حضوری که در آن برهه زمانی می‌توانست به بزرگ‌ترین پشتوانه برای نظام اسلامی تبدیل شود، دیری نگذشت که به‌یک‌باره و بر اساس یک طراحی خارجی و فریب داخلی، به تاراج برده شد و با کم‌ظرفیتی عده‌ای خاص، می‌رفت که به یک بحران بزرگ تبدیل شود اما با درایت رهبر معظم انقلاب و حضور مردم، فتنه ۸۸ نیز با همه ابعاد آن به محلی برای رسوایی تبدیل شد.

اما سؤال اصلی اینجاست که چه کسی باید پاسخگوی آن‌همه خسارت باشد و باید چه مجازاتی برای عاملان فتنه ۸۸ در نظر گرفته شود تا میزان جرم و کیفر در همخوانی با یکدیگر قرار گیرد؟

برای پاسخ به این سؤال باید نگاهی به میزان خسارت‌های وارده داشت تا بر اساس آن، کیفر لازم نیز درک شود.

خسارت‌های مالی و جانی فتنه ۸۸

ملموس‌ترین خسارت وارده در فتنه ۸۸ به خسارات مالی بازمی‌گردد که در جریان فتنه به اموال عمومی و خصوصی واردشده است و حجم آن نیز آمار قابل‌توجهی را به خود اختصاص می‌دهد.

آشوب و شورش‌های خیابانی چندماهه، که با آتش زدن اموال عمومی و دولتی، تخریب بانک‌ها و سازمان‌های دولتی و... همراه بود، ازلحاظ اقتصادی هزینه‌های میلیاردی به دنبال داشت؛ اما خسارت اقتصادی اصلی در سطح کلان بود که با ایجاد بی‌ثباتی و ناامنی در کشور، سرمایه‌گذاری خارجی را به خطر انداخت، در تعاملات اقتصادی کشور با دنیای خارج به‌ویژه کشورهای غربی خلل ایجاد کرد و از همه مهم‌تر اینکه در تشدید تحریم‌های دشمن علیه نظام اثر مستقیم داشت.

با توجه به گزارش شهرداری تهران، در فتنه ۸۸ بیش از 63 میلیارد تومان به اموال عمومی تهران خسارت وارد شد و علاوه بر این تعداد ۱۱ بانک دولتی و خصوصی و موسسه اعتباری در حوادث اغتشاشات ۸۸ مورد تخریب و آتش‌سوزی واقع شدند که هزینه‌های نوسازی آن‌ها به‌حساب سود و زیان بانک رفته و معادل آن از سود صاحبان سهام کاسته شده است.(1)

مجموع خسارات وارده و هزینه بازسازی فقط بانک‌ها در حوادث ۸۸ که به تفکیک هر بانک قابل احصاء حداقل ۵٫۲۶ میلیارد ریال برآورد گردیده است.

دیگر خسارات مالی، آثار زیان‌بار ناشی از تشدید تحریم‌های بعد از فتنه منتهی به گرانی و تورم و فشار به مردم و دولت در ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و تأمین معیشت مردم از یک‌سو و از سوی دیگر عدم وصول مطالبات در حوزه تجارت و بازرگانی از عدم وصول و ایصال به‌موقع درآمدهای نفتی و گازی و اخلال در کلیت تراز تجاری- بازرگانی و نفت به میزان بیش از 100 میلیارد دلار است که یکی ارقام جزء آن را در استنکاف کمپانی انگلیسی شل در تسویه بدهی ۸٫۲ میلیارد دلاری خود هم‌اکنون شاهدیم.(2)

ضمن آنکه این حوادث قربانیان جانی نیز به همراه داشته است و در محاسبه آن نیز باید در نظر داشت که ۸٫۲ میلیارد تومان دیه بدل از قصاص ۲۲ نفر شهید حوادث سال ۸۸ و 14 میلیارد تومان دیه بدل از قصاص تعدادی دیگر از شهروندان که درهرحال مقصر یا بی‌گناه قربانی این حوادث شدند، در برابر قوانین و مقررات برشمرده می‌شود و جنبه خصوصی جرم اصحاب فتنه را متکی به‌قاعده حقوقی سبب اقوی از مباشر متوجه سران آزاد و در حصر فتنه می‌نماید.(3)

با احتساب این موارد، خسارات مادی وارده توسط فتنه به کشورمان بالغ‌بر بیش از ۳۲۴ هزار میلیارد تومان خواهد بود! عددی که می‌تواند در حال حاضر بیش از دو میلیون و صد و شصت‌وسه هزار فرصت شغلی جدید را در کشور فراهم نموده و بسیاری از مشکلات اقتصادی و اجتماعی کشور را رفع کند.

خسارت‌های بین‌المللی فتنه ۸۸

مشارکت بیش از ۸۰ درصدی مردم ایران در انتخابات سال ۸۸ در شرایطی به وقوع پیوست که به‌زعم بسیاری از ناظران بین‌المللی، مردم ایران به دلیل وجود فشارهای خارجی از سیاست‌های نظام گریزان بودند اما این حضور تاریخی نشان از آن داشت که پشتوانه مردمی نظام بیش از آن چیزی دست که تحلیل گران خارجی در نظر دارند.

در حالی مشارکت بالای مردمی به‌عنوان مهم‌ترین دستاورد نظام در عرصه بین‌المللی به‌حساب می‌آید اما جای تأسف است که گسترده‌ترین پیامدها و خسارت‌های فتنهٔ ۸۸ در عرصهٔ بین‌المللی بود.

ایجاد نگرانی در حامیان و وفاداران به انقلاب اسلامی در سراسر جهان، افزایش تحرکات ضد ایرانی کشورهای منطقه (نشست الجنادریه عربستان با حضور عناصر فتنه و تکرار ادعای امارات در مورد جزایر سه‌گانه)، تشدید بدبینی سازمان‌های بین‌المللی مثل کمیسیون حقوق بشر و... به ایران و کمک به بهانه‌گیری‌های آن‌ها، آسیب دیدن حیثیت و اعتبار بین‌المللی نظام و جری شدن ضدانقلاب خارج نشین در تحرکات ضد ایرانی و از همهٔ این‌ها مهم‌تر، تغییر رفتار آمریکا و غرب در قبال ایران و درنتیجه، تشدید فشارها و تحریم‌های علیه ایران، چند نمونه از این پیامدهاست.

باوجودآنکه آرای رئیس‌جمهور منتخب در انتخابات ۸۸ از حمایت گسترده افکار عمومی از وی خبر می‌داد اما به دلیل همان حوادث بود که بسیاری از کشورهای اروپایی از ارسال پیام تبریک به رئیس‌جمهور منتخب خودداری کردند که این موضوع نیز خدشه فراوانی به حیثیت بین‌المللی ایران وارد آورد.

از همه این موارد مهم‌تر آنکه، پس از فتنه ۸۸ پرونده هسته‌ای ایران در مسیر بسیار نادرستی (به لحاظ دید افکار عمومی دنیا) قرار گرفت و اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا، در واکنش به حوادث انتخابات هشتاد و هشت گفت: «من دربارهٔ وقایع ایران نمی‌توانم سکوت کنم و عمیقاً نگران خشونت‌ها هستم و هیچ راهی برای تأیید صحت انتخابات ایران وجود ندارد. جهان بدون در نظر گرفتن نتیجهٔ انتخابات، نظاره‌گر وقایع ایران است و از مشارکت مردمی الهام گرفته است. ما دپیلماسی سرسختانه‌ای را در قبال ایران دنبال خواهیم کرد.» (4)

واضح است مردم ایران که آن حماسه بزرگ را آفریدند در انتظار دادگاه رهبران و عاملان فتنه هستند تا شاید اندکی از خسارات از پیش‌گفته شده جبران شود و توهین و بی‌اعتنایی که به جمهوریت نظام شده بود، جبران گردد.

پی نوشت:

1- خسارت 63 ميليارد توماني به اموال عمومي در فتنه 88

2- جوانب عمومی و خصوصی جرایم فتنه 88 - روزنامه رسالت

3- جوانب عمومی و خصوصی جرایم فتنه 88 - روزنامه رسالت

4- شورش اشرافیت بر جمهوریت، ریشه یابی حوادث سال 88، حمیدرضا اسماعیلی، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص 401