به گزارش سرویس سلامت شیرازه، هفته سلامت روان هرساله به مدت یک هفته  از تاریخ ۱۸ لغایت ۲۴ مهرماه مصادف با ۱۰ تا ۱۶ اکتبر در سراسر جهان برگزار می شود.

سازمان بهداشت جهانی در این هفته سال ۱۴۰۱ با تعیین شعار (سلامت روان و بهزیستی همگانی به عنوان اولویت جهانی) نشان می دهد که یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت و بهداشت یک جامعه، سلامت روان آن جامعه است. به این مناسبت برآن شدیم درمورد علل خودکشی و راهکارهای پیشگیری از آن که در سلامت روان جامعه نقش زیادی دارد صحبت کنیم. به همین جهت به سراغ کارشناس مسئول سلامت اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی شیراز و یکی کارشناسان ارشد روانشناسی بالینی رفتیم.

وی عمده ترين عوامل مؤثر در اقدام به خودكشی را افسردگی، ناامیدی، سن، جنسیت، نژاد، وضعیت تأهل ،وضعیت اشتغال، سلامت جسمانی، سوء مصرف مواد، سابقه اقدام به خودكشی و ابتلاء به يک اختلال روانی برشمرد و افزود: برخی از علل اجتماعی خودكشی را می توان تنها زندگی كردن، فقدان حمايت خانوادگی و اجتماعی و همچنین عوامل فشارزا مانند طلاق، بیكاری، فقر، از دست دادن نزديكان، شكست در كار يا تحصیل، ازدواج تحمیلی میباشند.

قنبریان افزود: مطالعات جدید ثابت کرده است که بیماری کرونا در ایجاد اختلالات روانپزشکی به ویژه اختلالات اضطرابی، افسردگی و اختلالات خواب نقش بسیار موثری داشته و شیوع اختلالات روانپزشکی در بهبودیافتگان کووید، ۳۹ درصد برآورده شده است. لذا در این دوران و پس از آن توجه بیشتر به سلامت روان بیش از پیش حائز اهمیت است.

خشم باید به طور مرتب تخلیه شود

حبیب محمدی، کارشناس ارشد بالینی هم در این مورد بیان کرد: خودکشی پدیده ای است که در انسان ها از گذشته بوده، هست و خواهد بود.

وی افزود: این پدیده علل گوناگونی دارد؛ بعضی از علل خودکشی شامل علت های خلقی، سیاسی، جغرافیایی، مذهبی، فرهنگی و اقتصادی می باشد.

محمدی گفت: زمانی که فرد انتظاراتی غیر واقع بینانه از خود، دیگران و جامعه داشته باشد و این انتظارات برآورده نشود، خشمگین می شود و اگر خشم خود را از راه صحیح تخلیه یا کنترل نکند، به مرحله ای میرسد که میخواهد خودش را از بین ببرد. مثلاً از خودش انتظار دارد مودب و منظم باشد، از دیگران انتظار دارد به او دروغ نگویند، امانتدار و خوش قول باشند، از جامعه و جهان انتظار دارد که همه چیز هماهنگ و گل و بلبل باشد، و زمانی که انتظاراتش برآورده نشود احساس ناکامی به او دست میدهد و این ناکامی منجر به دو احساس خشم و غم در انسان میشود.

 این روانشناس و کارشناس ارشد بالینی تصریح کرد: وقتی خشم و غم در وجود انسان ایجاد می شود، باید تخلیه شود. از آنجایی که به خیلی از ما آدم ها از کودکی گفته اند خویشتن دار و صبور باش، ساکت و مودب باش و اجازه نداده‌اند ما این احساسات طبیعی را بروز دهیم، باعث شده ما احساس خشم را سرکوب کنیم و یا به شکل غیرطبیعی آن را تخلیه کنیم.

وی با اشاره به اینکه تخلیه خشم به دو صورت درونی و بیرونی اتفاق می افتد، گفت: خشم اگر به صورت بیرونی تخلیه شود از دو بعد فیزیکال یا جسمانی و وربال یا کلامی بروز می کند.

این کارشناس ارشد بالینی ادامه داد: خشمی که به بیرون تخلیه شود سادیسم یا دیگر آزاری نام دارد. این خشم می تواند به اجسام آسیب زننده باشد مثل شکستن گلدان یا لیوان، یا می تواند به شخص دیگری آسیب بزند که اگر شدت خشم زیاد باشد، آسیبی که به شخص دیگری وارد می آورد هم زیادتر است؛ مانند قتل و آدم کشی.

این روانشناس و کارشناس ارشد بالینی گفت:  بیشترین بروز خشم های بیرونی به صورت کلامی یا وربال است؛ مثلاً فرد به شخصی ناسزا می‌گوید یا کسی را تهدید یا تحقیر میکند و مورد تمسخر قرار می دهد.

وی مسخره کردن و کوچک شمردن دیگران را جزو خشم کلامی دانست و افزود:حالت دوم تخلیه خشم، تخلیه خشم درونی است. تخلیه خشم درونی به دو صورت کلامی و جسمانی اتفاق می‌افتد که به آن خود‌آزاری می گویند. محمدی گفت: خود‌آزاری در واقع یک خشم معطوف به درون است و حالت فیزیکال یا جسمانی آن مازوخیسم نام دارد.

محمدی از نمونه های بروز خشم درونی جسمانی یا همان مازوخیسم را ناخن جویدن، کندن مو، آتش زدن خود، تیغ زدن به خود و ریاضت های مشابه این‌ها برشمرد و تصریح کرد: اوج خشم معطوف به درون جسمانی، خودکشی و از بین بردن خود است.

این روانشناس بالینی اظهار کرد: زمانی که انسان انتظاراتش برآورده نمی شود و نمیتواند شرایط بیرونی را تغییر دهد یا کشمکش را به صورت بیرونی بروز دهد، خشمگین می شود و خودش را نابود میکند.

محمدی به نظر فروید در خصوص اروس و تاناتوس اشاره کرد و گفت: زمانی که میل به زندگی نتواند به انسان غلبه کند، میل به مرگ غلبه خواهد کرد.

وی افزود: خشم معطوف به درون کلامی هم، تحقیر و توهین کلامی به خود است که اگر  انسان به این نوع تخلیه خشم عادت کند، عزت نفس خود را از بین می برد و کم کم از درون، خود را از جنبه روانی و روحی نابود میسازد.

این روانشناس بالینی در خصوص راهکارهای پیشگیری از پدیده خودکشی با این مثال که وقتی به فرزند خردسالی آموزش ندهند که باید کجا مثانه اش را تخلیه کند، یاد نمی گیرد راه درست و مکان درست برای این کار کجاست،تصریح کرد: در زمینه خشم هم همینطور است؛ وقتی انسان آموزش نبیند که خشمش را کجا و چگونه تخلیه کند، از راه های اشتباه و خطرناک این کار را انجام می دهد انسان ها باید بدانند که خشمگین شدن یک امر طبیعی است و باید یاد بگیرند که کجا و چگونه این خشم طبیعی را تخلیه کنند. اگر روش صحیح تخلیه خشم را آموزش نبینند؛ بدیهی است که از راه غلطی خشم خود را تخلیه می کنند.

محمدی گفت: راه های تخلیه خشم شامل دو نوع کوتاه مدت و بلند مدت است. در کوتاه مدت باید یاد بگیریم چگونه خشم را تخلیه کنیم و در بلند مدت چه کنیم که دچار خشم و غم نشویم.

وی افزود: خشم را بهتر است درونی تخلیه نکنیم و برای تخلیه آن از روش های بیرونی استفاده کنیم؛ مثلاً خشم را در روش کوتاه مدت می توانیم با ضربه زدن به کیسه شن و ماسه یا کیسه بوکسی تخلیه کنیم.

نکته‌ای که باید توجه داشت اینکه خشم باید به طور مرتب تخلیه شود و نگذاریم در طولانی مدت خشم مان جمع شود و راهکار دوم  هم انجام یک کار هنری است؛ مثلاً گل آرایی، نقاشی، آواز، رقص، مجسمه سازی از جمله هنر هایی هستند که میشود در مواقع عصبانیت برای تحقیق و کنترل خشم از آنها استفاده کرد.

ورزش کردن راهکاری در جهت پیشگیری از خودکشی

وی گفت: داشتن یک دوست صمیمی یا عضوی از خانواده، اطرافیان و آشنایان که همدلی را خوب انجام دهد، میتواند خیلی موثر باشد. خیلی از انسانها به خاطر نداشتن یک دوست خوب، خشم و غم درون خود را سرکوب می‌کنند و این می‌تواند خطرناک باشد.

این روانشناس بالینی عنوان کرد: نگه داشتن و پرورش حیوانات خانگی مثل ماهی یا گل و گیاه به آرامش و رفع افسرگی و تخلیه خشم کمک شایانی میکند.

محمدی در ادامه تصریح کرد: اگر بپذیریم همه چیز کامل و عالی نیست و توقعات و انتظارات خود را از خودمان، دیگران و جامعه کمتر کنیم و همه چیز را همانگونه که هست بپذیریم، کمتر دچار خشم و غم میشویم و موجب نمی‌شود که به خودمان یا دیگران آسیب بزنیم.

این روانشناس بالینی اطهار کرد: خودکشی آسیبی است که باید از آن پیشگیری کرد. اگر مهارت کنترل و تخلیه از راه صحیح خشم را نیاموزیم خشم و غم در ما ایجاد میشود.

محمدی گفت: راه اساسی پیشگیری از خشم و غم، شناخت کامل و جامع خودمان و ایجاد مهارت ارتباط صحیح با خودمان دیگران و دنیا است.

 انتهای پیام/س/م