قار و قورهای خجالت‌آور!
تا به حال شده وقتی در میان جمعی نشسته‌اید، شکمتان صدا دهد و قار و قور کند؟ صدایی که نمی‌دانید دلیلش چیست، اما حسابی باعث خجالت‌تان می‌شود. شاید تصور کنید گرسنه‌اید و این قار و قور کردن به دلیل غذا نخوردن و خالی بودن شکم است، اما اگر هنگامی که سیر هستید و غذا خورده‌اید باز هم صدای شکمتان بلند شود، چطور؟!
دکتر ستار جعفری، فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد با اشاره به این که قار و قور شکم به علل مختلفی ایجاد می‌شود، در گفت‌وگو با «جام‌جم» در این باره توضیح می‌دهد: گرسنگی یکی از علل قار و قور کردن شکم است؛ زمانی که معده برای مدتی خالی می‌ماند و فرد احساس گرسنگی می‌کند، این حس توسط هورمون‌های اشتها به مغز منتقل می‌شود. این هورمون‌ها با اثر روی قسمتی از مغز به نام هیپوتالاموس، موجب ترشح واسطه‌هایی می‌شود که فرد را برای مصرف غذا متقاعد می‌کند. وی می‌افزاید: این هورمون‌ها علاوه بر این که موجب می‌شود فرد غذا بخورد، روی جدار معده و روده هم تاثیراتی می‌گذارد؛ به عنوان مثال حرکات لوله گوارش را افزایش می‌دهد، ترشحات داخل لوله گوارش نیز بیشتر می‌شود و در نتیجه این صداها به گوش می‌رسد. این پزشک متخصص با بیان این که صدای شکم همیشه به دلیل گرسنگی ایجاد نمی‌شود، اظهار می‌کند: برای هدایت غذا به سمت جلو حتما نیاز است روده حرکاتی منظم داشته باشد. علاوه بر این، غذا باید در معده نیز حرکت کند تا به طور کامل هضم شود. بنابراین در چنین مواقعی هم صدای قار و قور شکم شنیده می‌شود.
به گفته دکتر جعفری، قار و قور شکم صدای جلو رفتن غذا و مایعات در روده و معده است و مشکل خاصی به حساب نمی‌آید.
چرا نفخ می‌کنیم؟
صدای شکم اغلب مشکل و بیماری مهمی نیست، اما گاهی ممکن است به دلیل افزایش تولید گاز در روده که نتیجه و عارضه شرایطی خاص است، فرد چنین وضعیتی را تجربه کند، اما چه زمانی این مساله ناشی از بیماری است و در چه مواقعی طبیعی؟
دکتر جعفری در پاسخ این سوال می‌گوید: شرایط و بیماری‌هایی خاص که اغلب خطرناک نیستند و سبب افزایش تولید گاز در روده می‌شود، می‌تواند باعث قار و قور کردن و نفخ شکم شود. به گفته وی، افراد ممکن است به دلایل مختلفی با چنین شرایطی روبه‌رو شوند؛ در این مواقع نفخ با افزایش گاز روده و برآمده شدن شکم همراه و به مشکلات فرد اضافه می‌شود.
این پزشک متخصص به عللی که موجب افزایش تولید گاز در دستگاه گوارش می‌شود، اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: اگر فعالیت روده به گونه‌ای باشد که گاز بیشتر از حد طبیعی تولید کند یا این‌که از مواد غذایی تولیدکننده گاز استفاده شود، ممکن است با این مشکل روبه‌رو شویم.
وی درباره سایر علل ایجاد نفخ می‌گوید: زمانی که هنگام صرف غذا مقداری هوا وارد دستگاه گوارش شود، باید منتظر چنین وضعیتی باشید؛ افرادی که هنگام غذا خوردن صحبت می‌کنند و کسانی که تند و باشتاب غذا می‌خورند، باید دقت داشته باشند با این شیوه مقداری از هوای محیط وارد معده‌شان خواهد شد و در نتیجه گاز معده و روده نیز افزایش می‌یابد.
دکتر جعفری می‌افزاید: بعضی بیماری‌ها با افزایش تعداد باکتری‌های روده یا دیر حرکت کردن غذا از روده‌ها، موجب افزایش گاز و در نتیجه نفخ می‌شود. به عنوان مثال روده مبتلایان به دیابت، حرکات کندی دارد و در نتیجه باکتری‌ها بیشتر با غذا تماس داشته و گاز تولید می‌کنند.
به گفته وی در برخی بیماری‌ها مانند سندرم روده تحریک‌پذیر با این‌که میزان تولید گاز طبیعی است، اما روده احساس می‌کند بیشتر از حد معمول گاز تولید شده است و در نتیجه احساس نفخ ایجاد می‌شود.
راه‌حل چیست؟
اگر شما هم با این مشکلات روبه‌رو شده باشید، حتما دوست دارید به شیوه‌ای نفخ و صدای شکمتان کاهش یابد. دکتر جعفری با بیان این که دی‌اکسیدکربن گاز اصلی ایجادکننده نفخ است، می‌گوید: گازی که وارد معده می‌شود یا باید از طریق دهان خارج شود یا بتدریج جذب روده و وارد خون شده یا این که به سمت روده حرکت کند و دفع شود. به گفته وی، زمانی که بیمار به پزشک مراجعه می‌کند و بر اساس شرح حال و علائم بالینی وی، وجود برخی بیماری‌ها رد می‌شود، می‌توان با رعایت رژیم غذایی مناسب این مشکل را برطرف کرد.
دکتر جعفری درباره رژیم غذایی مناسب برای این افراد می‌گوید: در صورتی که رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی کربوهیدرات باشد، فرد را با مشکل روبه‌رو می‌کند؛ بنابراین غذاهایی که حاوی مقدار زیادی سیب‌زمینی، ذرت و جو باشد، می‌تواند موجب بروز نفخ شود. علاوه بر این، برخی افراد ممکن است با خوردن شیر با این مشکل مواجه شوند، چون آنزیمی که باید لاکتوز را تجزیه کند، در بدن این افراد وجود ندارد.
به گفته این فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد مصرف بستنی، ماست، پنیر، حبوبات، آدامس، سویا و شیرین‌کننده‌های مصنوعی نیز می‌تواند برای برخی افراد نفخ ایجاد کند و به همین دلیل بهتر است این مواد از رژیم غذایی فرد بیمار حذف شود. علاوه بر این، مصرف غذاهای حاوی فیبر نیز ممکن است سبب تشدید نفخ شود، بنابراین توصیه می‌شود افرادی که نفخ می‌کنند، ولی یبوست ندارند تا حد امکان از رژیم کم‌فیبر استفاده کنند. وی با اشاره به اهمیت نقش ورزش، توضیح می‌دهد: با توجه به این‌که ورزش باعث منظم شدن حرکات طبیعی روده می‌شود، بسیار مهم است که این افراد ورزشی ملایم مانند پیاده‌روی را در برنامه روزانه خود بگنجانند.
دکتر جعفری درباره استفاده از پروبیوتیک‌ها می‌گوید: استفاده از قرص‌ها و محصولات پروبیوتیک برای ایجاد توازنی که در روده‌ها به هم خورده، مفید است و باعث کاهش نفخ می‌شود.
نیلوفر اسعدی بیگی
منبع : روزنامه جام جم 25/11/1390
