یادداشت؛
اثر میان‌وعده‌ها در رشد کودکان چیست
تغذیه صحیح یکی از مهم‌ترین اصول برای رشد و سلامت کودکان است. میان‌وعده‌ها، نقش کلیدی در رشد و سلامت کودکان دارند و به‌عنوان یک بخش حیاتی از برنامه غذایی روزانه، می‌توانند به تأمین انرژی و مواد مغذی مورد نیاز کودکان کمک کنند.
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «شیرازه»، به دلیل شکل‌گیری عادات غذایی در سنین پایین از همین زمان باید مواد غذایی سالم را در اختیار کودک قرارداد و به تأمین مواد مغذی موردنیاز او در وعده‌های اصلی و میان‌وعده‌های غذایی توجه کرد.
انتخاب میان‌وعده‌های سالم و مغذی، همراه با زمان‌بندی مناسب، می‌تواند انرژی و تمرکز کودکان را در طول روز حفظ کند.
استفاده از یک میان‌وعده با ارزش غذایی مناسب نظیر، شیر، میوه و خرما در برنامه غذایی کودک موجب رشد جسمی و مغزی او می‌شود؛ در حالی که مصرف تنقلات کم‌ارزش به‌عنوان میان‌وعده موجب کاهش دریافت مواد مغذی لازم از جمله پروتئین، ویتامین و املاح شده و زمینه را برای تأخیر رشد کودک فراهم می‌کند.
مصرف تنقلات کم‌ارزش به دلیل زیادی نمک، چربی و شکر موجب بیماری‌های قلبی - عروقی، چاقی، پرفشاری خون، پوکی استخوان و افزایش کلسترول خون در دوران بزرگسالی می‌شود. به علاوه این‌گونه تنقلات دارای افزودنی‌های رنگی، نگهدارنده‌ها و طعم‌دهنده‌های مصنوعی است که مصرف بی‌رویه آن مضر است.
جایگاه و اهمیت میان‌وعده‌های غذایی در برنامه غذایی کودکان چیست؟
میان‌وعده، وعده‌ای سبک بین وعده‌های اصلی غذاست که به تأمین انرژی بدن کمک می‌کند. این وعده‌ها اغلب شامل خوراکی‌های کوچک اما پرانرژی و مغذی است که می‌تواند احساس گرسنگی را کنترل کرده و تمرکز را در کودکان بهبود بخشد. بهترین راه برای مبارزه با پرخوری کودک استفاده از میان‌وعده‌های بهداشتی و مناسب است.
از آنجایی که معده کودک کوچک ولی نیاز او به انرژی بالا است، با خوردن سه وعده اصلی غذا نیازهای تغذیه‌ای او تأمین نمی‌شود. با این حال به یاد داشته باشیم که میان‌وعده تنها سهم کوچکی در تأمین نیازهای غذایی کودک دارد و هیچگاه نمی‌تواند جایگزین وعده غذای اصلی شود.
بنابراین در انتخاب نوع میان‌وعده باید دقت شود؛ کودکان باید در هر روز دست‌کم پنج وعده غذا شامل سه وعده اصلی «صبحانه، ناهار، شام» و دو میان‌وعده مصرف کنند.
برای انتخاب میان‌وعده کودکان به چه نکاتی توجه کنیم؟
میان‌وعده‌ها را از هر چهار گروه اصلی غذایی «گروه شیر و لبنیات، گروه نان و غلات، گروه گوشت، حبوبات، تخم‌مرغ و مغزها، گروه میوه‌ها و گروه سبزی‌ها» انتخاب کنیم تا تنوع و تعادل در رژیم غذایی او ایجاد شده و بخشی از مواد مغذی موردنیاز از این طریق تأمین شود.
دست‌کم ۱۵دقیقه زمان برای خوردن میان‌وعده در نظر بگیریم.
بین وعده‌های اصلی و میان‌وعده، دست‌کم دو ساعت فاصله بگذاریم. در صورتی که فاصله مصرف میان‌وعده تا وعده غذایی اصلی کم باشد، کودک احساس سیری کرده و از مصرف غذاهای اصلی خودداری می‌کند.
میان‌وعده‌های نظیر شکلات، آب‌نبات، شیرینی و چیپس فقط حاوی انرژی بوده و ارزش غذایی دیگری ندارد. بنابراین از دادن آن به کودک پرهیز کنیم، زیرا سبب اضافه‌وزن و چاقی او می‌شود.
میان‌وعده می‌تواند عادات غذایی درست یا نادرست را در کودک ایجاد کند. با توجه به اینکه کم‌خونی ناشی از فقر آهن یکی از مشکلات تغذیه‌ای کودکان و یکی از دلایل اصلی آن استفاده از برنامه غذایی نامناسب است، انتخاب میان‌وعده مناسب مانند انواع خشکبار و مغزها همراه با میوه‌ها موجب افزایش آهن دریافتی کودک می‌شود.
اگر کودک در بین وعده‌های غذای اصلی و میان‌وعده احساس تشنگی کرد به او آب بدهیم، زیرا در صورت مصرف آب‌میوه احساس سیری کرده و از مصرف غذای اصلی خودداری می‌کند.
چه میان‌وعده‌هایی برای کودکان نامناسب است؟
پفک، چیپس، ساندویچ‌های سوسیس و کالباس، نوشابه‌های گازدار، آب‌میوه‌های صنعتی و شربت‌های خیلی شیرین، یخمک، لواشک، آلوچه و تمبر هندی از تنقلات و میان‌وعده‌های نامناسب بوده که رشد کودکان را مختل می‌کند.
تنقلات شور علاوه بر کاهش اشتها، ذائقه کودک به طعم شوری عادت داده احتمال ایجاد عارضه در سنین بزرگسالی به‌ویژه پرفشاری خون را بیشتر می‌کند.
خوردن مواد غذایی شیرین مانند شیرینی، شکلات و آب‌نبات نیز در کودکان در حد متوسط مجاز است، زیرا مصرف بی‌رویه این مواد ذائقه کودک را به خوردن مواد شیرین عادت داده و سبب پوسیدگی دندان می‌شود.
مصرف غذاهای چرب موجب اضافه‌وزن و چاقی در سنین کودکی و بزرگسالی و بیماری‌های مزمن متعاقب آن می‌شود.
مصرف بی‌رویه نوشابه، به‌ویژه همراه با مواد غذا علاوه بر سیری کاذب جذب مواد مغذی مانند کلسیم را کاهش می‌دهد.
کدام میان‌وعده‌ها برای کودکان مناسب است؟
- انواع غلات بوداده مانند برنجک، ذرت بوداده، گندم برشته و موارد مشابه.
- انواع بیسکویت ساده و سبوس‌دار که بهتر است از نوع بدون کرم، کیک و کلوچه‌های خانگی انتخاب شود.
- حبوبات بوداده و برشته مانند عدس برشته شده و نخودچی، انواع مغزها مانند گردو و فندق، چرا که این مواد غذایی می‌تواند بخشی از پروتئین موردنیاز روزانه را تأمین کند.
- شیر همراه با بیسکوئیت، کیک یا کلوچه.
- انواع میوه‌های تازه و خشک مانند سیب، پرتقال، خرما، توت، برگه‌ها، قیسی و انجیر.
- انواع ساندویچ تهیه شده با سبزی‌های مختلف مانند نان و پنیر و سبزی، نان و پنیر و گوجه‌فرنگی، نان و پنیر و خیار، نان و تخم‌مرغ و گوجه‌فرنگی و موارد مشابه.
- آب‌میوه‌های طبیعی، دوغ.
- سالاد شامل انواع سبزی‌های همراه با ماست.
نحوه تشویق کودکان به خوردن میان‌وعده‌های سالم
یکی از بهترین راه‌ها برای تشویق کودکان به خوردن میان‌وعده‌های سالم، درگیر کردن آن‌ها در انتخاب و تهیه غذا است.
می‌توانیم با کودک خود به خرید برویم و اجازه دهیم میان‌وعده مورد علاقه خود را از بین گزینه‌های سالم انتخاب کند. همچنین، تزئین خلاقانه و رنگارنگ غذاها، مانند تبدیل میوه‌ها به اشکال حیوانات، می‌تواند توجه کودک را جلب کند. بازی‌های کوچک یا رقابت دوستانه نیز به افزایش انگیزه کودکان کمک می‌کند.
نویسنده: زهرا قریب مطلق
کارشناس تغذیه شبکه بهداشت و درمان قادرآباد
نظرات بینندگان
