شیرازه - به یقین میتوان مهم ترین و بارزترین شاخصه انقلاب اسلامی را وجه فرهنگی آن دانست؛ این مهم در کلام و رفتار امام روح الله به عنوان بنیانگذار جمهوری اسلامی نیز به خوبی عیان است. اما با گذشت 33 سال از عمر نظام مقدس جمهوری اسلامی و علی رغم تاکیدات مکرر امام خمینی و امام خامنه ای بر این موضوع حیاتی، متاسفانه مدیران و مسئولان آنچنان که شایسته و بایسته است به این مهم توجه نکرده اند؛ یکی از آخرین مصادیق این کم لطفی ها را نیز در اتفاقات ماه گذشته مجلس شورای اسلامی شاهد بودیم؛ آنجا که نمایندگان برای عضویت در کمیسیونهای تخصصی نظیر برنامه و بودجه و سیاست خارجی، سر و دست می شکستند اما نمایندگان خواهان عضویت در کمیسیون فرهنگی از تعداد انگشتان دست هم تجاوز نمی کردند! اوج تاسف آن است که همین قلیل مسئولینی که به این مقوله استراتژیک و مهم اهتمام می ورزند نیز در بسیاری از موارد فرهنگ را به عنوان مقوله ای ذیل موضوعاتی از قبیل سیاست و اقتصاد و ... تعریف می کنند!

همچنین یکی دیگر از معضلات اساسی در حوزه فرهنگ موضوع کیفی بودن این مقوله و عدم قابلیت سنجش فرهنگ در قالب اعداد و ارقام کمّی بوده است. در مواردی نیز که سعی شده است جهت سنجش میزان "با فرهنگ بودن" مردم، معیاری عرضه شود، عمدتا به مواردی تکیه شده است که برگرفته از نظام های برنامه ریزی سکولار غربی بوده است. بطور مثال تعداد صندلی های سینما و تئاتر، تعداد نسخه های کتاب های منتشر شده، تعداد فیلم های تولید شده و ... از اصلی ترین شاخص های برنامه ریزی های توسعه در بخش فرهنگ است؛ این در حالی است که هیچ گاه بررسی نمی شود که این امکانات یا فعالیت ها در واقع چه تاثیری بر فرهنگ عمومی، یعنی دانش، گرایش و رفتار افراد و جامعه داشته است؟!

در این بین "شیرازه" بر آن است با تکیه بر این کلامِ پر از درد امام خامنه ای که فرمودند "فرهنگ مظلوم واقع شده است"، با نگارش سلسله مقالاتی در ماه مبارک رمضان، اولا به سهم خود از چهره مظلوم فرهنگ غبارزدایی کند و ثانیا با انتشار اطلاعات و آماری جدید و ویژه در حوزه فرهنگ، زمینه ای برای برنامه ریزی هرچه بهتر اندک مدیرانی که هنوز دل در گرو فرهنگ دارند فراهم سازد.

از آنجا که نگارنده به این مقاله به چشم پیش درآمد سلسله مقالات آتی می نگرد، لازم است در این مجال توضیحات مختصری پیرامون منابع اطلاعاتی که انشاء الله در آینده منتشر خواهد گشت ارائه شود.

در اواسط دهه 1370 اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران به همت پژوهشگران فرهنگستان علوم اسلامی قم، به طراحی مدلی بومی و اسلامی در خصوص مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی و همچنین چگونگی سنجش شاخص های فرهنگی مبادرت ورزید. هرچند اجرای این مدل بعدها و با تغییر دولت متوقف گشت، اما "دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی کشور" در دوره جدید فعالیت خود از سال 1385 با بررسی مجدد کارهای پژوهشی آن سالها، جمع بندی جدیدی در مورد شاخص های فرهنگ عمومی انجام داده و همچنین مدل و شاخص های فوق را در جلسه مورخ 6/6/1386 شورای فرهنگ عمومی به تصویب این شورا رساند.

سپس عملیات اجرایی این طرح کلان به "شرکت پژوهشگران خبره پارس" که از توانمندترین شرکتهای تحقیقاتی و علمی به شمار می ورد سپرده شد و شرکت مذکور بعد از یک دوره آمارسنجی بر اساس پرسشگری با بیش از 2000 نمونه در سطح کشور، کار خود را رسما از اسفندماه 1388 آغاز کرد. عملیات ورود اطلاعات و پردازش ابتدایی داده های جمع آوری شده پرسش نامه ها نیز تا اواخر بهار 1389 ادامه یافت و سرانجام نتیجه نهایی این پیمایش عظیم و نفس گیر، در قالب 35 مجلد در سال گذشته – سال 1390- انتشار یافت.

لازم بذکر است مقالاتی که "شیرازه" مبادرت به درج آنها خواهد کرد، چکیده ای از مجلدات فوق الذکر خواهد بود که در دو حوزه مجزا منتشر خواهد گشت:

در بخش اول در سلسله مقالاتی به مقوله "مصرف فرهنگی" در میان ساکنین شهرها و روستاهای استان فارس پرداخته خواهد شد که خود عناوین ذیل را شامل می شود: نحوه و میزان مطالعه کتب و همچنین روزنامه ها و مجلات، میزان استفاده از امکانات تصویری و صوتی، میزان و نوع گوش دادن مردم فارس به موسیقی، انجام ورزش و همچنین نوع و میزان بازیهای غیرورزشی، مراجعه به سینما و تئاتر، استفاده از شبکه های تلویزیونی داخلی و خارجی و در آخر نیز میزان استفاده از اینترنت.

در بخش دوم نیز به موضوع مهم "امور فرهنگی" خواهیم پرداخت که این بخش نیز شامل موارد ذیل می گردد: نحوه و میزان روابط مردم فارس با خویشاوندان خود، تعادل اقتصادی در خانوارهای استان، مصرف خوش بو کننده ها، میزان اعطای صدقات و مبرات و نذورات، چگونگی روابط درون خانوادگی افراد و همچنین میزان مشارکت استان فارسی ها در فعالیتهای اجتماعی، راهپیمائیها، مراسم های مذهبی و سفرهای زیارتی.

همچنین ذکر این نکته نیز ضروری است که به نظر می رسد اطلاعات مذکور، آخرین و به روزترین اطلاعات منتشر یافته باشد و لذا نگارنده به منظور امکان بهره بردن هرچه بیشتر مخاطبین، سعی کرده است در تمامی شاخص های فوق، به نوعی استان فارس را با دیگر استان ها و همچنین شهر شیراز را با دیگر کلان شهرها مقایسه کند.

"شیرازه" امیدوار است مسئولان استان فارس که نام "سومین حرم اهل بیت" و "پایتخت فرهنگی ایران اسلامی" را بر دوش می کشند، با انتشار این اطلاعات ناب و ویژه که به مثابه گنجی در حوزه فرهنگ تلقی می شود، بتوانند بیش از پیش به دغدغه های امام امت لبیک گویند و برنامه ریزیهای فرهنگی خود را منسجم تر از گذشته به پیش برند؛ انشاء الله