شاخص‌‌های مجلس کارآمد
مجلس شورای اسلامی در نظام جمهوری اسلامی ایران از چنان جایگاهی برخوردار است که امام راحل آن را در رأس امور می‌دانست و مقام معظم رهبری نیز تأکیداتی بیشتر از امام دارند.
مثل مجلس در نظام جمهوری اسلامی ایران مثل بولدوزری است که می‌تواند جاده کشور را صاف و هموار نماید، کارکرد سلبی این بولدوزر قدرت تخریب آن است که نمونه‌اش را در مجلس ششم تجربه کردیم.
در محافل و مجالس این سؤال پرسیده می‌شود که مجلس کارآمد چه ویژگی‌هایی دارد؟ برای پاسخ به این مهم باید ویژگی‌های مجلس را در دو دسته کلی تقسیم کرد، اول ویژگی‌هایی که در حین شکل‌گیری آن لازم و ضروری است و دوم کارآمدی آن در عرصه عمل و محتوی است. ذیلاً این خصایص توأمان آورده خواهند شد.
۱- وجود فراکسیون قدرتمند:
هر مجلسی اگر دارای یک جناح قاطع و قدرتمند نباشد نمی‌تواند تصمیم بگیرد و نمی‌تواند ایده‌ها را به قانون تبدیل نماید. فرض کنید مجلس از سه فراکسیون ۹۰ نفری تشکیل شده باشد، چه موقع می‌تواند موضع رسمی یا ایده خود را به قانون و طرح تبدیل کند. مجلسی که فراکسیون اکثریت آن از ۱۸۰ نفر کمتر باشد، نمی‌تواند آنچه را مطلوب می‌‌داند به میدان آورد. لذا تمرکز و تجمع رأی بر یک طیف فکری لازم و ضروری است.
۲- مرزبندی مشخص با دولت:
دولت باید مجلس را به عنوان یک دیده‌بان آماده و مشرف بر خود ببیند. اگر مجلسی شکل گیرد که نمایندگان آن به جهت عاطفی یا به واسطه وام‌داری متعلق به دولت حاکم باشند، رخت نظارت از تن به در خواهد کرد. مجلسی می‌تواند ناظر باشد که ضمن درک شرایط سخت دولت، مداح و مدافع دولت نباشد. دولت‌ها به صورت طبیعی تلاش می‌کنند مجلسی همسو شکل گیرد، همسویی امری است و همپوشی امر دیگری است. به همین دلیل است که مفهوم و‌کیل‌الدوله برای نمایندگان وابسته به دولت‌ها استفاده می‌شود و به همین دلیل است که مدرس در تاریخ ماندگار است. فاصله بین دولت و مجلس در زمانی که دولت تمامیت‌خواه یا قانون‌گریز باشد، ضروری‌تر است.
۳- عدم وام‌داری انتخاب شوندگان به اصحاب قدرت و ثروت:
وقتی اصحاب قدرت و ثروت هزینه‌های انتخاباتی یک نماینده را تأمین می‌کنند،قصد قربت نکرده‌اند، در واقع اصحاب قدرت و ثروت قرار است ماحصل آن را در فردای انتخابات ببینند، به همین دلیل است که درآمد نمایندگی و حقوق نمایندگی را به عنوان دو مقوله از هم تفکیک می‌کنند. نماینده راه‌یافته به مجلس قانونگذاری پذیرفته است که همواره پاسخگوی مطالبات اصحاب قدرت و ثروت باشد. لذا بدیهی است نماینده‌ای که به دنبال رهایی از شرمندگی دوستان است از جهت ذهنی و روانی آمادگی و وقت پیگیری وظیفه قانونگذاری را از دست داده است.
۴- تبعیت از سیاست‌های کلی نظام:
ولایت‌پذیری در حوزه کارگزاران نظام اسلامی از معبر سیاست‌های کلی نظام می‌گذرد، سیاست‌های کلی نظام طبق قانون اساسی در حیطه رهبری است. وقتی مجلس شکل می‌گیرد به اولین نکته‌ای که در قانونگذاری باید توجه کند مسیر و جهت کلی کشور است. سیاست‌های کلی در اصل ۴۴، سیاست‌های کلی در سیاست خارجی، آموزش عالی، علم و فناوری، تأمین اجتماعی و... مواردی است که جغرافیای مانور مجلس را روشن می‌کند. حال اگر کسانی وارد مجلس شوند که علاقه‌مند به مسیر دیگری باشند چه انرژی و چه منابعی از کشور تلف خواهد شد؟
۵- نگاه ملی و جهانی:
نماینده‌ای که جغرافیا و شعاع نگاه او به شهرستان مربوطه است، در دام عوام‌گرایی و ایضاً عوام‌فریبی گرفتار آمده است و به دنبال آب و نان، برق و مجوز... شهروندان خویش است و در سایه این رفتار نگاهی هم به چهار سال بعد دارد. بنابراین فکر و اراده او در خدمت اعتلای کشور قرار نمی‌گیرد و ایران را به صورت یکپارچه نمی‌بیند و این چنین مسائل کلان و راهبردی کشور مغفول می‌ماند و...
۶- شناسایی خلأهای قانونی کشور:
بسیاری از تخلفات و جرم‌های انجام شده در کشور به واسطه بازدارنده نبودن قوانین، خلأ قانون یا ناکارآمدی آنان است. مسئله قاچاق کالا یکی از مصادیق برجسته آن است. بنابراین لازم است مجلس کمیسیونی برای شناسایی خلأ قانونی در کشور ایجاد نماید و همه منفذها و مجراهای سوءاستفاده را ببندد.
۷- تعهد در عین تخصص:
مجلس خوب‌ها و مخلصین و انقلابیون شرط لازم است اما شرط کافی نیست. نمایندگی مجلس امروزه امری تخصصی است. بنابراین «گفتمان تخصص و تعهد» باید مجدداً به عرصه کشور بازگردد و نمایندگان دیندار و کاردان بر کرسی‌های مجلس تکیه بزنند. تخصص بدون تعهد نیز باعث تشکیل مجلسی مانند مجالس غربی خواهد شد. لذا همانگونه که قانون انتخابات به کیفیت و صلاحیت‌های جوهری توجه دارد باید به کارآمدی و حداقل تخصص در یک حوزه مشخص نیز توجه داشته باشد.
۸ - حساسیت نسبت به استکبار جهانی:
اگر مجلس برآیند اعتبار ملی و عصاره ملت است باید همتراز ملت و تمام قامت در مقابل زیاده‌خواهی و عربده‌کشی استکبار بایستد. مجلس هشتم به‌رغم نقدهای جدی که متوجه آن است در این خصیصه نمره قابل قبولی دارد و این فر آیند باید استمرار یابد. حساسیت و اعلام مواضع مجلس به عنوان ترجمان اراده ملت باید آئینگی خود را به رخ بکشد.
۹- وقت‌گذاری:
نماینده باید حداکثر وقت خود را صرف حضور در کمیسیون‌ها و صحن مجلس کند. برخی نمایندگان حداقل اوقات خود را در مجلس حضور دارند و اداره به اداره به دنبال کارچاق‌کنی و چانه‌زنی و تهدید و ارعاب هستند. اگر مجلس فعلی میزان حضور نمایندگانش در مجلس را منتشر کند به تصمیم مجدد مردم برای انتخاب آنان کمک خواهد کرد. نماینده باید پذیرفته باشد که شغل اصلی او نمایندگی است. اکنون در کشور پذیرفته شده است که اشتغال آموزشی بلامانع است. نمایندگانی که اکنون مدرس دانشگاه می‌باشند هم در کلاس درس کمترین بازدهی را دارند و هم در مجلس. خسته سرکلاس حاضر می‌شوند و خسته در مجلس چرت می‌زنند بنابراین بریدن از همه مشاغل می‌تواند به کارآمدی مجلس کمک کند.
عبدالله گنجی
منبع : جوان آنلان 18/11/1390
نظرات بینندگان
