دولت کارهای راحت و پرهزینه؛
کارهایی که دولت بلد است ولی انجامش نمی دهد
محمدحسین عظیمی عضو شورای نویسندگان سایت شیرازه، چند پیشنهاد عملیاتی که با اجرای آن بتوان از وضعیت دشوار فعلی اقتصادی ایران عبور کرد را به رشته تحریر در آورده است.
26دی ماه بود که رییس جمهور در مجمع سالانه بانک مرکزی سخنان قابل اعتنا و مهمی را بر زبان آورد. او در این مجمع گفته: «بخشی از اقتصاد ما به سیاست و به ویژه سیاست خارجی مرتبط بود و ما این را می‌دانستیم، اینکه کسی بگوید سیاست خارجی بی فایده است و ما مشکلات را بدون دخالت سیاست خارجی حل می‌کنیم، فقط به درون نگاه می‌کنیم ممکن نیست؛ من بلد نیستم البته اقتصاددان هم نیستم؛ اگر اقتصاددانی بلد است که در شرایطی که تمام روابط خارجی تخریب شده و در شرایطی که مردم احساس کنند هر روز سخت‌تر میشود و تحریم‌های بین‌المللی به ما فشار آورد و در فروش محصولات از جمله نفت مشکل داشته باشیم، اقتصاد هم دست نخورد بیاید بگوید؛ من حداقل بلد نیستم»
سخنان روحانی در مجمع سالانه ی بانک مرکزی را می توان پایان تراژیکِ گفتمانی دولت نئولیبرال فعلی دانست. دولتی که با شعار تدبیر و امید و با ارائه ی تصویر موهوم از رابطه ی دنیا بر سر کار آمد ولی اکنون پس از قرار گرفتن در دست اندازهای سخت اقتصادی و سیاسی، روسای پیر و خسته ی آن تاب و تحمل از دست داده و با کلیدواژه ی «بلد نیستم» به دشمنان، پیام ضعف و ناتوانی می‌فرستند.
وقتی روحانی در انتخابات سال92 پیروز شد، مهمترین شعارش اصلاح امور کشور از طریق سیاست خارجی بود. روحانی ادعا میکرد تیم مذاکره کننده ی قبلی مذاکره کردن بلد نیستند و او و همفکرانش قادرند با مذاکره با آمریکا و طرف های اروپایی بخش عمده ای از مشکلات کشور را حل کنند.
سیاست اقتصادی دولت در این سالها هم دقیقا در همان چارچوب سیاست خارجی بود. دولت در سیاست اقتصادی داخلی هم حرف چندانی برای گفتن نداشت و صرفا به اجرای پیشنهادات نهادهای بین المللی خارجی همچون صندوق بین المللی پول و بانک جهانی میپرداخت. بن بست تئوریک پیش آمده برای رییس جمهور نیز از همین جا نشات میگیرد.
رهبر انقلاب در تفسیر آیه ی14 سوره ی مجادله میفرمایند: «یکی از اصول امام اتّکال به کمک الهی، اعتماد به صدق وعده‌ی الهی، و نقطه‌ی مقابل، بی‌اعتمادی به قدرتهای مستکبر و زورگوی جهانی است؛ این یکی از اجزاء مکتب امام است. اتّکال به قدرت الهی؛ یکی از ارکان تفکّر امام بزرگوار ما است؛ باید به این وعده اعتماد و اتّکال کرد. نقطه‌ی مقابل، به دل‌خوش‌کُنَک‌های دشمنان، مستکبران، قدرتهای جهانی، مطلقاً نباید اعتماد کرد.»
در مقابل این نگاه رییس جمهور، نگاه انقلاب اسلامی قرار دارد. نگاهی که در سخت ترین شرایط و لحظات نیز از لطف و رحمت الهی ناامید نمیشود. در نگاه انقلاب اسلامی -که مهمترین تجلی آن در بعد اقتصادی، سیاست های اقتصاد مقاومتی است- برای شرایط بسیار سخت فعلی راه های گشایش فراوانی وجود دارد. راه های گشایشی که دولت فعلی بسیاری از آنها را بلد است و به درست بودن آنها نیز آگاهست ولی به دلیل تنبلی و خمودگی به کلی نسبت به آن بی اعتناست. در زیر به بخشی از این راه حل ها میپردازیم:
1) همچنان که در بند17 سیاست های اقتصاد مقاومتی آمده: « اصلاح نظام درآمدی دولت با افزایش سهم درآمدهای مالیاتی» می توان با دریافت صحیح مالیات از اقشار پردرآمد جامعه نسبت به تامین بخشی از بودجه ی کشور اقدام کرد.
تنها با دریافت مالیات معقول و منطقی از پزشکان و وکلا می توان بیش از 19000ملیارد تومان درآمد عاید دولت کرد. مجموع فرار و معافیت و معوقات مالیاتی ثروتمندان و مالیاتهایی که نمیگیریم، چند برابر درآمد دولت از فروش نفت
و چندین برابر درامد دولت از گران کردن بنزین و یارانه است که مجموع آن به 40هزار ملیارد تومان می‌رسد که علاوه بر پزشکان و وکلا از راه هایی مانند دریافت مالیات از مساکن خالی، دریافت مالیات بر سپرده قابل اجرا خواهد بود.
2) مطابق بند13 سیاست های اقتصاد مقاومتی که آمده است «مقابله با ضربه پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز از طریق: انتخاب مشتریان راهبردی، ایجاد تنوع در روش‌های فروش، مشارکت دادن بخش خصوصی در فروش، افزایش صادرات گاز، افزایش صادرات برق، افزایش صادرات پتروشیمی، افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی» دولت می تواند با اتخاذ راهکار فروش نفت از طریق بورس، مشتریان نفتی خود را متنوع و محرمانه قرار داده و فروش روزانه ی نفت را در سطح معقولی ادامه دهد ولی بدلیل منافعی که شرکت ملی نفت از فروش سنتی نفت میبرد از انجام آن سر باز میزند و مشتریان خود را چند کشور محدود قرار داده تا تسویه حساب آنها راحت تر باشد.
3) برای جلوگیری از حضور نقدینگی در بازار سکه و ارز علاوه بر اجرای مالیات بر عایدی، می توان با فعال کردن دوباره ی ساخت و ساز مسکن نقدینگی موجود در بازار را به این سمت سوق داد تا از ایجاد تکانه های تورمی جلوگیری به عمل آید.
همچنین با فراهم آوردن زمینه ی مشارکت مردم در اتمام پروژه های نیمه تمام عمرانی، بسیاری از پروژه ها به اتمام رسیده و نقدینگی به سمت بازارهای مولد حرکت میکند. این موضوع نیز در جلسه ی هماهنگی سران قوا به تصویب رسیده ولی اراده ای برای اجرای آن نیست.
4) بنا به اعلام معاون وزیر صنعت، معدن وتجارت، بازار کشورهای همسایه سالیانه یکهزار و ۲۰۰ میلیارد دلار حجم مبادلات تجاری دارند، اما ایران با رقم ۲۴ میلیارد دلار سهم دو درصدی از این بازار دارد که با اصلاح آیین نامه های صادراتی و همچنین فعالسازی ظرفیت سفارتخانه های ایران در کشورهای همسایه این رقم قابلیت افزایش تا 100ملیارد دلار را هم دارد.
کشورهای همسایه ی ایران همگی واردکننده ی عمده ی صنایع غذایی بوده و بدلیل نداشتن قوانین سخت وارداتی میتوانند مقصدهای بسیار خوبی برای صادرات محصولات غذایی ایران باشند ولی متاسفانه با بی اعتنایی وزارت خارجه به این مبحث مهم و استراتژیک و دل خوش داشتن به کشورهای اروپایی از این ظرفیت مهم غفلت میشود.
5) جمهوری اسلامی ایران از نظر در اختیار داشتن استعداد انسانی در جهان کم نظیر و در مواردی بی نظیر است. بنا به اعلام مجمع جهانی اقتصاد ایران دارای رتبه ی سوم از نظر تعداد فارغ التحصیلان مهندسی در جهان است.
تنها با فعال کردن زمینه ی صادرات خدمات مهندسی به دو کشور جنگ زده و دوست عراق و سوریه، این امکان وجود دارد که برای اجرای پروژه های بازسازی، بیش از دو ملیون نفر مشغول بکار شده و ملیاردها دلار ارزآوری برای کشور حاصل گردد.
موارد بالا تنها تعدادی از پیشنهاداتی است که می توان با اجرای آن از وضعیت دشوار فعلی اقتصادی کنونی عبور کرد. راه حل هایی که اکثر دولت مردان به آنها آگاهی دارند ولی به دلیل راحت نبودن آنها، کمتر به سراغ آنها رفته اند.
اجرای این راه حل ها نسبت به مذاکره ی سیاسی و دادن امتیازات هنگفت کار سختی است و همین هم دولت پیر و فرتوت فعلی را از انجام آن ناتوان میکند.
نظرات بینندگان
