نقطه سیاه در صفحه سپید

صدای تق‌تق عصای سفید، در خیابان،‌ در دانشگاه و یا در محل کار شاید کمتر شنیده شود. آنجا که دیگر انسان‌ها بی‌هیچ دغدغه در رفت و آمد هستند، دست‌ها و گوش‌ها و پاهایی آرام‌آرام زمین را می‌پایند.

شیرازه؛ ما را می‌پایند، بی‌توجهی‌هایمان را و نادیده گرفتن‌هایمان را. خیابان‌هایی را که خط زرد ردیف‌ کاشی‌هایش گاه به بن‌بست و جوی خیابان و درخت منتهی می‌شود یا به خودرو‌های ما که پارک شده در پیاده‌رو برای آنکه دو قدم کمتر گام برداریم؛ بی‌آنکه بدانیم این‌ها حق روشندلانی است که می‌خواهند مستقلانه و با امنیت و با اتکا به عصای خود گام بردارند.

کسانی که به جرأت می‌توان گفت بیشترین بهره هوشی و پشتکار را دارند، در جامعه تلاش می‌کنند، برای خواندن و نوشتن ده‌ها برابر دیگران زمان صرف کرده‌اند، ناچار شدند الفبای خطی دیگر را بیاموزند اما دست نکشیدند از تلاش برای بودنی مفید و سرنوشت‌ساز. دست نکشیدند از امید و شادی و سیاهی آن سوی پلک‌هایشان را با رد عصای سفیدشان خط‌ زدند.

23مهرماه، روز جهانی عصای سفید است. کسانی که به هر دلیل نابینا یا کم‌بینا هستند و باوجود تلاش‌هایشان تنها به خاطر یک حس کمتر، کمتر هم از امکانات برخوردارند.

فارس رتبه اول فراوانی نابینایان در کشور
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی فارس آمار افراد مبتلا به اختلالات بینایی را در استان فارس 14 درصد خواند و گفت که این تعداد از آمار کشوری که 11درصد کل معلولان را تشکیل می‌دهد بیشتر است و این بدان معناست که فارس در این ناتوانی در رتبه اول کشور قرار دارد.

حمید گودرزی در گفت و گو با ایرنا افزود: به بیان دیگر از 125هزار و 52 نفر تعداد کل معلولان استان 17 هزار و 253 تن مشکلات بینایی دارند که عمده آن‌ها به دلیل ازدواج فامیلی و مشکلات ژنتیکی دچار این عارضه شده‌اند و گفتنی است که تعداد مردان دچار این معضل از تعداد زنان بیشتر است.
او همچنین اعلام کرد: شیراز با پنج هزار و 482 نفر در رتبه نخست است و مرودشت با یک هزار و 421 نفر و ممسنی با یک هزار و 285 نفر در رتبه‌های بعدی از لحاظ تعداد نابینایان در استان فارس هستند.

گودرزی خدمات دریافتی توسط این افراد را به دو بخش خدمات مستمر و خدمات غیرمستمر تقسیم کرد و گفت: خدمات مستمر شامل وجهی است که به صورت ماهیانه پرداخت می‌شود و خدمات غیرمستمر عبارت‌ است از کمک‌هزینه تحصیلی، وسایل کمک‌توانبخشی، کمک‌هزینه ایاب و ذهاب، کمک‌هزینه مناسب‌سازی محیط زندگی، خدمات توان‌پزشکی مثل فیزیوتراپی، گفتاردرمانی، کار درمانی و کمک‌هزینه خرید عینک برای افراد کم بینا.

معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی فارس خاطرنشان کرد: تسهیلاتی نیز به کارفرمایانی داده می‌شود که از افراد روشندل در کارگاه‌های خود بهره گیرند که این افراد به ازای هر نفر تا بیست میلیون تومان وام با بهره چهار درصد دریافت می‌کند و تا 5 سال نیز حق بیمه کارمندان نابینای آن کارگاه از طریق سازمان بهزیستی پرداخت می‌شود.

گودرزی البته تاکید کرد که مهم‌ترین چالش نابینایان مشارکت فعال در عرصه‌های اجتماعی، دسترسی کامل به امکانات آموزشی و بهداشتی و سلامت و نیز تردد ایمن در فضای شهری است.
وی با بیان اینکه جامعه باید در مواجهه با این افراد نیمه پر لیوان، یعنی استعداد‌ها و توانمندی‌هایشان را ببیند، افزود: شاهد این مدعا وجود چندین دانشجوی دکتری و استاد دانشگاه است که نشان می‌دهد اگر به توانمندی‌های این افراد توجه شود، می‌توانند به مدارج بالا دست یابند.
گودرزی ویژگی دیگر نابینایان را صراحت لهجه و بیان مطالبات دانست و ادامه داد: این افراد در جلسات گوناگون به راحتی و بدون ابا همه خواسته‌های خود را مطرح می‌کنند.

تنها یک مرکز توانبخشی سهم نابینایان فارس است
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی فارس گفت: در کشور تنها 13مرکز آموزشی و توانبخشی خانواده و کودک نابینا و کم بینا وجود دارد که یکی از آنها با عنوان شب چراغ در شیراز است و این سازمان در تلاش است یک مرکز دیگر نیز در شهرستان مرودشت راه‌اندازی کند.

او تعداد انجمن‌های نابینایان را چهار انجمن برشمرد که افزون بر پنج هزار نفر در آن عضو هستند و از خدمات آن‌ها بهره می‌برند.

گودرزی درخصوص حوزه‌های فعالیت مرکز یادشده بیان کرد: در این مرکز همه آموزش‌ها اعم از آموزش خط بریل، موسیقی، کلاس‌های مهارت‌ زندگی و دروس جبرانی مدارس و در یک کلام توانمدسازی آنان برای زندگی مستقل ارائه می‌شود.

مروری بر مشکلات نابینایان
در همین رابطه رئیس شورای هماهنگی تشکل‌های غیردولتی معلولان فارس در گفت و گو با ایرنا گفت: مشکلات نابینایان را می‌توان در سه گروه دسته بندی کرد.

سعید فانی افزود: نخست باید به موضوع استانداردسازی معابر اشاره کرد که در بسیاری موارد نامناسب است و تردد را برای افراد روشندل مشکل می‌کند.

او تاکید کرد که برنامه مناسب سازی کنونی که در سطح شهر اجرا می‌شود، بیشتر مناسب معلولان جسمی و حرکتی است و معمولا استاندارد‌های مربوط به نابینایان در آن رعایت نمی‌شود.
فانی برای نمونه به تجهیز ناوگان اتوبوس‌رانی اشاره کرد که از رمپ (سطح شیب‌دار) برای معلولان جسمی‌حرکتی برخوردار است اما مجهز به سیستم گویا برای اعلام ایستگاه‌ها نیست.

وی در مثالی دیگر به غیرفعال بودن سیستم گویای آسانسور‌ها و برجسته نبودن صفحه انتخاب طبقات در آن‌ها نیز اشاره کرد که موجب سردرگمی نابینایان و عدم امنیت آن‌ها می‌شود.

مسیر‌های پیاده‌رو‌ی نابینایان منتهی به مانع است
رئیس شورای هماهنگی تشکل‌های غیردولتی معلولان فارس اظهار داشت: با وجود مخارج هنگفتی که شهرداری‌ها برای ایجاد مسیر ویژه نابینایان در پیاده‌رو‌ها سنگ‌فرش خیابان‌ها هزینه می‌کند، پیمانکاران به دلیل عدم آگاهی استاندارد‌ها را رعایت نمی‌کنند و مسیر‌های ویژه نابینایان گاه به جوی خیابان، جدول، صندوق کمیته امداد، تابلو برق و دیگر موانع برخورد می‌کند که موجب سلب اطمینان این افراد در پیاده‌روی می‌شود.

فانی افزود: نبود سیستم گویا در عابر بانک‌ها نیز بار‌ها باعث شده است که از افراد روشندل سوء استفاده شود و آن‌ها در معرض انواع کلاه‌برداری‌ و دزدی قرار گیرند و فرد نابینا ناچار است برای جلوگیری از این مساله یک نفر را با خود یدک بکشد تا بتواند به ساده‌ترین کار بانکی‌اش رسیدگی کند.

رئیس شورای هماهنگی تشکل‌های غیردولتی معلولان فارس دومین مشکل عمده این افراد را بحث تامین تجهیزات مورد نیاز دانست و گفت: تا چند سال پیش بهزیستی وسایلی همچون دستگاه چاپ بریل، ضبط صوت و مانند این‌ها را در اختیار نابینایان قرار می‌داد؛ درحالیکه امروز به دلیل کمبود اعتبارات این مساله محدودتر شده است.

وی موضوع اشتغال را نیز سومین معضل نابینایان عنوان کرد و بیان داشت: یک معلول جسمی‌حرکتی شاغل در ادارات می‌تواند با ولیچر در مجموعه کار ‌کند؛ ولی متاسفانه برای نابینایان چنین نیست.

تلفن‌هایی که شغل نابینایان را بلعیدند
فانی ادامه داد: پیش از این، تلفنچی‌های ادارات افراد نابینا بودند؛ اما از روزی که تلفن‌های گویا و هوشمند روی کار آمد، همین تعداد اندک شاغل نیز بیکار شدند یا بحث استخدامشان منتفی شد.
رئیس شورای هماهنگی تشکل‌های غیردولتی معلولان فارس افزود: با وجود آنکه بیشترین تعداد تحصیل‌کردگان معلول در گروه نابینایان هستند، این افراد حتی در آموزش و پرورش نیز جایگاه مطلوب شغلی ندارند و این دستگاه حاضر نیست حتی شغل معلمی ساده را به آن‌ها بدهد.

در سوی دیگر این سکه، توانمندی‌ها و هوش سرشار افراد روشندل نهفته است. آنان که با وجود نابینایی از حواس دیگر خود بهترین بهره را می‌برند، بالاترین مدارج علمی را دریافت می‌کنند، در هنر‌های گوناگون همچون موسیقی بسیار موفق‌اند.

دیدن نقطه سیاه در صفحه سفید حکایت نگاه جامعه به روشندلان است که موجب شده توانمندی‌های آنان به حاشیه رانده شود و تنها، نقصی که چندان دربرابر قدرت‌ آن‌ها به چشم نمی‌‌آید با نگاه‌های ترحم‌بار و بی‌توجهی‌ها و ساده‌انگار‌ی‌ها پررنگ‌تر شود.

گزارش خطا

نظرات بینندگان