بنزین، گازوئیل، روغن، گریس، پاستیک، الکل و دیگر مواد سوختنی مایع است و آتش سوزی‌های ناشی از گازهای قابل اشتغال مربوط به کلاس C است؛ کلاس E نیز آتش‌سوزی‌های برقی و مواردی که حریق منشاء الکتریکی دارد را شامل می‌شود.
صفایی خاطر نشان کرد: دماي منطقه آتش سوزي در لحظات اول (حدود 20 ثاينه اول ) به بالاي 600 درجه سانتیگراد و يك دقيقه بعد از حادثه به هزار و پانصد درجه سانتيگراد می‌رسد؛ چنین دمایی باعث ذوب فلزات و كاهش مقاومت اسكلت فلزي ساختمان و در نتيجه فرو ريختن ساختمان‌ها خواهد شد؛ اتفاقی که برای پلاسکو رخ داد.
این استاد دانشگاه با بيان اينكه توپك اطفاي حريق حساس به زبانه‌هاي آتش است نه گرما، گفت: توپك اطفاي حريق تا شعاع پنج متري را پوشش می‌دهد و می‌توان از آن در نقاط پرخطر، دارای اهمیت و عمومی و عادی، در محیط‌های باز که در برابر تابش مستقیم نور خورشید قرار دارد و مکان‌هایی که استفاده از سیستم‌های هوشمند امکان‌پذیر نیست، کتابخانه‌ها، مراکز اسناد، اداره‌ها و انبارها و .... استفاده کرد.
او با بیان اینکه استفاده از این سیستم در نقاط حساس به آب که نمی‌‌توان از سیستم‌های آبی هوشمند بهره‌برد، امکان‌پذیر خواهد بود، گفت: در سازه‌های قدیمی که امکان نصب تاسیسات ضد حریق مدرن وجود ندارد یا ساختمان‌هایی که فاقد امکانات مد نظر آتش‌نشانی است، می‌توان از توپک‌های ضد حریق استفاده کرد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه این توپ زیر باران نیز عمل می‌کند، در خصوص قابلیت‌ها و مزایاي آتش خاموش کن هوشمند توپی گفت: هوشمند بودن، بی‌نیازی به فعال‌سازی، عملکرد خودکار، واکنشی سریع و خنثی کننده در مقابل شعله‌ی آتش، بی‌نیازی به حضور انسان برای فعال سازی و استفاده بسیار آسان که امکان استفاده را برای کودکان و سالخوردان هم فراهم می‌کند، بخشی از مزایای این سیسم است.
او همچنین گفت: این سیستم قابلیت نصب روي دیوار یا به شکل آویز از سقف و استفاده توسط کاربر را دارد و فاقد مواد سمی یا آلاینده‌های زیست محیطی است و هنگام حریق صدایی با قدرت 138 دسیبل تولید می‌کند که نشانه‌ی وقوع حریق است؛ از طرفی ضایعه و ترکش مخرب ندارد و در زمان انفجار، موجی ایجاد نمی‌کند؛ در برابر ضربه و سقوط از ارتفاع و سرما مقاوم بوده و به دلیل وزن کم قابلیت خوبی برای جابه‌جایی دارد.
دانشيار گروه شيمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شيراز با اشاره به اينكه توپك اطفاي حريق تا 5 سال نياز به هيچ گونه شارژ و بازديد ندارد، گفت: اين توپك كاملا بومي سازي شده و در ایران مشابه خارجی ندارد و اولین باری است که در کشور تولید می‌شود.
صفایی با بیان اینکه اکنون نمونه‌ی اولیه این محصول تولید شده است، گفت: مراحل داوري توپك اطفاي حريق انجام شده و تا مرحله ثبت اختراع راه زيادي نمانده است.
هسته‌ی فناور حدود 2 سال قبل در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی شیراز راه‌اندازی شد و تا کنون 2 اختراع ثبت شده و یک اختراع در مرحله‌ی داوری دارد لذا به یک واحد فناور تبدیل شده است.
