روی کرسی قدیمی (چهارپایه) که در کارگاه گذاشته می‌نشینم، و از محمدرضا پایدار استادکار دولچه دوز کازرونی می‌خواهم درخصوص هنر دولچه دوزی برایمان بگوید.

محمدرضا پایدار می‌گوید: دولچه ظرفی برای نگهداری آب است، این ظرف همچون یخچال عمل کرده و آب را خنک نگه می‌دارد.

این استادکار دولچه دوز با اشاره به اینکه دولچه ظرفی مخروطی شکل است، ادامه داد: این ظرف از پوست بز دباغی شده (چرم) و یا مشک آبخوری کهنه ساخته می‌شود.

محمدرضا پایدار اضافه کرد: دولچه با سه پایه چوبی روی زمین قرار می‌گیرد و با سری از چوب، دهانه آن بسته می‌شود.

استادکار دولچه دوز افزود: علاوه بر این، از نوار‌های رنگی برای تزئین، و قیچی (برای چیدن مو‌های پوست حیوان)، در ساخت دولچه استفاده می‌شود.

وی گفت: اصلی‌ترین وسیله در تهیه و دوخت دولچه پوست حیوان (چرم) است.

این هنرمند دولچه دوز در خصوص مراحل تهیه و ساخت دولچه اظهار کرد: پس از جدا کردن پوست حیوان از گوشت، آن را نمک زده و به مدت یک روز در نمک قرار داده می‌شود سپس با قیچی مخصوص (مقراض) مو‌های پوست چیده و بعد پوست را در تشت گذاشته و یک کیلو جفت بلوط (میوه بلوط سه لایه دارد، لایه بیرونی که سبز است، لایه دوم جَفت و قهوه‌ای رنگ است و لایه سوم مغز بلوط است) در آن ریخته می‌شود و یک روز نیز در جفت قرار می‌گیرد.

پایدار اضافه کرد: سپس پوست از جَفت خارج و ته آن را دوخته و در داخل آن، یک کیلو جَفت می‌ریزیم و به مدت ۷ تا ۱۰ روز این جفت‌ها در داخل پوست باقی می‌ماند و این موجب ضخامت بیشتر پوست می‌شود، بعد از آن جفت را از پوست خارج کرده و آب درون آن ریخته و به مدت یک سال از آن به عنوان مشک استفاده می‌شود و پس از این مدت، می‌توان مشک را تبدیل به دولچه کرد.

محمدرضا پایدار در خصوص اندازه دولچه تصریح کرد: دولچه اصلی بزرگتر است که یک نوع آن ۴ لیتر آب و یک نوع آن که در گذشته برای سفره تهیه می‌شد ۲ لیتر آب گنجایش داشت، ولی اندازه دولچه‌های تزئینی بسته به نظر مشتری دارد.

استادکار دولچه دوز با بیان اینکه مدت عمر یک دولچه بسته به جنس و مواظبت از آن دارد، اضافه کرد: یک دولچه ممکن است ۵ تا ۶ سال کار کند و یکی دیگر هم ممکن است یک سال بیشتر عمر نکند.

وی با اشاره به اینکه وسایل چرم برای تهیه دولچه اصلی به سختی فراهم می‌شود، افزود: در حال حاضر بیشتر دولچه تزئینی خریدار دارد.

پایدار اظهار کرد: قبلا، چون یخچال نبود در هر خانه ۳ تا ۴ دولچه (اصلی) قرار داشت.

این هنرمند گفت: با ماشینی شدن زندگی، و توسعه تکنولوژی، هنر دولچه دوزی در حال فراموشی است و افراد علاقه‌مند برای آموزش و احیای این هنر باید اقدام کنند.

پایدار ادامه داد: عشایر از جمله کسانی بودند که اقدام به خرید دولچه می‌کردند، اما امروز با اسکان عشایر و توسعه تکنولوژی، آن‌ها نیز استقبال چندانی برای خرید نمی‌کنند.

وی افزود: اگر چه میراث فرهنگی کلاس‌هایی برای احیا و معرفی این هنر برگزار کرده، اما با توجه به در دسترس نبودن وسایل این صنعت و درآمد کم آن، کسی برای آموزش استقبال نمی‌کند و یا حتی پس از آموزش افراد آنچنان پیگیر نیستند.

این هنرمند درباره این سوال که آیا برای افراد پولدار تزئینات بیشتری برای دولچه بکار برده می‌شد؟ بیان کرد: تزئینات برای همه افراد یک جور و فقط جنس چرم دولچه متفاوت بود.

وی درخصوص اینکه قیمت‌های دولچه از گذشته تاکنون چقدر بوده است؟ گفت: تا آنجا که به یاد می‌آورم، قیمت‌ها از ۳ هزار تومان تا ۸۰ هزار تومان متغیر بوده است.

پایدار همچنین اضافه کرد: در حال حاضر قیمت دولچه تزئینی ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان و قیمت دولچه اصلی ۷۵ تا ۸۰ هزار تومان است.

این هنرمند در خصوص نگهداری از دولچه گفت: دولچه اصلی نیاز به مرقبت زیاد دارد و دائم و هر روز باید درونش آب باشد و گرنه پوست دولچه خشک شده، ترکیده و تخریب می‌شود، حال آنکه دولچه تزئینی نیاز به چنین مراقبتی ندارد.

پایدار تصریح کرد: در گذشته ۲۵ کارگاه دولچه دوزی در کازرون وجود داشت که اکنون هیچ کدام وجود ندارد و بسیاری از اساتید به رحمت ایزدی پیوسته اند.

وی، با اشاره به اینکه از جمله شهرستان‌های بازار این هنر علاوه بر کازرون، شهرستان‌های استان همچون شیراز، نورآباد و استان‌های دیگر همچون بوشهر است، ادامه داد: همچنین از امریکا، آلمان و استرالیا متقاضی دارد.

محمدرضا معینی سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کازرون نیز در اظهار کرد: به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب و همچنین با توجه به وجود ایل عشایر در استان، استفاده از دولچه و مشک در استان فارس رونق داشته است.

وی با اشاره به اینکه اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کازرون در حوزه آموزش اقدامات زیادی انجام داده است، ادامه داد: شناسایی صنایع دستی شهرستان همراه با اساتیدی که در این رشته فعالیت می‌کنند، کاربری‌های صنایع دستی، حتی آسیب شناسی صنایع دستی از جمله این اقدامات است.

آموزش بیش از ۲۰۰ نفر در زمینه هنر دولچه دوزی

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کازرون تصریح کرد: در یک دهه گذشته، بیش از ۲۰۰ نفر در زمینه هنر دولچه دوزی آموزش دیده اند و اکنون تعدادی از آن‌ها از جمله ۳ کارگاه متعلق به ۲ نفر و یک شرکت تعاونی در این رشته فعالیت می‌کنند.

محمدرضا معینی با اشاره به نوآوری‌های این افراد در خصوص دولچه، اضافه کرد: آن‌ها برای احیا و معرفی دولچه، این ظرف را تبدیل به یک گلدان تزئینی کرده اند.

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کازرون بیان کرد: از جمله اقدامات دیگر سازمان برای احیای این هنر، معرفی دولچه به عنوان یک ظرف بسته بندی گیاهان دارویی است.

 دولچه برند کازرون می شود

وی با اشاره به اینکه دولچه به عنوان میراث معنوی شهرستان کازرون ثبت شده است، اضافه کرد: علاوه بر این میراث فرهنگی در تلاش است تا دولچه را به عنوان برند شهرستان کازرون ثبت کند و اقدامات اولیه آن انجام شده است.

محمدرضا معینی در خصوص اقدامات صورت گرفته برای اشتغالزایی در این زمینه، گفت: به اشخاصی که در این حوزه فعالیت می‌کنند تسهیلاتی بسته به اعتبارات داخلی اداره میراث فرهنگی پرداخت می شود و در بازاریابی نیز به آن‌ها کمک می‌کنیم.

وی همچنین اظهار کرد: در زمینه بازاریابی و فروش دولچه نیز با اتحادیه صنایع دستی استان مذاکراتی صورت گرفته است.

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کازرون با بیان اینکه اکنون در کازرون ۳ نمونه دولچه تولید می‌شود، تصریح کرد: دولچه اصلی (ساخته شده از مشک) که محل نگهداری آب است و یک نمونه دیگر دولچه تزئینی است (در کارگاه‌ها ۳ تا ۴ مدل از آن تهیه می‌شود) و در ابعاد کوچک تا ابعادی به اندازه دولچه معمولی تهیه می‌شود و جنبه تزئینی دارد.

محمدرضا معینی با بیان اینکه نوع دیگر دولچه که در این شهرستان ساخته می‌شود، دولچه پاسوئیچی است، ادامه داد: این نوع دولچه در اندازه‌های بسیار کوچک تولید شده و برای ورود این هنر در زندگی مردم و آشنایی همه با این صنعت و سنت تهیه می‌شود.

وی اضافه کرد: نرخ این دولچه‌های تزئینی و کوچک بسیار پائین است و خیلی راحت وارد خانه‌ها می‌شود.

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کازرون تصریح کرد: از آنجا که نگهداری دولچه اصلی سخت است افراد بیشتر اقدام به خرید دولچه تزئینی می‌کنند.

محمدرضا معینی با بیان اینکه میراث فرهنگی اقدام به احیای بنای حمام ملابابا، و تبدیل آن به خانه صنایع دستی کرده است، اظهار امیدواری کرد: با اقدامات صورت گرفته بازار مناسبی جهت فروش و تولید صنایع دستی برای زحمت کشان در این عرصه فراهم شود.

با ماشینی شدن زندگی و توسعه تکنولوژی، هنر دولچه دوزی در حال فراموشی است و افراد علاقه‌مند برای آموزش و احیای این هنر باید اقدام کنند.

توسعه این هنر، علاوه بر احیای آن، موجب اشتغالزایی و رونق اقتصادی می شود.

چه بسیار استادکاران دولچه دوزی که به دیار باقی شتافته اند، اما پایدار‌ها باید باشند، تا هنر دولچه دوزی پایدار بماند وگرنه باید این هنر را تنها در المان‌های شهری مشاهده کرد و سراغش را در کتاب‌ها گرفت.

باشگاه خبرنگاران

انتهای پیام/