سازوکار فیلترینگ:

به گزارش شیرازه به نقل از تریبون مستضعفین بر اساس ماده ۲۳ قانون جرائم رایانه‌ای تشخیص مسدودسازی یا عدم مسدودسازی با کارگروهی متشکل از ۱۲ نفر است که بخش عمده‌ای از آن را نمایندگان دولت تشکیل می‌دهند. این نمایندگان زیر نظر دادستان کل کشور تصمیم‌گیری می‌کنند.

همچنین این کارگروه فهرست مصادیق محتوای مجرمانه را بر اساس ماده ۲۱ قانون جرایم رایانه‌ای احصاء و منتشر کرده است.

تریبون مستضعفین در راستای بررسی تطابق یا عدم تطابق محتوای فیس‌بوک با عناوین مجرمانه به بررسی این عناوین می‌پردازد. پیش از هر چیز لازم به توضیح است که:

۱- مجرمانه بودن بخشی از محتوا نشان از مجرمانه بودن همه‌ی محتوای فیس‌بوک نیست و قطعاً فوایدی هم بر این شبکه اجتماعی مترتب است.

۲- در قانون میان سایت‌های کاربرمحور و غیر آن تفاوتی قائل نشده است. هرچند بر اساس مصوبه داخلی کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، سایت‌های کاربر محور داخلی در صورت تحقق عنوان مجرمانه تذکر می‌گیرند و در صورت عدم حذف محتوا با آنها برخورد خواهد شد.

۳- این بررسی به ماهیت و پشت پرده‌ی سایت فیس‌بوک نپرداخته و از اطلاعات پنهان بهره نبرده است. هرچند یهودی بودن مدیر آن و حمایت از رژیم صهیونیستی مبرهن است. در گزارش‌های این سایت نیز همکاری با دولت ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی امری پذیرفته شده است.

۴- قطعاً محتوای مجرمانه در سایت فیس‌بوک کم نیست و در بسیاری از موارد انتشار آنها مستلزم جرم جدید و اشاعه جرم و فحشا و منکر خواهد بود.  اما اگر کسی واقعاً این شبکه اجتماعی را بشناسد اشاره‌ای به این عناوین کفایت می‌کند.

 الف) محتوای علیه عفت و اخلاق عمومی

از مهمترین خطراتی که فیس‌بوک ایجاد کرده حیازدایی و ترویج مفاسد اخلاقی است. اگر کسی اندک آشنایی با این شبکه داشته باشد حتما از  گسترش بی‌حجابی و تصاویر غیراخلاقی در این شبکه بسیار دیده است. این چیزی نیست که فقط در بخشی از این شبکه در جریان باشد بلکه به اندازه‌ای رواج دارد که همه کاربران حتماً با این تصاویر برخورد کرده‌اند.

حیازدایی از نتایج قطعی فیس بوک بوده به طوری که گاهی تصاویر بدون روسری از خانم‌های چادری هم در فیس بوک دیده می‌شود.  این امر در فرهنگ غرب هم مسئله شده و آن را ذیل تغییر مفهوم «حریم خصوصی» دیده‌اند. بسیاری از اموری که تاکنون در غرب هم تابو بود امروز شکسته شده و اینها همه محصول شبکه‌هایی مثل فیس‌بوک است.

دخت ایران در گزارشی در این باره نوشته است:

شماری از ممنوعیت‌های قانونی درباره محتوای خلاف عفت عمومی را می توان به شرح زیر یادآوری نمود:

۱. اشاعه فحشاء و منکرات. (بند۲ ماده۶ قانون مطبوعات): صفحاتی که مطالب غیراخلاقی ایرانی و خارجی را منتشر می‌کنند بسیار زیاد هستند. حتی در برخی موارد که برای غربی‌ها بسیار عادی تلقی می‌شود (مثلا تصاویر سواحل و استخرها) در قوانین ما غیرمشروع است.

۲. تحریک، تشویق، ترغیب، تهدید یا دعوت به فساد و فحشاء و ارتکاب جرایم منافی عفت یا انحرافات جنسی. (بند ب ماده ۱۵ قانون جرائم رایانه‌ای و ماده ۶۳۹ قانون مجازات اسلامی): در این‌باره نیز گزارشات پلیس و دستگاه قضایی موید این رفتارها بوده است. انواع گروه‌های منحرف جنسی را می‌توان در فیس‌بوک پیگیری کرد.

۳. انتشار، توزیع و معامله محتوای خلاف عفت عمومی. (مبتذل و مستهجن) (بند ۲ ماده ۶ قانون مطبوعات و ماده ۱۴ قانون جرائم رایانه‌ای): متاسفانه پدیده‌ی فاحشه‌های فیس‌بوکی در سال‌های اخیر گسترده شده به طوری که دویچه‌وله نیز در گزارشی به آن پرداخته است. این موضوع به صورت رسمی در فیس‌بوک ممنوع است، اما باتوجه به عدم نظارت بر محتوای فارسی (عمدی باشد یا سهو) باعث گسترش این فاجعه‌ی اخلاقی شده است.

۴. تحریک، تشویق، ترغیب، تهدید یا تطمیع افراد به دستیابی به محتویات مستهجن و مبتذل. (ماده ۱۵ قانون جرایم رایانه‌ای): فروش یا لینک دادن به محتوای مبتذل یا مستهجن در فیس‌بوک آنقدر عادی است که می‌توان بسیار از آن خبر گرفت.

۵. استفاده ابزاری از افراد (اعم از زن و مرد) در تصاویر و محتوا، تحقیر و توهین به جنس زن، تبلیغ تشریفات و تجملات نامشروع و غیرقانونی. (بند ۱۰ ماده۶ قانون مطبوعات): که این امر هم در تبلیغات و نوشته‌های فیس‌بوکی بسیار دیده می‌شود.

 ب) محتوای علیه مقدسات اسلامی

توهین به مقدسات تنها به اسلام محدود نیست. در فیس‌بوک علیه همه ادیان الهی می‌توان مطالب بسیاری به زبان فارسی یافت که الحادی و در جهت توهین به دین و پیامبران الهی هستند. موج گسترده و بسیار عمومی آن نیز در سال‌های اخیر با عنوان «کمپین یادآوری امام نقی به شیعیان» خبرساز شد که تعدادی از فعالان آن دستگیر شدند اما برخی دیگر همچنان در فیس‌بوک فعال هستند.

در مورد محتوای ضد دینی نیز می‌توان ممنوعیت‌های قانونی زیر را یادآوری نمود:

۱. محتوای الحادی و مخالف موازین اسلامی (بند۱ماده۶ قانون مطبوعات)

۲. اهانت به دین مبین اسلام و مقدسات آن (بند ۷ ماده ۶ قانون مطبوعات و ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی)

۳. اهانت به هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س) (ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی)

۴. تبلیغ به نفع حزب گروه یا فرقه منحرف و مخالف اسلام (بند ۹ ماده ۶ قانون مطبوعات)

۵. نقل مطالب از نشریات و رسانه‌ها و احزاب و گروه‌های داخلی و خارجی منحرف و مخالف اسلام به نحوی که تبلیغ از آن‌ها باشد. (بند ۹ ماده ۶ قانون مطبوعات)

۶. اهانت به امام خمینی (ره) و تحریف آثار ایشان (ماده ۵۱۴ قانون مجازات اسلامی)

۷. اهانت به مقام معظم رهبری (امام خامنه‌ای) و سایر مراجع مسلم تقلید (بند ۷ ماده ۶ قانون مطبوعات)

ج) محتوای علیه امنیت و آسایش عمومی

حضور گروهک‌ها در شبکه‌های اجتماعی و تبلیغ و یارگیری توسط آنها آنها بسیار زیاد است. صفحات رسمی به نام بسیاری از گروهک‌ها در فیس‌بوک وجود دارد. بخش عمده اطلاع‌رسانی گروهک جیش‌العدل از طریق صفحه رسمی‌شان آن در فیس‌بوک انجام می‌شود. بازخوانی فتنه‌ی سبز نیز نشان می‌دهد که بسیاری از جرائم امنیتی از طریق شبکه‌ انسانی در فیس‌بوک سازماندهی می‌شد. مدیر صفحه فیس‌بوک میرحسین موسوی هم در گفتگو با VOA از این حقیقت پرده برداشت که بخش عمده آشوب‌های خیابانی از طریق همین صفحه سازماندهی شده است.

نمونه عملیات جذب جاسوس از طریق فیس بوک از طریق CIA

بخشی از ممنوعیت‌های قانونی محتوای ضدامنیتی عبارت است از:

۱. تشکیل جمعیت، دسته، گروه در فضای مجازی (سایبر) با هدف برهم زدن امنیت کشور. (ماده ۴۹۸ قانون مجازات اسلامی)

۲. هر گونه تهدید به بمب گذاری. (ماده ۵۱۱ قانون مجازات اسلامی)

۳. محتوایی که به اساس جمهوری اسلامی ایران لطمه وارد کند. (بند ۱ ماده ۶ قانون مطبوعات)

۴. انتشار محتوا علیه اصول قانون اساسی. (بند ۱۲ ماده ۶ قانون مطبوعات)

۵. تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران. (ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی)

یکی از صفحات منتسب به گروهک جیش‌العدل که در آن به تبلیغ و اطلاع‌رسانی عملیات‌های خود می‌پردازند.

۶. اخلال در وحدت ملی و ایجاد اختلاف مابین اقشار جامعه به ویژه از طریق طرح مسائل نژادی و قومی. (بند ۴ ماده ۶ قانون مطبوعات)

۷. تحریک یا اغوای مردم به جنگ و کشتار یکدیگر. (ماده ۵۱۲ قانون مجازات اسلامی)

۸. تحریک نیروهای رزمنده یا اشخاصی که به نحوی از انحا در خدمت نیروهای مسلح هستند به عصیان، فرار، تسلم یا عدم اجرای وظایف نظامی. (ماده ۵۰۴ قانون مجازات اسلامی)

۹. تحریص و تشویق افراد و گروه‌ها به ارتکاب اعمالی علیه امنیت، حیثیت و منافع جمهوری اسلامی ایران در داخل یا خارج از کشور. (بند ۵ ماده ۶ قانون مطبوعات)

۱۰. تبلیغ به نفع گروه‌ها و سازمانهای مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران (ماده ۵۰۰ ق م. ا)

۱۱. فاش نمودن و انتشار غیرمجاز اسناد و دستور‌ها و مسایل محرمانه و سری دولتی و عمومی. (بند ۶ ماده ۶ قانون مطبوعات و مواد ۲و۳ ‌قانون مجازات انتشار و افشای اسناد محرمانه و سری دولتی و ماده ۳ قانون جرائم رایانه‌ای)

۱۲. فاش نمودن و انتشار غیرمجاز اسرار نیروهای مسلح. (بند ۶ ماده ۶ قانون مطبوعات)

۱۳. فاش نمودن و انتشار غیرمجاز نقشه و استحکامات نظامی. (بند ۶ ماده ۶ قانون مطبوعات)

۱۴. انتشار غیرمجاز مذاکرات غیرعلنی مجلس شورای اسلامی. (بند ۶ ماده ۶ قانون مطبوعات)

۱۵. انتشار بدون مجوز مذاکرات محاکم غیرعلنی دادگستری و تحقیقات مراجع قضایی. (بند ۶ ماده ۶ قانون مطبوعات)

۱۶. انتشار محتوای که از سوی شورای عالی امنیت ملی منع شده باشد.

 د) محتوای علیه مقامات و نهادهای دولتی و عمومی

نشر اکاذیب و توهین در شبکه‌های اجتماعی چه درباره افراد حقیقی و چه درباره مسئولین نظام و نهادها امری رایج است. از جمله این دروغ‌ها ایجاد صفحات متعدد به نام مسئولین کشوری است که همگی به نشر اکاذیب می‌پرداختند و مدعی بودند که وابسته به مسئولین هستند.

این موضوع فقط در حد چند مصداق نیست و بسیاری از این موارد با هدف نقد به تخریب و تخطئه هم منجر شده که از آن جمله می‌توان به موج «مملکته داریم» اشاره کرد که چند سال پیش در شبکه‌های اجتماعی بسیار رواج یافت و کاربران عادی را هم درگیر خود کرد.

این صفحه که به نام خانم سخنگو ایجاد شده است به یکی از ضدانقلاب خارج نشین تعلق دارد!

در این مورد نیز می‌توان مواد قانونی زیر را عنوان نمود:

۱. اهانت و هجو نسبت به مقامات، نهاد‌ها و سازمان‌های حکومتی و عمومی. (بند ۸ ماده ۶ قانون مطبوعات و مواد ۶۰۹ و ۷۰۰ قانون مجازات اسلامی)

۲. افترا به مقامات، نهاد‌ها و سازمان‌های حکومتی و عمومی. (بند ۸ ماده ۶ قانون مطبوعات و ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی)

۳. نشراکاذیب و تشویش اذهان عمومی علیه مقامات، نهاد‌ها و سازمانهای حکومتی. (بند ۱۱ ماده۶ قانون مطبوعات و ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی)

۴. جعل پایگاه‌های اینترنتی بانک‌ها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و عمومی (مواد ۶ و ۷ قانون جرایم رایانه‌ای مصوب سال ۱۳۸۸):

 ه) محتوایی که برای ارتکاب جرایم رایانه‌ای به کار می‌رود (محتوای مرتبط با جرایم رایانه‌ای)

با توجه به اینکه دسترسی به این شبکه ها در حال حاضر هم مسدود است، یکی از معمولترین کارها در این شبکه ها، تبلیغ و آموزش گذر از فیلترینگ است. تبلیغ استفاده از فیلترشکن های مختلف در این شبکه ها عادی است!

۱. انتشار یا توزیع و در دسترس قرار دادن یا معامله داده‌ها یا نرم افزارهایی که صرفاً برای ارتکاب جرایم رایانه‌ای به کار می‌رود. (ماده ۲۵ قانون جرائم رایانه‌ای)

۲. فروش انتشار یا در دسترس قرار دادن غیرمجاز گذرواژه‌ها و داده‌هایی که امکان دسترسی غیرمجاز به داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی دولتی یا عمومی را فراهم می‌کند. (ماده ۲۵ قانون جرائم رایانه‌ای)

۳. انتشار یا در دسترس قرار دادن محتویات آموزش دسترسی غیرمجاز، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانه‌ای، تحریف و اخلال در داده‌ها یا سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی. (ماده ۲۵ قانون جرائم رایانه‌ای)

۴. آموزش و تسهیل سایر جرایم رایانه‌ای. (ماده ۲۱ قانون جرائم رایانه‌ای)

۵. انتشار فیلترشکن‌ها و آموزش روشهای عبور از سامانه‌های فیلترینگ. (بند ج ماده ۲۵ قانون جرائم رایانه‌ای)

۶. انجام هرگونه فعالیت تجاری و اقتصادی رایانه‌ای مجرمانه مانند شرکت‌های هرمی. (قانون اخلال در نظام اقتصادی کشور و سایر قوانین)

۷. ایجاد مراکز قمار در فضای مجازی (مواد ۷۰۵، ۷۰۸ و ۷۱۰ قانون مجازات اسلامی)

 و) محتوایی که تحریک، ترغیب، یا دعوت به ارتکاب جرم می‌کند (محتوای مرتبط با سایر جرایم)

تبلیغ مواد مخدر، مشروبات و … هم در فیس‌بوک می‌توان یافت. به طور کلی کلونی‌های مختلفی از گروه‌های مجرمانه در فیس‌بوک صفحه دارند و فعالیت مشترک می‌کنند که برای تبلیغ و عضوگیری فعالیت می‌کنند. برخی عناوین مجرمانه در این‌باره عبارتند از:

۱. انتشار محتوای حاوی تحریک، ترغیب، یا دعوت به اعمال خشونت آمیز و خودکشی. (ماده ۱۵ قانون جرائم رایانه‌ای)

۲. تبلیغ و ترویج مصرف مواد مخدر، مواد روان گردان و سیگار. (ماده ۳ قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات ۱۳۸۵)

۳. درج پیوند (لینک) یا تبلیغ تارنماهای فیل‌تر شده یا باز انتشار محتوای مجرمانه نشریات توقیف شده و رسانه‌های وابسته به گروه‌ها و جریانات منحرف و غیر قانونی.

۴. تشویق تحریک و تسهیل ارتکاب جرائمی که دارای جنبه عمومی هستند از قبیل اخلال در نظم، ‌ تخریب اموال عمومی، ارتشاء، اختلاس، کلاهبرداری، قاچاق مواد مخدر، قاچاق مشروبات الکلی و غیره. (ماده ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی)

۵. تبلیغ و ترویج اسراف و تبذیر. (بند ۳ ماده ۶ قانون مطبوعات)

۶. فروش، تبلیغ، توزیع و آموزش استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره (ماده ۱ قانون ممنوعیت بکارگیری تجهیزات دریافت ماهواره مصوب ۲۵/۱۱/۱۳۷۳)

ز) محتوای مجرمانه مربوط به امور سمعی و بصری و مالکیت معنوی

صفحات زیادی در فیس‌بوک برای دانلود فیلم‌های روز ایرانی و خارجی، دانلود نرم‌افزار و بازی، دانلود آلبوم‌های موسیقی، گروه‌های زیرزمینی و … وجود دارد که تحت عناوین مجرمانه‌ی زیر قرار می‌گیرد:

۱. انتشار و سرویس دهی بازی‌های رایانه‌ای دارای محتوای مجرمانه. (مواد مختلف قانون مجازات اسلامی و قانون جرائم رایانه‌ای)

۲. معرفی آثار سمعی و بصری غیرمجاز به جای آثار مجاز. (ماده ۱ قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت غیرمجاز دارند)

۳. عرضه تجاری آثار سمعی و بصری بدون مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (ماده ۲ قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت غیر مجاز دارند)

۴. تشویق و ترغیب به نقض حقوق مالکیت معنوی (ماده ۱ قانون حمایت از حقوق پدید آورندگان نرم افزار‌های رایانه‌ای و ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیکی)

گزارش‌های پلیس فتا درباره جرائم در فیس‌بوک:

 اگر نمونه‌های فوق تنها بخشی از مشاهدات ما باشد، می‌توان مسئولینی را که در صدد رفع فیلتر از فیس بوک هستند به اخبار منابع رسمی هم توجه داد. موارد زیر تیتر اخباری است که پلیس فتا در وب سایت رسمی خود درباره جرائم فیس‌بوکی منتشر کرده است:

با این وضع وزیر ارشاد باید صراحتاً پاسخگو باشد که به چه منطقی از رفع فیلتر شبکه‌ای مانند فیس‌بوک سخن می‌گوید؟ آیا برای محتواهای کاملا مجرمانه‌ای که در این شبکه رواج غیرقابل انکاری دارند فکری اندیشیده شده؟ و یا اساسا راهکاری برای تصفیه یا استفاده بی‌خطر از فیس‌بوک وجود دارد؟ اگر فیس‌بوک همان چیزی است که کابران عادی هم جنس محتوای منتشر شده در آن را می‌شناسند ـ و نه صرفا پدیده‌ای که می‌توان از آن استفاده مثبت هم داشت ـ چطور می‌توان از وزارت فرهنگ و ارشاد پذیرفت که در نشریات و کتب محدودیت‌هایی اخلاقی و امنیتی را اعمال کند اما در مورد فیس‌بوک یکسره به تمام مواد قانونی بی‌اعتنا باشد؟