حوزه هنری فارس و راهی که رهبری نشان داد
شیرازه - رهبر معظم انقلاب اسلامی در سفر به استان خراسان شمالی رسالتی را بر دوش حوزه هنری قرار دادند که اگرچه قبلترها نیز این وظیفه پیگیری میشد اما در شرایط حاضر این مسئولیت سنگینتر شده است. برای فهم بهتر این تاکید خاص رهبری، خواندن آنچه در این دیدار گذشت میتواند مفید باشد:
«مسعود شیردل، داماد خانواده هم از سال 65 تا 69 را در اسارت گذرانده، یعنی از 17 تا 21 سالگی. پدر و مادر كه اینها را تعریف میكنند، چهره آقا میرود توی خاطرات سالهای جنگ و میگویند: «همان روزهای مرصاد، من هم اهواز و خرمشهر بودم.« رهبر انقلاب از داماد خانواده میپرسند كه آیا خاطراتش را جایی نقل كرده؟ و وقتی جواب منفی میشنوند، ادامه میدهند:«خوبه اینها رو بگید. مثل كتاب «پایی كه جا ماند» كه اون جوون یاسوجی نوشته. داماد میگوید:«آقا اینها رو نوشتیم. اما بازگو نمیكنیم.» آقا میگویند: «نه! بازگو كنید. ریا نمیشود» بقیه میگویند یادآوری خاطرات اذیتش می كند. رهبر انقلاب رو به مسوولین ادامه میدهند: «راه این است كه از حوزه هنری بیایند و با ایشان صحبت كنند. بعد جمع و جور كنند برای انتشار»
اگرچه حوزه هنری در راه ثبت خاطرات آزادگان، جانبازان و بعضا خانوادههای شهدا تلاش بسیاری کرده است اما هنوز بسیاری از این عزیزان خاطرات گفتنیای دارند که به دلایل مختلفی از جمله عدم توجیه بودن در چرایی ثبت آنها، عدم مراجعه شخص و یا ارگانی برای ثبت و یا به دلیل ترس از ریا برای ثبت خاطرات خود اقدامی نکردهاند. این در حالی است که سن این عزیزان رو به افزایش است و ممکن است ذهن آنها به قوت سالهای قبل یاریدهنده برای یادآوری خاطرات و وقایع نباشد. از سوی دیگر در مدت زمان حضور یک رزمنده عادی در جبهه ممکن است واقعهای رخ داده باشد که به لحاظ اهمیت در اصول خاطره نویسی و ثبت خاطرات از چنان ارزشی برخوردار باشد که حتی در زندگی بسیاری از سرداران جنگ وجود نداشته باشد.
حوزه هنری استان فارس اگرچه دغدغه چنین مسالهای را دارد اما به نظر میرسد همچنان ارادهای جدی برای انجام یک کار بزرگ در زمینه ثبت خاطرات در آن وجود ندارد. اگر استان فارس 14600 شهید دارد این بدان معناست که 14600 مادر شهید (حداکثر) در این استان زندگی میکنند که هریک خاطراتی بکر از فرزند شهید خود دارند. هزاران جانباز و آزاده همچنان در این استان زندگی میکنند که حرفهای گفتنی بسیاری دارند که میتواند بعضا در قالب کتاب و کتابچه نسل جوان و نوجوان را به خود مشغول کنند.(البته خاطرات برخی از این افراد ثبت شده است اما هیچ تلاشی برای بازنویسی و پرداخت هنرمندانه به آنها نشده است) این حجم وسیع کار بر زمینمانده البته نیازمند تدابیر دقیقی است که حوزه هنری در صورت پیش قدم شدن و همکاری با سایر نهادها و ارگانها از جمله بنیاد شهید و ستاد کنگره سرداران و 14600 شهید استان فارس میتواند در نهایت به تولید محصولات فاخری بپردازد که برای همیشه در تاریخ ادبیات پایداری پابرجا بمانند. براین اساس به نظر میرسد راهکارهای زیر قابل پیگیری از سوی این حوزه است:
- یکی از مواردی که در ثبت خاطرات مهم است، وجود تلنگرهایی برای به یادآوری نکات حتی کوچک یک واقعه است. لذا کسی که میخواهد خاطرات یک رزمنده را ثبت کند باید اطلاعات حداقل اجمالی از عملیاتها و وضعیت نیروهای نظامی و ... داشته باشد. براین اساس حوزه هنری میتواند از خیل بسیار جوانان بسیجی بهره ببرد و ضمن برگزاری دورههای فشرده آشنایی با تاریخ دفاع مقدس، اصول کلی در مصاحبه و تاریخ شفاهی را به آنان آموزش دهد.
- برگزاری دورههای نویسندگی برای این جوانان فرایند ثبت خاطرات به انتشار خاطرات را تسریع کرده و در هرچه هنری کردن آن موثر است.
- برگزاری شب خاطرهها برای افراد یک گروهان و یا یک گردان خاص که علاوه بر بار معنوی بسیاری که میتواند داشته باشد، زمینهساز همدلی و انتقال ضرورت ثبت خاطرات به آن افراد است. یکی از نکاتی که همیشه به انسان کمک میکند تا نکات ریز خاطرات گذشته خود را به یاد آورد، حضور افرادی است که در قسمتی از آن خاطره با شخص اشتراک دارند. از این لحاظ این مساله مهم است و میتواند در ایجاد زمینه گروهی برای ثبت موثر باشد.
مطمئنا یکی از مشکلات بر سر راه ثبت خاطرات رزمندگان، ترس از ریا است. آنان با این استدلال که این کار را برای خدا انجام دادهاند، تن به مصاحبه نمیدهند. این در حالی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی ثبت خاطرات را آخرین حلقه رزم یک رزمنده میداند. جمله معروفی که منتسب به ایشان است بسیار گویاست:
«آخرین حلقه ی رزم یک رزمنده نه تحویل سلاح به واحد تسلیحات ؛ که نوشتن خاطرات نبرد است . یک رزمنده تا زمانی که خاطراتش را ثبت نکرده ؛ هنوز چیزهایی به تاریخ و آینده و آرمانش بدهکار است»
این یعنی بازماندگان عزیز دوران دفاع مقدس مکلفاند تا از خاطرات خود بگویند چرا که ارتباط برقرار کردن نسلی که نه انقلاب را دیده است و نه دوران دفاع مقدس را، با خاطرات بسیار سهل الوصولتر است. امروزه ارجحیت کتب تاریخ شفاهی و خاطرات بر رمان غیرقابل انکار است چرا که در آنها، خواننده میتواند به راحتی با شخصیت اصلی ارتباط برقرار کرده و با اطلاع از این که این شخصیت واقعی بوده و محصول ذهن و خیال نویسنده نیست، از او الهام بگیرد.
در هر صورت سخنان اخیر رهبر معظم انقلاب یادآوری دوباره رسالتی سنگین به حوزه هنری بود که انشاء الله حوزه هنری استان فارس با همکاری و کمک سایر نهادها و ارگانها از عهده آن برخواهد آمد البته به شرط احساس ضرورت و نگاه بسیجیوار به این تکلیف. مسئولان حوزه هنری فارس نباید فراموش کنند که رهبر انقلاب در دیدار با آن خانواده شهید در استان خراسان شمالی فرمودند: «راه این است كه از حوزه هنری بیایند و با ایشان صحبت كنند. بعد جمع و جور كنند برای انتشار»