یادداشت اجتماعی؛
گزارشی از یک طرح امیدبخش در زمینه‌ی مصرف مشروبات الکلی
در طرح جدیدی که با تفاهم‌نامه‌ی معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری و دادستان به اجرا رسیده، شاربین خمر موظفند سه روز و هر روز به مدت سه ساعت در کلاس‌های آموزشی شرکت کنند...
«امیدِ واقعی»
سال94 بود که یک مطالعه‌ی میدانی، مسئولان را به نتایج جالب و البته ناگواری رساند. در این مطالعه، تمامی ماشین‌هایی که بین ساعت 12شب تا 3بامداد از صدرا خارج می‌شدند، متوقف شده و از آنها تست الکل گرفته می‌شود. نتایج این مطالعه، همه را در بُهت و نگرانی فرو می‌برد. از هر 100نفر، 75نفر مشروبات الکلی مصرف کرده بودند. همچنین مشخص شد مصرف مشروبات الکلی، خطر ریسک‌پذیری و وقوع تصادف را 10برابر افزایش می‌دهد.
این نتایج نشان میداد مجازات‌های قبلی، تاثیری در کاهش جرائم مربوط به شرب خمر نداشته‌اند. در طرح قبلی راننده‌ی شارب خمر با 80ضربه شلاق و تشکیل پرونده‌ی قضایی مجازات میشد. برای همین کارشناسان معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه‌ی قضاییه به فکر طرح جدیدی افتادند. طرحی که در مدت 4سال که از اجرای آن می‌گذرد، توانسته است تعداد رانندگان شارب خمر را بشدت کاهش دهد.
یک مجازات پیچیده
در مجازات قبلی که برای شاربین خمر در نظر گرفته شده بود، نکته‌ای وجود داشت که باعث میشد تعداد پرونده‌های قضایی افزایش یابد و آن هم ارجاع پرونده‌ی شارب خمر به دادگاه بود. این موضوع علاوه بر افزایش پرونده‌های قضایی باعث میشد فرد شارب خمر دارای سوءپیشینه شده و برای استخدام و دریافت جواز کسب دچار مشکل شود.
برای همین در طرح جدیدی که توسط قوه‌ی قضاییه تهیه شد، ارجاع پرونده به دادگاه حذف شده و به جای آن سه روز آموزش در نظر گرفته شده است. علاوه بر آن، پرداخت 400هزار تومان جریمه و یک ماه توقیف خودرو و شش ماه ضبط گواهی‌نامه. در مجازات جدید، پرونده‌ی قضایی برای شارب خمر ایجاد نمی‌شود ولی او موظف می‌شود تمام کارهای اداری را خودش انجام داده و حتی وکالت به فرد دیگری هم پذیرفته نمی‌شود. این کار علاوه بر اینکه باعث می‌شود تا به فرد شارب خمر آموزش‌های لازم در این خصوص داده شود، نوعی مجازات پیچیده است که علاوه بر تنبیه مالی، باعث از دست دادن زمان زیادی برای شاربین خمر می‌شود.
آموزش همیشه جواب می‌دهد
در طرح جدیدی که با تفاهم‌نامه‌ی معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری و دادستان به اجرا رسیده، شاربین خمر موظفند سه روز و هر روز به مدت سه ساعت در کلاس‌های آموزشی شرکت کنند.
کلاس‌های آموزشی که بصورت گفتگومحور انجام شده و مباحثی مانند مهارت‌های زندگی، خودآگاهی، مهارت کنترل خشم و... به مراجعین آموزش داده می‌شود. به تازگی کلاس یک ساعته‌ای هم به طرح افزوده شده که در آن به مقایسه وضعیت ایران با سایر کشورها در ابعاد اقتصادی، سیاسی و علمی پرداخته می‌شود.
نتایج این کلاس‌ها و جریمه‌ها بطور کاملا مشخصی، امیدوارکننده است. پس از سه سال که از اجرای این طرح در شیراز می‌گذرد، با انجام دوباره‌ی تست الکل از رانندگان در بازه‌ی زمانی ساعت 12شب تا 3بامداد مشخص شد آمار شاربین خمر به یک سوم کاهش پیدا کرده است. همچنین بررسی افراد شرکت‌کننده در کلاس‌ها نشان می‌دهد فقط 10درصد شرکت‌کنندگان تکراری هستند. یعنی بیشتر از یک بار در کلاس‌ها شرکت کرده‌اند.
کمی آمار
از زمان شروع طرح در شیراز نزدیک به 7000نفر در این کلاس‌ها شرکت کرده‌اند. بیشتر شرکت‌کنندگان در بازه‌ی سنی 23 تا 35سال قرار دارند. مجردین نزدیک به 80درصد بازداشتی‌های شرب خمر را تشکیل می‌دهند و شرایط اقتصادی اکثریت افرادی که در کلاس‌های مخصوص شرب خمر شرکت می‌کنند، متوسط رو به بالا است.
افراد شرکت‌کننده در کلاس‌ها از قشرهای متفاوتی هستند ولی کاسبین (صاحب مشاغل آزاد) و کارکنان صنعت نفت فراوانی بیشتری نسبت به سایر صنوف دارند.
اکثر مصرف الکل در میان شاربین خمر بصورت تفریحی بوده و درصد بسیار کمی به آن اعتیاد دارند. اکثر مصرف‌کنندگان مشروبات الکلی «فرار از حال بد» را دلیل مصرف مشروبات الکلی می‌دانند. آنها معتقدند با مصرف مشروبات الکلی می‌توانند از وضعیت موجود خود فرار کرده و به حال بهتری دست یابند. شاربین خمر معتقدند پس از مصرف مشروب، احساس قدرت و توانمندی کرده و اعتماد بنفس بالاتری پیدا می‌کنند.
حال نسخ
شاید مهمترین راه مقابله با مصرف مشروبات الکلی را بتوان از همان جایی دانست که بیشتر مصرف‌کنندگان، به سمت آن گرایش پیدا می‌کنند: «حال خوب.» اکثر مصرف‌کنندگان مشروبات الکلی به این نکته اشاره دارند که شاید حال آنها با مصرف مشروبات الکلی تا چند ساعت و آن هم در کوتاه مدت خوب شود ولی در میان‌مدت و بلندمدت بشدت به آنها ضرر می‌رساند.
علاوه بر ضرر مالی که بطور متوسط برای چهار بار مصرف مشروبات در ماه هزینه‌ای معادل یک ملیون تومان از جیب شارب خمر خرج خرید مشروبات می‌شود، ضربات شدید جسمی و روحی را نیز می‌توان به آسیب‌های شدید مصرف مشروبات الکلی اضافه کرد.
علاوه بر این، مصرف‌کنندگان مشروبات الکلی معترف‌اند که تا دوازده ساعت پس از مصرف مشروبات، حالتی بنام نَسَخی دارند. خستگی و کسلی بیش از حدی که باعث می‌شود، قادر به انجام هیچ فعالیتی نباشند.
یادآوری همین ضررها و درد و رنج‌های طولانیِ پس از لذت آنیِ مصرفِ مشروبات به مراجعینِ به این کلاس‌ها باعث می‌شود بیش از 90درصد افراد از تکرار این نوع جرائم صرف‌نظر کرده و مصرف مشروبات خود را کم یا قطع نمایند.
محمدحسین عظیمی
نظرات بینندگان
