بی طرفی شورای نگهبان را برای منافع سیاسی افراد خدشه دار نمی⁭کنیم/ برخی مانع راه اندازی دفاتر استانی شورای نگهبان بودند

وجود ناظران امین یکی از دلایل حضور پرشور مردم در انتخابات است.

به گزارش شیرازه به نقل از تسنیم، شورای نگهبان در نظام جمهوری اسلامی ایران یکی از مهم‏ترین نهادهای حکومتی به شمار می آید که تلاش خود را برای پاسداری از اسلامیت و جمهوریت نظام به کار می⁭بندد.

این نهاد که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دارای جایگاه ویژه‌ای است، شباهت زیادی با بعضی از نهادهای حافظ قانون اساسی در برخی از کشورها دارد؛ در قوانین اساسی برخی کشورها نیز نهادهایی به نام "دادگاه قانون اساسی"، "شورای قانون اساسی"، "دیوان قانون اساسی" و نظایر آن پیش بینی شده است که با وجود برخی تفاوت ها، از حیث ساختار و نوع مسئولیت ها با یک⁭دیگر شباهت های فراوانی دارند.

اگر چه سابقه‌ تاریخی تشکیل شورای نگهبان به دوران مشروطه برمی‌گردد اما انحرافاتی که در مشروطیت صورت گرفت تجربه⁭ای به⁭ دست داد تا با به ثمر نشستن انقلاب اسامی، نهادی بر اساس تفکری پیشرفته در نظام مقدس جمهوری اسلامی شکل بگیرد تا خواسته⁭های اولیه و غالب مردم که حاکمیت ارزش⁭های اسلامی در جامعه بود، را جامه عمل پوشاند.

26 تیرماه، سالروز تأسیس نهاد شورای نگهبان است و این موضوع بهانه⁭ای شد تا با احمد رنجبر، سرپرست دفتر نظارت بازرسی انتخابات استان فارس گفت و گویی داشته باشیم.

تسنیم: جناب آقای رنجبر، با توجه به تأکید جنابعالی برای ارتقای آگاهی مردم درزمینه حقوق و تکالیفشان، مسئولیت رسانه در تبیین نقش شورای نگهبان قانون اساسی و ایجاد این باور در مردم که شورای نگهبان نهادی از مردم و برای مردم است، چیست؟

رنجبر: یکی از مواردی که در جوامع رشد یافته اثر داشته است، آگاهی مردم از حقوق عمومی⁭اشان است؛ قوانین تضمین کننده حقوق شهروندی است و در رأس همه این قوانین، قانون اساسی است که لازمه هر جامعه است.

مردم به ⁭دلیل اشتغالاتی که دارند و نوع مشاغلی که در آن فعال هستند بر خلاف اساتید، وکلا، پژوهشگران و دانشجویان وقت کمتری برای مطالعه قوانین و حقوقشان اختصاص می⁭دهند و در این میان نقش رسانه های برجسته می⁭شود.

رسانه ها باید بسته⁭های اطلاع رسانی قوانین را به مناسبت⁭های مختلف، تدوین، تبیین و تشریح کنند و رغبتی در مردم ایجاد کنند تا در درجه اول آنها را نسبت به حقوقشان آگاه و آشنا سازند و در درجه دوم روحیه مطالبه گری را در مردم تقویت کنند تا مردم مطالبه گر حقوق خود باشند.

اگرچه صرف آشنایی خوب و مفید است اما مطالبه⁭ حق و حقوق نقش مهمی در بالندگی سیاسی و اجتماعی جامعه ایفا می⁭کند. در انجام این رسالت، رسانه⁭ها اعم از مکتوب و یا مجازی می⁭توانند بسیار کمک کننده باشند چرا که در هر جامعه که تعداد رسانه⁭ها بیشتر باشد، بالندگی جامعه بیشتر است؛ رسانه⁭های مختلف با زبان و ادبیان متفاوت اطلاع رسانی کرده و مردم را با وظایف، تکالیف و حقوقشان آشنا می⁭کنند.

تسنیم: به ⁭عنوان مقام رسمی از هیئت نظارت شواری نگهبان، پاسخ شما به کسانی که بر فعالیت دفاتر استانی شورای نگهبان ایراداتی می گیرند و بر شبهات خود اصرار دارند، چیست؟ به ⁭عبارت دیگر فلسفه وجودی دفاتر استانی شورای نگهبان در کشور چیست؟

رنجبر:جایگاه شورای نگهبان، جایگاهی حقوقی و قانونی است که قانون⁭گذار در تدوین قانون اساسی پیش بینی کرده است. 10 تا 11 اصل قانون اساسی به شورای نگهبان توجه شده است. قانون⁭گذار برای بقای نظام، حفظ ارزش⁭ها، اسلامیت و جمهوریت نظام شورای نگهبان را پیش بینی کرده است.

مردم در طول مبارزات انقلابی خود از مبدأ آن یعنی 15 خرداد 1342 تا بهمن 1357 که انقلاب به پیروزی رسید، خواسته اصلی⁭اشان، حاکیمت اسلام و ارزش⁭های اسلامی است که نمود آن را می⁭توان در شعارهای مطرح شده در مبارزات انقلابی مشاهده کرد.

اگر چه برخی جریانات سیاسی دیگر نیز مدعی اثرگذاری فراوان در پیروزی انقلاب بودند و در تهییج مردم تأثیر داشتند اما با فعالیت مردم و به ثمر رسیدن انقلاب، وجه غالب درخواست مردم، حاکمیت اسلام بود، چرا که با اسلام، علاوه بر تأمین آزادی، استقلال، سعادت دنیا و نیز سعادت آخر تأمین می شد.

نوع حکومت نیز نشان دهنده نگاه مردم و عمق نگاه امام خمینی (ره) برای تحقق خواسته مردم بوده است، حال پرسش اینست که برای اینکه خواسته مردم به منصه ظهور برسد، چه باید کرد؟

با توجه به اینکه اغلب انقلاب⁭ها در کشورهای مختلف دنیا و از جمله در ایران و در انقلاب مشروطیت به انحرافاتی دچار و از مسیر خارج شد، برای جلوگیری از این گونه انحرافات، قانون⁭گذار در قانون اساسی که تجلی میثاق ملی است، شورای نگهبان را برای تحقق خواسته⁭های اولیه مردم یعنی حاکمیت اسلام و قوانین اسلام پیش بینی کرد تا از اصول و خواسته⁭های اولیه مردم منحرف نشود که البته پیش بینی دقیقی بوده، چرا که شواری نگهبان به هیچ⁭کدام از ارکان حکومتی شامل قوه مققنه، مجریه و قضائیه وابستگی ندارد و این استقلال چه در زمینه تشکیلات، چه در زمینه مالی و چه به لحاظ پرسنل در قانون پیش بینی شده است.

شورای نگهبان حافظ اسلامیت و جمهوریت نظام

با توجه به تجربه مشروطیت که در آن پنج مجتهد تراز اول بر مصوبات مجلس ملی نظارت داشتند، شورای نگهبان نیز با شش فقیه مجتهد در مسائل شرعی، مورد وثوق در عدالت و آگاه به مسائل روز با نصب از سوی مقام معظم رهبری و همچنین شش نفر از حقوق⁭دانان که در رشته⁭های حقوقی تخصص داشته باشند و با معرفی قوه قضائیه و با انتخاب نمایندگان مجلس پیش بینی شد که این موارد سبب می⁭شود تا علاوه بر رسالت⁭های اولیه، اعضای شورا وابستگی به جایی نداشته باشند.

وجود این دو ترکیب فقها و حقوق⁭دانان با فرآیندی که شرح داده شد، شورایی مستقل، تخصصی وآگاه برای حفاظت از اسلامیت و جمهوریت نظام به وجود آورد تا فقها قوانین را بر با شرع مقدس تطبیق دهند و همچنین مصوباتی برخلاف قانون اساسی تدوین نشود و این نشان از جایگاه بسیار مهم شورای نگهبان است.

با توجه به اینکه تغییرات در حکومت⁭ها از دو طریق قانون گذاری و یا افراد در مناصب حکومتی ایجاد می شود، قانون⁭گذار علاوه بر نظارت بر مصوبات مجلس، وظیفه نظارت بر انتخابات خبرگان رهبری، ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی را نیز پیش بینی کرده است تا با نظارت استصوابی به عنوان نظارتی مؤثر که تنها نگاه⁭ کننده نباشد، اگر اشکالی مشاهده کرد، اعمال نظر کند و با این اعمال نظر از انحراف اصول و اهداف اولیه نظام جلوگیری کند.

شورای نگهبان از سال 59 که نخستین انتخابات در نظام جمهوری اسلامی برگزار شد، کار خود را آغاز کرد، هر سال نیز به طور متوسط یک انتخابات در نظام جمهوری اسلامی برگزار می⁭شد و برای اعمال نظارت نیز از وجود افرادی استفاده می شد که بر انتخابات نظارت می⁭کردند.

با توجه به اینکه قوه مجریه خود مجری انتخابات بود باید نظارت صورت می⁭گرفت تا پاسخ این پرسش مشخص شود که آیا این قوه در انتخابات اعمال نظر می⁭کند یا نه؟ آیا صاحبان قدرت و ثروت، احزاب گوناگون و جریانات مختلف که با آرا و دیدگاه⁭های مردم سروکار دارند، تغییری در خواسته مردم ایجاد می⁭کنند یا نه؟ نظارت شورای شورای نگهبان این موضوع را دنبال می⁭کرده است.

تا قبل از سال 79، شورای نگهبان هیئتی مرکزی را انتخاب می⁭کرد تا این هیئت، نفراتی را در استان انتخاب کند و هیئت استانی نیز نفرات شهرستانی را انتخاب کنند تا برای مقطع کوتاهی فرآیند نظارت بر انتخابات را به انجام برسانند.

ایجاد دفاتر استانی شورای نگهبان با اختیار قانونی شورا و بر اساس فرمایش رهبری

با توجه به مسائل و مشکلات، حساسیت⁭های فراوان و برخی تغییر نگرش⁭ها که اتفاق افتاد، این موضوع مطرح شد که شورای نگهبان شاید نتواند با روش⁭های سنتی پیشین اهداف خود را پیاده کند. در این زمان با مقام معظم رهبری دیداری صورت گرفت و مشکلات و نارسایی⁭ها منعکس شد و ایشان فرمودند که تشکیلاتی در سطح کشور راه اندازی شود و به جای اینکه صرفا در طول انتخابات نظارت صورت گیرد، در بازه⁭ای طولانی⁭تر و به⁭ صورت مدام نظارت صورت گیرد و آموزش⁭های لازم ارائه شود و با شناسایی افرادی جوان، توانمند، متعهد، بی⁭نظر و امانت⁭دار و آموزش آنها در زمان برگزاری انتخابات با کمبود نیرو روبرو نشویم، بر این اساس دفاتر استانی از سال 79 در استان⁭ها تأسیس شده است و ایجاد این دفاتر نیز بر اساس تصریح قانون از جایگاه مستقل شورای نگهبان نشأت می⁭گیرد. شورای نگهبان براساس اصول قانون اساسی تنها خود می⁭تواند تشکیلات خود را تثبیت کند.

در زمان راه اندازی دفاتر استانی شورای نگهبان، مسئولان وقت قوه مجریه به این موضوع اعتراض کردند و معتقد بودند که اگر قرار بر ایجاد تشکیلاتی است باید زیر نظر قوه مجریه باشد. این ادعا در حالی صورت می⁭گرفت که قوه مجریه تنها می⁭تواند در درون خود اظهار نظر کند و خارج از حطیه قوه مجریه نمی⁭تواند این کار را انجام دهد حال آنکه شورای نگهبان قصد نظارت بر قوه مجریه دارد و اگر تشکیلات شورای نگهبان زیر نظر قوه مجریه قرار گیرد، نقض غرض است.

ان‌قلتی که در فعالیت دفاتر استانی شورای نگهبان صورت می⁭گیرد از آنجا ناشی می⁭شود که با تشکیل این دفاتر، نظارت شورای نگهبان گسترده⁭تر می⁭شود و نظارت با دقت بیشتری صورت می⁭گیرد حال آنکه برخی علاقمند بودند که نظارت به روش سابق صورت گیرد و از این فضای سیاسی به ⁭وجود آمده مضایقاتی به ⁭وجود آید.

ادعای افراد برای ایجاد نشدن دفاتر استانی، جنبه سیاسی داشت و در حالی صورت می⁭گرفت که راه اندازی دفاتر استانی شورای نگهبان با فرمایش مقام معظم رهبری که مافوق قانون است، صورت می⁭گرفت و علاوه بر آن در قانون نیز بر صاحب اختیاری شورای نگهبان در تشکیلات و سازماندهی تأکید شده است.

نتایج صندوق به صندوق آراء در سال 88، گواه کارآیی دفاتر استانی شورا

راه اندازی دفاتر استانی سبب شده است که نظارت بر انتخابات⁭ها با اقتدار و امانت⁭داری مطلوبی صورت گیرد که شاهد عینی آن انتخابات سال 88 بود. برنامه⁭ریزی دشمنان و متأسفانه همراهی و هماهنگی برخی عوامل داخل با آنها بر این قرار گرفته بود که اصل انتخابات مردم را زیر سؤال برده شود که پس از یک پروسه طولانی و بازشماری صندوق⁭ها که با الطاف مقام معظم رهبری انجام شد، در مقابل دوربین صدا و سیما مشخص شد که هیچ خطایی در صندوق⁭ها صورت نگرفته است.

در سال 88 نیز، اگر چه مهلت قانونی اعتراض کاندیداها گذشته بود و شورای نگهبان بر اساس تصریح قانون اساسی که فصل الخطاب نتیجه انتخابات است بر اساس الطاف رهبری و به فرمان ایشان، بازشماری صندوق⁭ها را انجام داد. این عدم خطا در صندوق نشان دهنده عملکرد موفق دفاتر استانی شورای نگهبان در برگزاری انتخابات است. سال گذشته نیز انتخابات ریاست جمهوری با همان دفاتر و با همان افراد برگزار شد اما سال 88 بر آن ایراد وارد کردند و در سال گذشته بدون ایراد دانستند!

البته از نظر ما، نه بر انتخابات قبلی، نه بر انتخابات بعدی و نه بر هیچ کدام از انتخابات⁭ها ایرادای وجود ندارد چرا که شیوه برگزاری انتخابات از قانون انتخابات گرفته تا وظایف قوه مجریه، هیئت⁭های مجریه و هیئت⁭های نظارت شورای نگهبان که پیش بینی شده، جایی برای اعمال نظر شخصی باقی نمی⁭گذارد. کسانی که در این زمینه به عملکرد شورای نگهبان ایراد می گیرند، خبر ندارند. سالم ترین انتخاباتی که در دنیا برگزار می شود، در جمهوری اسلامی است و دقت و سلامت انتخابات و نظارت شورای نگهبان به دلیل وجود همین دفاتر استانی است.

تسنیم: چرا شورای نگهبان و به ویژه رئیس این شورا هدف حملات دشمنان نظام و انقلاب قرار دارند؟ چرا دشمنان خارجی و برخی معاندان داخلی به دنبال ایجاد تردید در نظارت استصوابی شورای نگهبان هستند؟

رنجبر: دلیل مخالفت دشمنان علیه جمهوری اسلامی، مخالفت با اصل نظام است و این همان موضوعی است که در فرمایشات امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری نیز به فراوانی مشاهده می⁭شود. بحث اسلام ستیزی، اسلام هراسی، شیعه ستیزی و شیعه هراسی که توسطدشمنان دنبال می شود و در آن از روسری خانمی تا اذان مؤذنی وحشت می⁭کنند به این دلیل است که سردمداران استکبار به دنبال پایمال کردن حقوق مردم و مظلومان مخالف است.

آنها اسلام را مخالف خود می⁭دانند و با جمهوری اسلامی مخالف هستند چون جمهوری اسلامی است وگرنه اگر جمهوری بود و اسلامی نبود بسیار به به و چه چه می⁭کردند. دشمنان با جمهوری اسلامی که پایبندی اسلام نباشد مشکلی ندارند و مخالفتی نمی کنندو شواری نگهبان نیز مجموعه⁭ای است که نظام را کنترل می⁭کند تا از اسلام خارج نشود و به گونه ای تضمین کننده اسلامیت نظام است.

مخالفت دشمن با اسلام دلیل کینه دشمن از شورای نگهبان

دشمنان با کل شورای نگهبان و در نتیجه با رأس آن نیز مخالف هستند. دشمنان برای مخالفت با رأس نظام یعنی ولایت فقیه، فعالیت⁭هایی که مرتبط با ولایت فقیه است را مورد هجه قرار داده⁭اند و مهم⁭ترین این نهادها نیز شورای نگهبان و سپاه پاسداران است. دشمنان به دنبال تخریب این دو مجموعه در ذهن مردم هستند و برای تخریب شورای نگهبان نیز موضوع نظارت را مطرح می⁭کنند و ادعا می⁭کنند که نظارت نباید استصوابی و این⁭گونه گسترده باشد.

اصل مخالفت دشمن با شورای نگهبان، مخالفت با اسلام است و اگر شورا از اصول عدول کند بسیار خوشایند دشمنان است اما میثاق فقها به مردم و شهدا اجازه بروز این اتفاق را نمی⁭دهد و قطعا مخالفت⁭ها به جایی نمی رسید و در اینجاست که نقش رسانه بیش از پیش جلوه می⁭کند تا با آگاهی بخشی به مردم، آنها را به سمتی هدایت کنند که از شورای نگهبان بخواهند که محکم⁭تر از گذشته روی اصول خود باقی بمانند و اگر مردم بدانند خود پاسخ این افراد را می⁭دهند.

تسنیم: شبهاتی درمورد بررسی صلاحیت⁭ها وجود دارد که در این بررسی⁭ها اعمال سلیقه صورت می⁭گیرد، پاسخ شما چیست؟

رنجبر: این موضوع ناشی از بی⁭اطلاعی آقایان است؛ بررسی صلاحیت⁭ها وظیفه هیئت اجرایی است که منتخب فرمانداری⁭ها هستند. قوه مجریه حق برگزاری انتخابات را ندارد و از این رو براساس قانون برگزاری انتخابات توسط معتمدان شهر و هیئت اجرایی انجام می⁭شود. بر اساس ماده 50 قانون انتخابات،هیئت اجرایی با برسی و تحقیقات محلی و نیز استعلام از مراجع چهارگانه اطلاعات، دادگستری، پلیس بین الملل و ثبت احوال به بررسی صلاحیت افراد می پردازد. شورای نگهبان در این مورد بر هیئت⁭های اجرایی نظارت می⁭کند تا این کار به ⁭درستی انجام گیرد؛ اگر حق داوطلبی ضایع شده است، حق را احیا کند و اگر داوطلبی نادیده گرفته شده، شورا اعاده می⁭کند چرا که وظیفه ذاتی شورا حفظ حقوق مردم است. بنابراین آنچه وظیفه اصلی شوراست، بررسی صلاحیت⁭ها نبوده بلکه نظارت بر بررسی احراز صلاحیت⁭ها است که یک مرتبه در شهرستان، بعد در استان، بعد در هیئت مرکزی و در آخر نیز توسط فقها و حقوق⁭دانان شورای نگهبان صورت می⁭گیرد. البته این مراحل مخصوص انتخابات مجلس است چرا که برای ریاست جمهوری و خبرگان رهبری بررسی توسط فقها و حقوق⁭دانان شورا صورت می⁭گیرد.

البته موضوعی مطرح می شود و آن، اینکه آیا نماینده شدن از حقوق شهروندی است. نماینده شدن از حقوقی نیست که سهم هر کس باشد. اگر در بین افراد جامعه کسانی توانایی را در خود می بینند، خود را عرضه می⁭کنند و وظیفه مسئولان است که آنها با ویژگی⁭هایی که ملزوم این جایگاه است مقایسه کنند تا صلاحیتشان احراز شود. البته اگر فردی احراز صلاحیت نشود، از حقوق اجتمای محروم نمی شود. اگر مشکلی نیز برای فردی در زمینه عدم احراز صلاحیت مطرح شود، در صورتی که مغایر امنیت ملی و ایجاد هزینه برای اجتماع نباشد، به ⁭صورت خصوصی و تنها به فرد داوطلب اطلاع داده می شود. حتی می⁭توان گفت معمولا افراد از دست هیئت اجرایی به شورای نگهبان پناه می آورند.

در انتخاب ناظران شورای نگهبان، ناظران بی طرف، امانت دار به کار گرفته می شوند و این نیروهای به صورت مستمر بازخوانی می⁭شوند و اگر وابستگی به جریان یاحزب خاصی مشاهده شود، بی طرفی شورای نگهبان را برای منافع سیاسی افراد خدشه دار نمی⁭کنیم و امانت داری شورا را زیر سوال نمی⁭بریم و این افراد را از مجموعه کنار می⁭گذاریم.

در دفترنظارت شورای نگهبان به دنبال این هستیم که از نیروی کسی استفاده نکنیم و شرط همکاری اینست که فرد نیروی کسی، جریان و یا حزبی نباشد. البته از برخی افراد در انتخابات ملی و از برخی برای انتخابات محلی استفاده می⁭کنیم. حتی کسانی که تعصب قومی و محلی دارند یا روی شخص خاصی متعصب هستند را کنار می⁭گذاریم چرا که اصل نظام، سلامت شورای نگهبان و اعتماد مردم مهم⁭تر است.

اگر مردم اطمینان نداشته باشند که ناظری امین بر انتخابات نظارت می کند پس از گذشت 30 سال از انقلاب پرشور در انتخابات شرکت نمی کردند. با وجود همه حرف⁭ها، انتخابات سالم برگزار می شود که نمونه بارز آن، انتخابات سال 88 و بازشماری آرای صندوق به صندوق بود. شورای نگهبان با کسی عهد اخوت نبسته است و البته ملاک نیز حال فعلی افراد است. در انتخابات⁭های گذشته در فارس مسئله نبوده است.

البته مردم نیز باید به این قوانین و حقوق آگاه باشند، ندیده و تحت تأثیر فضاسازی قضاوت نکنند. کافی است اگر مسئله و مشکلی بود به دفاتر شهرستانی مراجعه کنند تا پاسخ پرسش⁭های احتمالی خود را دریافت کنند. ملاک عمل شورای نگهبان قانون اساسی است و شورای نگهبان وابسته به هیچ ارگان و سازمانی نیست.

تسنیم: یکی از مسائل در خصوص شورای نگهبان، حضور اقشار مختلف مردم به عنوان ناظر در این مجموعه است. به نظر شما استفاده از اقشار مختلف، نقطه قوت و یا آسیب برای شورای نگهبان است؟

رنجبر: قطعا استفاده از اقشار مختلف در نظارت از نقاط قوت است. مالک اصلی انقلاب و نظام مردم بوده و این مردم چشم و گوش نظام هستند و هر کجا مردم در صحنه حاضر شدند، موفقیت حاصل شده است، نمونه این حرف را می⁭توان در دوران انقلاب و جنگ تحمیلی به وضوح مشاهده کرد. با توجه به این موضوع، مردم باید خود برگزار کننده انتخابات بوده و خود نیز بر آن نظارت کنند. شورای نگهبان به نیابت از مردم، از طرف مردم از حقوق مردم دفاع می⁭کند.