باغ‌های شیراز مرغ عزا و عروسی شده‌اند
متن بیانیه بدین‌شرح است:
سال 1397 و بیانیه تحلیلی شماره 17 آغاز پنجمین سالی است که توفیق همراهی با مردم شریف و نجیب شیراز را داریم و امیدواریم طی این هفده فصل گذشته توانسته باشیم گوشه‌ای از دین خود را نسبت به همشهریان عزیزمان ادا کرده و در ادامه به فضل الهی با قوت هرچه بیشتر در صیانت از حقوق و منافع مردم کوشا باشیم.
بودجه 97، از ادامه رویه‌های سابق تا تناقض‌های آشکار در ارقام اعلامی
لایحه بودجه سال 1397 شهرداری شیراز، به جز برخی تغییرات جزئی، نسبت به سال گذشته چندان تغییری نداشته. البته درک محدودیت‌ها و مضیقه‌های مالی موجود و مهار شدن شوق خدمت و رقابت نکردن شورا و شهرداری شیراز با سایر شهرها در اعلام ارقام بزرگ‌تر بودجه، مثبت محسوب شده و آن را به فال نیک می‌گیریم. در سطور زیر به اختصار به بررسی بودجه سال 1397 می‌پردازیم.
درآمد ناشی از عوارض عمومی با سهم 6/25 % از بودجه، در مرتبۀ دوم بخش درآمدی بودجه قرار دارد. این سرفصل نسبت به سال گذشته هم به لحاظ رقم کاهش یافته و هم سهم آن از بودجه کاسته شده است. رکود حاکم بر ساخت‌وساز و در نتیجه کاهش درآمد حاصل از عوارض بر ساختمان، اتفاق مبارکی است که می‌تواند تمرینی برای عدم وابستگی مالی شهرداری به عوارض بر ساختمان‌ها باشد. بررسی لایحه بودجه 97 نشان می‌دهد که شهرداری شیراز کوشیده تا با افزایش سهم درآمد از سایر مؤسسات و دریافت کمک‌های اعطایی دولت، کاهش درآمد از عوارض بر ساختمان را جبران کند. افزایش سهم درآمد از سایر مؤسسات ( 41 % از سرفصل عوارض عمومی) به لحاظ پایدار بودن تأمین منابع، نکتۀ مثبت و یکی از محاسن بودجه امسال محسوب می‌شود. اما کوچکی نسبی رقم این ردیف (330 میلیارد تومان) تأثیر قطعی بر تأمین رقم نهایی بودجه نخواهد گذاشت؛ البته تمرین خوبی محسوب می‌شود!
کمک‌های اعطایی دولت نیز رشد 16 برابری! نسبت به سال گذشته داشته و به رقم 208 میلیارد تومان رسیده است. هرچند وصولی این ردیف در سال‌های گذشته تقریباً صفر بوده، اما این امیدواری وجود دارد که با وجود همسویی سیاسی شورا و شهرداری شیراز با دولت، این رقم در سال جاری محقق شود و بی‌مهری دولت به شهرداری شیراز پایان یابد.
در مجموع شهرداری شیراز نتوانسته کاهش درآمد از عوارض بر ساختمان‌ها را با سایر ردیف‌های بودجه تأمین کند. در نتیجه بیش‌ازپیش به دریافت وام و فروش اموال روی آورده است. اگر در گذشته شهرداری شیراز با شهرفروشی و ضابطه فروشی شهرداری را تأمین مالی می‌کرد؛ امروزه با کاهش درآمد از ضابطه فروشی، به مقروض کردن شهر و شهرداری و آینده فروشی روی آورده است. افزایش سهم وام‌های دریافتی و فروش اموال شهرداری به 44 % از کل بودجه، حاکی از بدهکار شدن بیش‌ازپیش شهرداری شیراز و فروش ارزان املاک در اختیار شهرداری در بازار راکد موجود است. وضعیت شهر و ضابطه فروشی نیز نسبت به سال‌های قبل چندان تغییری نکرده و صرفاً از میزان و حجم آن کاسته شده است. متأسفانه همچنان مدل چانه‌زنی در تعیین کاربری و ضوابط ساخت، به قوت خود باقی است و حتی بدتر از گذشته سازنده‌ها و مالکینِ زمین برای شهرداری تعیین تکلیف می‌کنند!. در بیانیه‌های پیشین مکرر به مضرات و لطمات چنین شیوه تأمین مالی شهرداری پرداختیم و در اینجا به همین نکته اشاره کنیم که رواج این شیوه موجب شده که شاهد شکل‌گیری بدون برنامه شهر شیراز باشیم. در واقع رشد خودرو و بدون برنامه، نه در حاشیه‌های شهر، بلکه در تمام پهنۀ بیست هزار هکتاری محدوده خدماتی شهر شیراز در حال وقوع است. مع الاسف نهادهای ناظر همانند شورا و سازمان راه و شهرسازی یا استانداری که مسئولیت نظارت بر عملکرد شهرداری را بر عهده دارند؛ نسبت به این رویۀ خطا بی‌تفاوت و گاهی نیز شریک در آن هستند.
پرداختن به بخش هزینه‌ای بودجه در این مجال میسر نیست و در یادداشتی اختصاصی در کانال گروه مطالعات شهری فاطر مورد بررسی قرار گرفت. اما در اینجا به همین نکته اکتفا کنیم که بر اساس اظهارات شهردار محترم شیراز، هزینه جاری شهرداری در سال حدود 700 میلیارد تومان برآورد می‌شود که بالغ‌بر 550 میلیارد تومان آن حقوق و دستمزد کارکنان است. چگونه است که رقم هزینه جاری شهرداری شیراز در بودجه 1397، 165 میلیارد تومان پیش‌بینی‌شده؟! چگونه چنین اختلاف فاحشی می‌تواند صرفاً اشتباه محاسباتی باشد؟! چگونه اشتباه در چنین محاسبه ساده‌ای از دید اعضای محترم شورای شهر شیراز پنهان مانده و بودجه با همین رقم مصوب شده است؟! آیا میزان صداقت و دقت لایحه بودجه در سایر بخش‌ها نیز به همین ترتیب قابل سنجش است؟! آیا اعضای شورای شهر شیراز حاضر به پاسخگویی در مورد هزینه‌های واقعی شهرداری شیراز هستند؟!
تخریب هویت فرهنگی شیراز، بی‌تفاوتی یا سوگواری مسئولین به جای اقدامات مؤثر
مجدداً طی ماه‌های اخیر دو باب خانه تاریخی و ثبت ملی شده، توسط مجری طرح توسعه حرم احمدی (ع) تخریب شد. دوران اخیر مدیریت سازمان میراث فرهنگی استان فارس، یکی از سخت‌ترین دوران‌ها برای بافت و هویت تاریخی شهر شیراز محسوب می‌شود. پس از انقلاب اسلامی در هیچ دوره‌ای (به‌جز تخریب‌های بین‌الحرمین) شاهد این حجم از تخریب بناهای تاریخی نبودیم. مدتی است که تخریب‌گران فرهنگی توان دفاع از میراث فرهنگی را در متولی آن نمی‌بینند و چنین بی‌محابا و جسورانه بر این امانت گران‌بها می‌تازند. اگر سازمان میراث فرهنگی بعد از تخریب خانه ثبت ملی شده حلی ساز، موضوع را از مراجع قضایی پیگیری کرده بود در عرصه رسانه‌ای نیز به‌قدر کفایت فعالیت و روشنگری انجام داده بود و صرفاً به اظهار تأسف بسنده نکرده بود، اکنون با ویرانه‌های دو بنای تاریخی و ثبت ملی شده دیگر روبرو نبودیم.
دو بنای تاریخی دیگر نابود شد، شهردار منطقه تاریخی اظهار بی‌اطلاعی کرد و شهردار شیراز نیز صرفاً به محکوم کردن آن بسنده و اظهار کرد که حتی در صورت اطلاع نیز، بر اساس قانون شهرداری امکان مداخله نداشته است! ظاهراً ایشان از قانون محدوده و حریم شهرها بی‌اطلاع بوده؛ ماده یک قانون مذکور شهرداری را مکلف به نظارت بر هرگونه احداث ساختمان و تأسیسات و سایر اقدامات مربوط به توسعه و عمران! در داخل محدوده شهر کرده است. شهردار محترم حتماً اطلاع دارند که محدوده تاریخی شیراز نیز در داخل محدوده شهر شیراز قرار دارد و اظهار بی‌اطلاعی شهردار منطقه تاریخی به فرض صحت هم عذر بدتر از گناه محسوب می‌شود. توقع این بود که حداقل اعضای شورا اقدام عملی در خوری انجام دهند اما صرفاً به سوگواری اکتفا کردند و امروز پس از گذشت مدتی از این واقعه، همه‌چیز مثل سابق به فراموشی سپرده شده و سوگواران نیز در انتظار تخریب دیگر و حضور رسانه‌ای دیگری نشسته‌اند.
باغات منحصربه‌فرد شیراز وجه‌المصالحه صاحبان سرمایه
علاوه بر دوران سیاه بافت تاریخی شهر شیراز، سیاه‌بختی از حوزه باغات هم جدانشدنی است. باغ‌های شیراز مرغ عزا و عروسی شده‌اند و در هر حالتی و با قدرت یافتن هر جناح سیاسی، سر بریده می‌شوند. جالب است که اصلاح‌طلبان با باغ‌های شیراز همان می‌کنند که اصول‌گرایان کردند. این اندازه شباهت عملکرد هر دو جناح سیاسی در حوزه باغ‌های شیراز قابل تأمل و عبرت‌آموز است! متأسفانه طی ماه‌های اخیر تغییر کاربری تعدادی از باغ‌های شهر شیراز تداوم یافته است. صدور مجوز برای تخریب این باغ‌ها هم به‌جز مرثیه‌سرایی تعدادی از اعضای شورا، اقدام عملی در پی نداشته است. جریان سرمایه سالار هر روز بیش‌ازپیش در حال بلعیدن مابقی داشته‌ها و معدود دارایی‌های منحصربه‌فرد شهر شیراز است و اذناب ایشان در بدنه مسئولین هم همچون گذشته با شعار اشتغال‌زایی جاده‌صاف‌کن ایشان شده‌اند و نمایندگان و وکلای مردم هم در بهترین حالت صرفاً به اظهار تأسف اکتفا می‌کنند!
متأسفانه عمر شعارهای منتخبین پنجمین شورای اسلامی شهر شیراز به چند ماه هم نرسید. جریان سیاسی و افراد منسوب به آن‌که با انتقاد از شورا و شهردار سابق به جلب آرای مردم و پیروزی در انتخابات موفق شدند؛ اکنون به همان شیوه عمل می‌کنند. برای نمونه شعارهای شفافیت اعضای شورا و انتقاد شهردار شیراز از حجم عظیم بدهی شهرداری، با این لایحه بودجه قابل‌جمع نیست. نمی‌توان از یکسو شعار شهر انسان‌محور و شهر سبز و پایدار داد و از دیگر سو در برابر تخریب باغات چنین منفعل بود.
با گذشت حدود هشت ماه از عمر شورای پنجم، اکنون شورا مانده و ادامه رویه‌های گذشته، ناتوانی در دفاع از حقوق مردم و حفظ باغات و بافت تاریخی، اختلافاتی که علنی شده، رقابت‌های داخلی که دیگر در پشت‌صحنه نیست، ناکارآمدی در نظارت بر شهرداری و حدود سه سال و اندی زمان باقیمانده که به‌سرعت در حال سپری شدن است. عقربه‌های ساعت به نفع شورا و شهرداری نمی‌چرخد و برگزاری برخی مراسمات با چاشنی رقص و سازوآواز هم، کمکی به جبران ناکارآمدی‌ها و ضعف برنامه‌ها نخواهد کرد؛ امید که این فرصت سوزی‌ها تداوم پیدا نکند و مسئولین قدردان اعتماد مردم شریف شیراز باشند.
ولینصرن الله من ینصره ان الله لقوی عزیز
گروه مطالعات شهری فاطر
