برداشت اشتباه از مفهوم توسعه
شیرازه، حرم های مطهر ائمه معصومین ( س ) و امامزادگان عظیم الشأن در یک منطقه بی شک نه تنها یک موهبت و لطف الهی به مردم آن سرزمین است، بلکه سرچشمه ای ناب برای رونق عقاید و فرهنگ آن بوم نیز محسوب می گردد.
بی شک وجود حرم امام علی ابن موسی الرضا (ع) و خیل کثیری از امامزادگان شریف در کشور، برای ما چنین فرصت بزرگی را فراهم آورده است.
شیراز، بنا بر برخورداری از این موهبت بزرگ؛ در جریان سفر تاریخی مقام معظم رهبری به این شهر در سال 87 ، بعد از مشهد و قم، لقب سومین حرم اهلبیت را به خود اختصاص داد تا برگ زرین دیگر و صفت نیکویی علاوه بر جنّت طراز، ملک سلیمان، دالعلم و ... به خویش بگیرد. بی شک حرم های مطهر امامزادگان نقش بی بدیل و مهمی در رسیدن به این آرمان یعنی تبدیل شدن شیراز به سومین حرم اهلبیت دارد.
آرامگاه شاهچراغ (ع) مربوطه محل خاکسپاري مير سيد احمد، پسر امام موسي کاظم(ع) ، امام هفتم شيعيان و زيارتگاه بسياري از شيعيان است. احمد بن موسي (ع) پسر ارشد امام موسي کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) در راه پيوستن به برادر خود در خراسان توسط افراد مأمون خليفه عباسي، در شهر شيراز به شهادت رسيد. اين حرم مطهر در نزد شيرازي ها داراي شکوه و قداست خاصي است و به همين سبب هميشه پذيراي عاشقان ولايت و امامت به شيراز بوده است.
آنچه ما در این سلسله مقاله ها به بحث پیرامون آن خواهیم نشست، برسی نقش حرم حضرت احمدابن موسی الکاظم، شاهچراغ(ع)، در رسیدن به آرمان سومین حرم اهلبیت، در شیراز است.
طرح توسعه حرم:
متاسفانه آنچه امروز در شهر شیراز پیرامون نقش حرم حضرت شاهچراغ (ع) بیش از همه چیز جای خود را در اذهان پر کرده است، واژه و دغدغه توسعه حرم مطهر می باشد. این موضوع از دو زاویه قابل بحث است.
اول اینکه سالهای سال است که این موضوع دهان به دهان می گردد و متاسفانه تبدیل به یک شعار برای کسب قدرت سیاسی گشته است. یعنی برخی افراد و گروه هایی، قبل از رسیدن به قدرت یکی از برنامه های اصلی خویش را این موضوع ( توسعه حرم ) عنوان کرده اند، امّا پس از کسب قدرت سیاسی هیچ وقعی به این موضوع ننهاده اند. و این امر به هیچ وجه شایسته مقام و مرتبت این امامزداه بزرگ و شهر شیراز نبوده است.
دوم مسئله، خود طرح توسعه و مفهوم آن است که متاسفانه مسئولین حرم نیز در اشاعه این مدل برداشت بی تقصیر نبوده و نیستند. در نگاه مسئولین حرم و همچنین مسئولین استان، توسعه حرم یعنی اضاف کردن امکانات مادی ای مانند صحن های بزرگ، مهمان خانه های جادار، پارکینگ مجهز و سایر امکانات رفاهی بوده است که متاسفانه خطایی بزرگ به شمار می آید.
در نقد رویکرد فوق باید این سوال را مطرح کرد که بعد از انجام هر آنچه که در منطق بزرگان توسعه حرم نام داد، آیا ما به نقطه آرمانی خواهیم رسید؟ فرض کنید چندین صحن و پارکینگ و... به حرم اضاف شد، خوب بعد که چه؟ آیا ما هم قرار است فقط این مکان های متبرک را چون عمارت های مجلل در آوریم، گنبد و بارگاه باشکوه بر آن قرار دهیم و درب ای طلاکاری شده بر آن بیفزاییم و در معماری خیره کننده ای مستغرق نماییم؟
هر برخی موارد ذکر شده نیاز مبرم حرم مطهر و همچنین شهر بوده و می باشد، امّا این نیاز بر یک اصل مهم، فرع است و آ ن اصل توسعه معنوی حرم مطهر در شهر و استان است. که اگر این اصل در آن لحاظ نشود، به راستی تفاوت این حرم های مقدس ما شیعیان؛ با حرم هایی چون مسجدالحرام کنونی چیست؟ مکانی که آنچنان در زر و زیور و امکانات رفاهی غرق است که روح تعالی مند و انسان ساز خود را به کلی به فراموشی سپرده است. مکانی که نماد بارز اسلام رفاه طلبی، اسلام رفاه و تجمل اسلام قشری نگری و اسلام بی درد صفتی یا به تعبیر حضرت روح الله، اسلام آمریکایی است.
مراد از توسعه معنوی، ایجاد روح تعالی دهنده به حرم های مطهر است. یعنی اینکه مسئولین بیش از آنکه دائم توسعه مادی این حرم ها را وجه همت خویش قرار داده و آن را بزرگترین دغدغه خودشان عنوان کنند، توسعه تعالی مندانه این مکان های مقدس را از یاد نبرند و باور کنند تبدیل شدن به سومین حرم اهلبیت با مرکزیت حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) با آن برداشت غلط از توسعه که توسعه بدون تعالی خوانده می شود، میسر نیست.
نگاه تعالی مند به مقوله توسعه، نگاهی است که ساختن انسان وآبادانی آخرت زائر را هدف تمامی توسعه های مادی می داند و برای آن برنامه ریزی می کند. در این نوع نگاه هدف کمال انسانی ادم خلیفه الله است نه کمال یک منطقه جفرافیایی یا یک عمارت مقدس.
نگاه مقام معظم رهبری برای این حرم مطهر، تاکید بر توسعه بر مفهوم دینی است تا توسعه مادی. یعنی تاکید بر نگاه دینی بر این مقوله. ایشان می فرمایند:
به نظر من یکی از چیزهای بسیار مهمی که در شیراز باید مورد توجه قرار بگیرد مرکزیت و محوریت این حرم مطهر حضرت احمد بن موسی(علیهما السلام) است که کمتر شهری از شهرهای کشور ما یک چنین امتیاز و برجستگی دارد.
از جنبه ی دینی (که من باز هم روی این مسئله تأکید خواهم کرد) مرقد جناب احمد بن موسی(علیهما السلام) و برادران بزرگوارش و دیگر امامزاده های خاندان پیغمبر، یک نشانه بسیار مهمی است.
شیراز مأمن امامزادگان بزرگوار بود. در هیچ نقطه ای از کشور به قدر فارس، مرقد امامزاده وجود ندارد. معنای این حرف این است که از هر کجا امامزاده ها و فرزندان معصومین، یا از جور خلفا می گریختند و یا به کمک مردم حرکت می کردند متوجه شهر شیراز و یا شهرهای دیگر استان فارس می شدند.
معرفی کردن و نشان دادن دلهای مشتاقان در سرتاسر کشور و بیرون از کشور متوجه این بارگاه عظیم کردن، کارهایی است که بایستی انجام بگیرد.
همانطور که می بینیم حضرت آقا، شاهراه اصلی تبلیغ این حرم ها را تبین جایگاه اصیل آنها و بازشکافی چرایی و چگونگی مرام و منش صاحبان آن می دانند. ایشان معرفی حرم های مطهر شهر شیراز را از منظر متوجه کردن دل ها، قلمداد می کنند، نه متوجه کردن چشم ها. یعنی که دل های مشتاق به آنان در زیارت این قبور مقدسه به کمال برسد و این زیارت باعث کسب معارف الهی گردد.
شما که این همه دم از دغدغه فرهنگ و دین و مذهب میزنید و اینکه می گویید در شهر نباید این همه فروشگاه و مجتمع تجاری ساخته بشه و می گویید که آقا شهر داره تبدیل میشه به تجارت خانه و آقا اسلام در خطر است ما سومین حرم اهل بیت هستیم و ... از این حرفا حالا که داره یه مکان مذهبی گسترش پیدا می کنه و از اون وضعیت نا به هنجار بیرون میاد و بهتر میتونه از این به بعد به مسافران و عاشقان دلسوخته آن حضرت رسیدگی بشه دوباره صداتون رو کردین تو بوق که آی اسلام در خطر است این ها دارند کار اشتباه میکنند فلان و فلان بهتر است به جای قر زدن بی جا و بی منطقی و تندروی وبه جای طرح مسئله ای که سالهاست مسئله فعالان حوزه فرهنگ و مذهبی شهر است راه حل ارائه کنید و آن هم به صورت مصداقی آیا این طور نیست که اینکه برای اجرای برنامه های فرهنگی به مکان بیشتر نیازهست و یا اینکه در شان شاهچراغ این نیست که حرم مطهر ایشان گسترش یابد و یا اینکه خود شما دغدغه وضعیت فرهنگی اطراف حرم را ندارید که با این وجود بسیاری از مشکلات و موانع اجرای مسائل فرهنگی تا حدودی حل خواهد شد که این مهم نیاز به همراهی و راه گشایی دارد نه بهانه جویی و قر زدن.
با تشکر