صنایع تبدیلی حلقه مفقوده بخش کشاورزی و اقتصاد فارس؛
صنایع تبدیلی پاشنه آشیل بخش کشاورزی / شاه کلید توسعه اقتصادی، نگاه ویژه به صنایع تبدیلی است
در دهه‌های گذشته در استان فارس ژست تولید محصولات کشاورزی را گرفتیم، نان استانهای دیگر را تأمین کردیم به همین خاطر از صنعت غافل شدیم اما استانهای دیگر صنعتی شدند به این ترتیب نه کشاورزی ما خوب توسعه پیدا کرده و نه صنایع رشد کرد و این امر عملاً در استان فارس باعث شد که شاهد فضای دو سر باخت باشیم.
به گزارش سرویس اقتصادی شیرازه، حرفه کشاورزی از دیر باز یکی از مهمترین روش‌های امرار معاش و تامین منابع مالی خانواده‌ها به شماررفته و نقش مهمي در اقتصاد روستايي داشته است به گونه‌ای که در برخی مناطق جهان تمام اعضای خانواده با کار در مزارع کشاورزی سهم بسزایی در معیشت خانواده بر عهده داشته‌اند اما همواره به واسطه فعالیت‌های سنتی بخشی از این محصولات آن‌گونه که شایسته است به دست مصرف کننده و بازار نمی‌رسید.
با پیشرفت تکنولوژی کشاورزی و روش‌های سنتی نیز دچار تحول شده و همین امر موجب بهبود کیفی و کمی محصولات شد، گرچه در این میان با توسعه ابزارها و روش‌های نوین، کشاورز سهم بیشتری از محصول را از آن خود کرد، اما همین افزایش و مازاد محصول موجب شد تا با مشکل دیگری به نام ضایعات کشاورزی روبرو شود.
چرا که نیاز بود بخشی از محصول به صورت خام در بازار به فروش رسد و بخش دیگر در راستای صنعت تبدیلی به کار گرفته شود، از همین رو بسیاری از استانهای کشور به فکر توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی افتادند، چون به خوبی می‌دانستند که پیدایش فرصت‌های جدید به منظور توسعه محلی و منطقه‌ای در گرو استفاده از ابزار مهم توسعه صنعتی است.
پس به این نتیجه رسیدند که یکی از صنایعی که می‌تواند در استانهای با قابلیت کشاورزی ایجاد شود، صنایع تبدیلی بخش کشاورزی است، تصمیم‌گیری درباره اینکه چه صنایعی در چه مکانی احداث شود از موارد بسیار حائز اهمیت به شمار می‌رود و استان فارس با برخورداری از اقلیم مناسب، محصولات متنوع، اراضی وسیع کشاورزی و مستعد از قطب‌های کشاورزی کشور به حساب می آید.
هرچند در این میان بخشی از محصولات برای مصرف مستقیم و مصرف صنایع موجود استفاده می‌شود ولی وجود مازاد تولید در بسیاری از محصولات استان بیانگر قابلیت بالا در استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی در این استان است که متاسفانه به گفته برخی کشاورزان، فعالان حوزه کشاورزی و نمایندگان استان فارس کمبود این صنعت موجب شده تا کشاورزان محصولات خود را با قیمت پایین‌تر و تنها به دلیل جلوگیری از خراب شدن یا حراج محصول به دیگر استان ها ارسال کنند.
با توجه به اهمیت و لزوم تقویت بخش کشاورزی در چارچوب راهبرد ملی توسعه ضروری است که نیازهای مختلف بخش کشاورزی در زمینه‌های گوناگون مورد تحلیل و بررسی و توجه صاحب نظران قرار گیرد.
در این گزارش به منظور بررسی ضرورت استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان فارس و همچنین بررسی علل کمبود صنایع تبدیلی در استان به سراغ مشاور عالی نظام صنفی کشاورزی کشور رفته‌ایم که خود یکی از کشاورزان فعال در این حوزه است.
سید جعفر حسینی در آغاز یکی از مهمترین مشکلاتی که بر اثر کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی در در کشور و استان فارس ایجاد شده را ضایعات کشاورزی دانست و گفت: به استناد آمار سازمان فائو، حدود ۳۰ درصد از تولیدات کشاورزی به دلیل نبود صنایع تبدیلی به ضایعات تبدیل می شود که اگر ریشه یابی کنیم، پی می بریم که یکی از علت های مهم ضایعات، نبود و یا کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی در محصولات مختلف باغی، زراعی و دامی است.
وی با بیان اینکه در انواع محصولات، بیشتر به سمت خام‌فروشی و مصرف بدون فرآوری حرکت کرده ایم، افزود: اگر صنایع تبدیلی و تکمیلی ما به اندازه بود و همسو با افزایش میزان تولیدات در بخش کشاورزی افزایش و ترقی پیدا کرده بود قاعدتاً باید ضایعات محصولات کشاورزی ما بسیار کمتر از این میزان باشد.
کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی و عدم همخوانی آن با میزان تولیدات آن در کشور به یک معضل تبدیل شده است
حسینی ادامه داد: متأسفانه اکنون بسیاری از محصولات ما به دلیل نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی در زمان عرضه به قیمت بسیار پایین تر به فروش می رسد و یا اینکه در این میان سود کمتری نصیب کشاورز می شود، حتی در برخی موارد سود که هیچ ضرر هم می کند.
دبیر نظام صنفی کشاورزی شهرستان مرودشت با تاکید بر اینکه در محصولات باغی و دامی هم چنانچه صنایع تبدیلی و تکمیلی و فرآوری داشتیم می توانستیم بر روی بخش صادرات محصول هم به صورت ویژه کار کنیم تا برای کشور ارز آور باشد.
این فعال بخش کشاورزی با بیان اینکه در کل کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی و عدم همخوانی آن با میزان تولیدات آن در کشور به یک معضل تبدیل شده است،اظهار کرد: نتیجه آن می شود افزایش ضایعات بخش کشاورزی و در نهایت باعث انباشت محصولات در یک زمان کوتاه و ضرر و زیان برای کشاورزان می گردد.
در استان فارس بیشترین تمرکزمان بر روی صنایع تبدیلی گوجه فرنگی است که در کشور تقریباً رتبه اول را دارا هستیم
وی در پاسخ به این سوال شیرازه که به نظر شما در استان فارس مهمترین محصولاتی که نیاز به صنایع تبدیلی و کارخانجات فرآوری دارند چه محصولاتی هستند؟ عنوان کرد: ما در استان فارس بیشترین تمرکزمان بر روی صنایع تبدیلی گوجه فرنگی است و در کشور تقریباً رتبه اول را دارا هستیم به گونه‌ای که از جنوب کشور گوجه‌فرنگی را برای فرآروی و تبدیل به رب به استان فارس و خصوصا شهرستان مرودشت منتقل می کنند ولی متاسفانه در محصولات دیگر این ظرفیت دیده نمی شود
حسینی اضافه کرد: در استان فارس صنایع تبدیلی و تکمیلی به جز در گوجه فرنگی در بقیه محصولات آن چنان نمودی ندارد و شایسته است که دولت از بخش خصوصی حمایت واقعی کند و سرمایه گذاری در بخش کشاورزی توسط سازمان جهاد کشاورزی و سازمان صمت انجام شود تا این صنعت در استان رونق پیدا کند.
مشاور عالی نظام صنفی کشاورزی کشور با بیان اینکه در حال حاضر در شمال استان که مرکز گردو بادام و انگور است ضعف صنایع تبدیلی و تکمیلی را شاهد هستیم، تصریح کرد: در شهرستانی مثل کوار که قطب انگور است به دلیل کمبود صنایع تکمیلی و تبدیلی دچار مشکل فروش انگور و کشمش هستند.
وی در پایان اظهار کرد: این مشکل در تمام استان مشهود است، به گونه ای که در جنوب کشور صنایع تبدیلی و تکمیلی خرما وجود ندارد، خرمایی که می‌تواند بهترین محصول برای صادرات باشد و ارزآوری مناسبی برای کشور به دنبال داشته باشد، همچنین در دیگر نقاط استان نیز ضعف کمبود این صنعت مهم و تاثیر گذار خسارتهای بسیاری را به دنبال دارد.
در ادامه این گزارش گفتگویی با نائب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی انجام داده‌ایم و به بررسی علل کمبود صنایع تبدیلی در استان پرداخته ایم.
اقلیم مناسب فارس برای تولید انواع محصولات
محمد جواد عسکری ابتدا اقلیم منحصر به فرد استان فارس را ظرفیتی مناسب جهت تولید انواع محصولات دانست و گفت: به دلیل شرایط اقلیمی منحصر به فرد در استان فارس تقریباً تولید کننده همه محصولات سردسیری و گرمسیری هستیم پس در جهت تولیدات زراعی باغی و دامی مشکلی نداریم
وی در ادامه با اشاره به اینکه اما متاسفانه در حوزه تولیدات صنایع تبدیلی دچار حلقه ی مفقوده ای شدیم که از دیرباز نیز توجهی به این موضوع نشده است، افزود: نگاه ما این است که چند کار اساسی را در مجلس شورای اسلامی انجام دهیم؛ گام اول خرید تضمینی همه محصولات کشاورزی؛ گام دوم تلفیقی از صنایع کشاورزی یعنی تولیدات و صنایع تبدیلی و سوم بخش نگهداری محصولات کشاورزی و همچنین صادرات که در حال پیگیری این مسائل هستیم تا امنیتی را در حوزه سرمایه گذاری ایجاد کنیم.
در حوزه صنایع تبدیلی باید فضای امن ایجاد شود
نماینده مردم شهرستان های دارای و زرین دشت در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: ما باید با نگاه سرمایه گذاری و ایجاد امنیت در این حوزه، فضایی را ایجاد کنیم که سرمایه‌گذاران به راحتی در بخش صنایع تبدیلی ورود کنند، چرا که در دنیا هم این اتفاق افتاده و کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته فضایی ایجاد کرده اند که محصولی را که تولید می کنند بتوانند فرآوری کنند.
عسکری با تاکید بر اینکه می‌توان به جدیت گفت، بیشترین درآمد محصولات کشاورزی می‌تواند در صنایع تبدیلی باشد و به تعبیری از خام فروشی جلو گیری کند، افزود: ما به دنبال این هستیم که در بخش کشاورزی استان، نقشه راهی را ترسیم کنیم چون یک استان چند اقلیم هستیم که صرفا اتکا کردیم به بخش کشاورزی و از صنعت غافل شده ایم.
بالغ بر ۸۰ دشت حاصلخیز استان از مرحله بحران گذشته و راهی نداریم جز اینکه به صنایع تبدیلی نگاه ویژه‌تر کنیم
عضو هیئت رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس اضافه کرد: به واسطه نگاه ما به کشاورزی سفره های زیر زمینی مان با کمبود آب مواجه شده و بالغ بر ۸۰ دشت حاصلخیز استان از مرحله بحران گذشته و راهی نداریم جز اینکه به صنایع تبدیلی نگاه ویژه تر کنیم، پس بنده از سرمایه‌گذاران بخش صنایع تبدیلی تقاضا می کنم که هر آنچه که در توان دارند را در راستای گسترش صنایع تبدیلی به کار گیرند.
وی با ابراز گلایه از روند دست و پا گیر بروکراسی های اداری، تصریح کرد: مدیران باید این روند را برای رسیدن به نقطه مطلوب کاهش دهند تا بتوانیم در صنایع تبدیلی اشتغال خوبی ایجاد کنیم.
این نماینده مجلس با اشاره به اینکه استان فارس به واسطه صنعتی نبودنش در بحث اشتغال فضای بسیار نگران کننده ای دارد و نرخ بیکاری بسیار بالا است، تصریح کرد: نرخ بیکاری استان بیش از ۲۵ درصد است و تنها راه جبران آن هم این است که فضای ایجاد کنیم که سرمایه گذار ورود کرده و با ایجاد اشتغال بیشتر صادرات مهیا شود.
وی در پاسخ به این سوال که وضعیت استان فارس در خصوص صنایع تبدیلی چگونه است و کدام شهرستان ها بیشترین صنایع تبدیلی را دارند؟ اظهار کرد: در استان فارس شهرستان مرودشت به لحاظ صنایع تبدیلی نسبت به دیگر شهرستان ها وضعیت بهتری دارد اما بقیه نقاط استان آنچنان که باید به چشم نمی‌آید و این امر نشان از این است که ما نتوانستیم بستر سازی کنیم.
به گفته عسکری مرکبات، انجیر، گل محمدی و حتی محصولات زراعی ما کیفیت بسیار بالایی دارند چنانچه ۵ هزار و ۵۰۰ هکتار گل محمدی در شهرستان داراب وجود دارد که تقریباً جایگاه جهانی پیدا کرده است که اگر فقط بخواهیم اسانس آن را بگیریم ارزش افزوده بسیار خوبی را می تواند ایجاد کند، همچنین در مناطق جنوبی، دارای انواع مختلف خرما از نوع مرغوب می‌باشد که هم کیفیت خوبی دارند و هم ارگانیک هستند که نیاز به صنایع تبدیلی دارند.
در بیشتر مدیران نگاه انقلابی و اراده جهادی نمی‌بینیم
این نماینده مجلس در پاسخ به گلایه خبرنگار شیرازه مبنی بر کم کاری شهرک‌های صنعتی در همکاری با صنعتگر و تولیدگران عنوان کرد: ما نیز از مسئولین استانی گله مندیم چون در بیشتر مدیران اراده ای نمی بینیم که با یک نگاه انقلابی و جهادی کار کنند، همچنین بروکراسی های اداری در استان مردم را کلافه کرده است از طرفی در راستای بحث مربوط به دستگاه ها به عنوان مثال شهرک صنعتی تبدیل به یک دست انداز برای افراد سرمایه گذار شده اند در حالی که در شرایط کنونی اگر کسی بخواهد سرمایه گذاری کند باید دستان او را نیز بوسید و از او حمایت کرد و همه فضاها را برای او هموار نمود.
وی با بیان اینکه متاسفانه شهرک صنعتی هیچ امکاناتی که مهیا نکرده بلکه به دنبال گرفتن پول از سرمایه گذار هستند، عنوان کرد: ما باید این فضا را مهیا کنیم تا بر اساس یک نقشه راه سرمایه گذار با خیال راحت سرمایه گذاری کند، وقتی بروکراسی اداری آنها را به شدت اذیت می‌کند و اجازه نمی‌دهد که به درستی کار خود را پیش ببرند سرمایه گذاری نمی‌کنند.
بانکها عاملی سد راه سرمایه گذاری
نائب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس ایراد دوم کمبود صنایع تبدیلی و تمایل نداشتن سرمایه گذاران در این راستا را بانکها عنوان کرد و گفت: آنان که در استان فارس سرمایه گذاری کرده اند بانکها نابودشان کرده و به محض عقب افتادن چند قسط کارخانه را تعطیل کرده طوری که تمام دستگاه ها و تجهیزاتش فرسوده و از کار افتاده شده است،بنده معتقدم با این شیوه مدیریت نمی‌توان کاری از پیش برد بلکه باید راهکاری را در پیش گرفت که بروکراسی های اداری را برداشت و نظارت را دقیق کرد.
عسکری در پایان تصریح کرد: اعتقاد ما بر این است که در دهه های گذشته در استان فارس ژست تولید محصولات کشاورزی را گرفتیم، نان استانهای دیگر را تأمین کردیم به همین خاطر از صنعت غافل شدیم اما استان های دیگر صنعتی شدند به این ترتیب نه کشاورزی ما خوب توسعه پیدا کرده و نه صنایع رشد کرد و این امر عملاً در استان فارس باعث شد که شاهد فضای دو سر باخت باشیم.
حرف آخر
چنانچه رهبر معظم انقلاب در دیدار سال 93 خود با هیئت دولت، با تاکید بر حوزه کشاورزی عنوان کردند: صنایع بخش کشاورزی، یکی از بخشهای راهبردی است که در همه کشورها به آن کمک ویژه می شود و دولت باید به بخش کشاورزی مساعدت ویژه ای داشته باشد پس لازم است مسئولان و متولیان این بخش با تکیه بر ظرفیت های داخلی نگاه ویژه تری به افزایش اشتغال از این حوزه داشته باشند چرا که این صنعت، یکی از بهترین روش های توسعه اشتغال و افزایش درآمدهای غیر کشاورزی در مناطق روستایی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و صنایع روستایی است.از سوی دیگر ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی، مؤثر ترین راهکار برای کاهش حجم ضایعات کشاورزی به شمار می رود.
انتهای پیام/س/م
نظرات بینندگان
