آلودگی «کر» و درودزن از شایعه تا واقعیت!
طی ماه‌های اخیر شایعات زیادی در خصوص رودخانه کر به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع تامین کننده آب شهرستان‌های شیراز و مرودشت مطرح شده است. شایعاتی که اثبات یا رد آن نیازمند طرح نظرات کارشناسی و بررسی دقیق ابعاد موضوع است.
به گزارش شیرازه، رودخانه کر بزرگترین رودخانه استان فارس بشمار می‌رود و از کوه‌های
پالانگردی در شهرستان اقلید سرچشمه می‌گیرد و پس از پیوستن آب تعدادی از
چشمه‌های این شهرستان به آن، با نام دژکُر که نام روستائی در شهرستان اقلید
است، به تنگ براق می‌رسد.
ایسنا در این باره نوشت: این رودخانه که روزگاری، پرآب و عظمت بود، از ناحیه تنگ بُراق یا همان بهشت گمشده وارد شهرستان مرودشت می‌شود و مقصد نهایی آن دریاچه بختگان است، دریاچه‌ای که این سال‌ها بختش خفته و خشک شده است.
البته "کر یا کور" نام باستانی رشته کوه زاگرس نیز هست، بر طبق اسطوره شناسی سومری کور، اساسا نام یک کوه یا کوه‌هایی بوده و معمولا به کوه‌های زاگرس واقع در شرق سومر اطلاق می‌شده است. کور همچنین نام دیگر امپراطوری اکد است که از سه هزار سال پیش و قبل از آن در منطقهٔ میان‌رودان گسترده شده بود.
رود سیوند نیز که از ارتفاعات خسروشیرین در اقلید فارس سرچشمه می‌گیرد، پس از عبور از دشت پاسارگاد و تنگه بلاغی و سیوند به رود کر پیوسته و با تشکیل رود پلوار (کلوار) به دریاچه بختگان می‌رسیده است.
سد درودزن، اصلی‌ترین منبع تغذیه آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعتی در شهرستان‌های شیراز و مرودشت بشمار می‌رود و قرار است در آینده نزدیک، آب شرب شهرستان خرامه را نیز تامین کند.
عبور رودخانه‌های کر و سیوند از میان اراضی کشاورزی مناطق شمالی و مرکزی استان فارس، شایبه ورود برخی از سموم و کودهای شیمیایی مورد استفاده در این مزارع را ایجاد کرد، از طرفی، ورود پس‌آب برخی صنایع موجود در منطقه مرودشت نیز به این مشکل دامن زد.
با توجه به اینکه تصفیه خانه آب شیراز، امکان جداسازی مواد شیمیایی از آب را ندارد، شایعه وجود آلودگی در آب شرب تقویت شد، اگرچه اجرایی شدن خط دوم انتقال آب شرب از سد درودزن به کلان‌شهر شیراز و تلاش برای ساخت تصفیه‌خانه دوم، نشان داد که مسئولان از سلامت آب این سد و رودخانه‌های بالادست آن مطمئن هستند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس در گفت و گو با ایسنا در این خصوص شایعه آلودگی آب روخانه کر و سد درودزن را تکذیب کرد.
محمدمهدی قاسمی گفت: بخشی از پس‌آب پتروشیمی شیراز وارد کر می‌شود اما رودخانه کر خشک بوده و هم‌اینک جریان ندارد!
رئیس سازمان جهاد کشاورزی فارس افزود: اداره‌کل محیط زیست استان نیز نسبت به پساب پتروشیمی‌ها تذاکراتی داده است.
قاسمی همچنین با تأکید بر این نکته که تمام محصولات کشاوزی که در استان تولید می‌شوند، سالم است، گفت: در ارزیابی دانشگاه علوم پزشکی شیراز بر روی 200 نمونه تولیدی تنها چهار نمونه مشکوک گزارش شد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی فارس ادامه داد: نمونه‌ها تصادفی انتخاب شدند و پس از بررسی سلامت کامل آنها اعلام شده است.
وی تصریح کرد: پایین بودن سرانه مصرفی سموم و کودهای شیمیایی نسبت به استاندارد جهانی گویای سالم بودن محصولات تولیدی استان است.
رئیس سازمان جهادکشاورزی فارس در عین‌حال پذیرفت که استفاده موردی از سموم تائید نشده توسط برخی کشاورزان به‌عنوان یک واقعیت وجود دارد، گفت: در صدد هستیم شبکه پایشی جهت مقابله با نمونه‌های موردی استفاده از سموم تأیید نشده، ایجاد کنیم.
رئیس گروه محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای فارس اما اعتقاد دارد نه تنها رودخانه‌های فارس و ایران بلکه تمام رودخانه‌های دنیا آلوده هستند.
دکتر حمیدرضا عیسایی با بیان اینکه آب‌های سطحی که شامل دریاچه‌ها و رودخانه‌ها می‌شود در مسیر حرکت در معرض انواع آلودگی‌ها قرار می‌گیرند، گفت: بر این اساس هیچ رودخانه‌ای در دنیا وجود ندارد که فاقد آلودگی‌های شیمیایی، میکروبی و فیزیکی باشد.
وی ادامه داد: روان آب‌های ناشی از بارندگی‌ها که نهایت وارد رودخانه‌ها می‌شوند مملو از آلودگی‌های ناشی از فعالیت‌های کشاوزی، انسانی و صنعتی است، چرا که روان آبها ممکن است با خاک‌هایی مخلوط شوند که حاوی بقایای گیاهی و نبابات باشند.
این کارشناس حوزه محیط زیست به تأثیرگذاری فاضلاب‌های صنعتی شهرها و روستاهای اطراف رودخانه‌ها اشاره و خاطرنشان کرد: عناصر آلاینده موجود در این فاضلاب‌ها نهایتا وارد جریان آب رودخانه‌ها شده و بر کیفیت آن اثر می‌گذارند.
عیسایی عنوان کرد: وجود رودخانه‌های پایین دست نیز به دلیل شیب ملایم موجب می‌شود که سرعت جریان آب رودخانه را به حداقل برساند.
وی در خصوص آلودگی رودخانه کر نیز تأکید کرد: ورود فاضلاب‌های صنعتی به درون این رودخانه نیز موجب آلودگی‌هایی شده که به مراتب خطرناک تر از سایر آلودگی‌ها‌ست.
رئیس گروه محیط زیست و کیفیت منابع اب شرکت آب منطقه‌ای فارس اضافه کرد: متأسفانه مشاهده می‌شود که گاهی برخی از صنایع یا فاقد سیستم جمع آوری فاضلاب هستند یا عملکرد فرایند تصفیه آنها ناکارآمد است.
عیسایی با تأکید بر اینکه امروز نیاز به بهنیه سازی و ارتقای فنی و مهندسی سیستم‌های جمع‌آوری فاضلاب به شدت و بیش از گذشته احساس می‌شود، گفت: در طول سال‌های گذشته تصفیه فاضلاب‌های صنایعی مانند کارخانه چرمینه، مجتمع گوشت فارس و کارخانه پتروشیمی بر آلودگی این رودخانه اثر گذاشته است.
به گفته وی، رودخانه کر که زیر دست سد درودزن قرار دارد از آلوده‌ترین رودخانه‌های ایران به‌شمار می‌رود و علت این آلودگی مسائلی همچون؛ وجود روستاها و شهرهای اطراف آن که فاضلاب‌های خانگی خود را به سمت این روخنه روانه می‌کنند، شناخته شده است.
این کارشناس محیط زیست، وجود زمین‌های کشاورزی در منطقه رامجرد، مرودشت و خرامه را از دیگر عواملی برشمرد که به نوبه خود با سرازیر کردن پساب‌های برگشتی از آبیاری کشاورزی که حاوی عناصری مانند نیترات، فسفات و دیگر عناصر است به درون رودخانه کر، آلودگی بیشتر این رودخانه را رقم زده ست.
عیسایی گفت: علاوه بر افزایش آلودگی فیزیکی و شیمیایی رودخانه، عناصری مانند جیوه و کادمیم به علت چگالی بالا در رسوبات کف رودخانه تحت نشین می‌شوند و در هنگام وضعیت سیلابی این نوع فلزات رسوب را با خود شسته و به پایین دست رودخانه منتقل می‌کند.
وی مرجع و متولی نظارت بر آلودگی رودخانه‌ها را اداره کل محیط زیست دانست و در این خصوص بیان کرد: از نظر قانونی اداره‌کل فوق‌الذکر مسئول کنترل و پایش آب‌هاست.
نظرات بینندگان
