بعد از رسیدن به ارتفاعات کوه یکی از آثار تاریخی شیراز که به «گهواره دید» مشهور است نمایان می شود. مکانی که با محوطه سازی صورت گرفته و همچنین طبیعت بکر آن می توان بدون آلودگی های صوتی و هوایی، از جاذبه های طبیعی دیدن و از هوای پاکش استنشاق کرد.

بعد از گهواره دید، جاده همچنان ادامه دارد تا اینکه در فاصله دو کیلومتری از این اثر تاریخی، یک بنای میراثی دیگر نمایان می شود که به آن «چاه مرتضی علی» می گوید. ساختمانی با نمای سنگ که دارای دو آب انبار و چندین اتاق تو در تو است که قدمت بخشی از آن به پیش از اسلام می رسد.

این بنا به شماره ۹۴۳ در رديف آثار ملي ايران به ثبت رسیده و قدمت بخشهایی از آن نیز تقریبا به دوره های پیش از اسلام می رسد.

فضای بیرونی بنا کاملا محوطه سازی و مرمت شده و باعث شده که ترکیبی از تاریخ و طبیعت را در منطقه رقم بزند.

تک و توک  کوهپیمایان و گردشگرانی می آیند و سرکی به داخل بنا می اندازند و به سرعت محل را ترک می کنند البته از همین تعداد اندک نیز افراد معدودی نام بنا را می دانند و یا حتی نمی دانستند در این ارتفاعات چنین اثری وجود دارد زیرا نه تابلوی راهنمای مسیری وجود دارد و نه در کنار بنا تابلوی معرفی اثر نصب شده و آنهایی که با بنا آشنایی داشتند نیز کسانی بودند که به صورت مستمر در منطقه کوهپیمایی می کرده اند.

برای ورود به بنا باید چند پله ای بالا رفت و بعد از ورود به ساختمان همه آن محوطه سازی ها و آرامش ناشی از در ارتفاعات بودن و حتی در تاریخ سیر کردن جای خود را به بوی تعفن می دهد، بوی تعفنی که  از یکی از اتاقهای زیرزمینی بنا به مشام می رسد و آن موقع می شود فهمید که چرا بازدیدکنندگان وقتی وارد بنا می شدند به سرعت محل را ترک می کردند.

دیوارهای درونی بنا سیاه شده بودند و  کتیبه ای که بر سر در ورودی زیرزمین بنا قرار داشت در حال از بین رفتن است و دلیل این فرسودگی را می توان با چند دقیقه در ساختمان ماندن متوجه شد.

معتادان و ولگردان یکی پس از دیگری وارد بنا شده و در گوشه ای از آن و یا در زیرزمین که به شدت بوی تعفن می دهد می نشستند و نتیجه آن نیز از بین رفتن فضای داخلی بنا و حتی کتیبه های آن است.

سینا محمدی یکی از کوهنوردانی است که هر از گاهی برای ورزش به ارتفاعات کوهپایه می آید و راهش را تا چاه مرتضی علی ادامه می دهد. او در این رابطه می گوید: هر بار که نزدیک بنا می شوم معتادانی را می بینم که در گوشه بنا نشسته و آتش روشن کرده اند و سیاهه های آن نیز مرتب دیوارها و کتیبه ها را می پوشاند.

او ادامه می دهد: تا وضع این گونه باشد معمولا گردشگرانی که برای کوهنوردی به منطقه می آید ترجیح می دهند که اطراف این بنا نباشد یا اگر کسی برای بار اول به این بنا بیاید با دیدن فضای داخلی چاه مرتضی علی فورا محل را ترک می کند.

شاهد ادعای سینا نیز حضور دو ساعته خبرنگار مهر در اطراف بنا بود که کمتر از سه الی چهار نفر از کنار آن گذشتند و محل را ترک کردند.

در این رابطه نایب رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان فارس به خبرنگار مهر گفت: این اثر  از جاذبه های ترکیبی تاریخی و طبیعی شهر محسوب می شود و لازم هست نگاه ویژه ای به آن داشته باشیم.

مینا بادیه پیمای افزود: ازجمله کارهایی که باید برای این بنا انجام شود یکی داشتن نگهبان برای جلوگیری از تخریب و یادگارنویسی و یکی داشتن تابلوهای راهنما در کوهپایه است.

وی ادامه داد: در مجموع باید مسیر دسترسی و راهنمای بنا را ایجاد کرد ضمن اینکه معمولا این فضا به خلوتگاهی برای اراذل و اوباش تبدیل شده و خانواده ها کمتر میتوانند راحت و بدون دردسر از این مکان دیدن کنند که در این خصوص باید اقدامات لازم را صورت داد.

میراث فرهنگی: مدیریت بنا در اختیار شهرداری است

مدیر کل میراث فرهنگی فارس نیز در گفتگو با مهر در خصوص وضعیت نامناسب بنا گفت: این اماکن تحت نظارت و مدیریت شهرداری است اما با توجه به ارزشمندی بنا و ثبتی بودن آن هرگونه مرمت باید با مجوز میراث فرهنگی انجام شود.

مصیب امیری ادامه داد: در عین حال که این مکان در اختیار شهرداری است، میراث فرهنگی آمادگی کامل دارد با ارائه طرح های مرمتی در رابطه با این بنا همکاری لازم را صورت دهد.

در عین حال که میراث فرهنگی مدعی است که بنای چاه مرتضی علی در مدیریت و نظارت شهرداری است، شهردار منطقه اعلام کرد که از آنجایی که بنا میراثی و ثبت ملی است طبیعتا در اختیار و مدیریت میراث فرهنگی نیز قرار دارد.

شهردار منطقه ۳: شهرداری در خصوص چاه مرتضی علی هیچگونی نظارت و مدیریت ندارد

شهردار منطقه سه شیراز در این باره به خبرنگار مهر گفت: شهرداری در خصوص این بنا هیچگونه مدیریتی ندارد و میریت بنا و همچنین نگهداری آن نیز در اختیار میراث فرهنگی است.

حسام قلعه دار ادامه داد: شهرداری فضای بیرونی آن را محوطه سازی کرده و همچنین در طول دوره های مختلف طرح های مرمتی را با هماهنگی و نظارت میراث برای محیط بیرونی انجام داده اما نگهداری آن بر عهده شهرداری نیست.

وی ادامه داد: در صورتیکه میراث فرهنگی نیازی به کمک و همکاری ما داشته باشد اقدام به مرمت با نظارت و همکاری میراث می کنیم کما اینکه فضای سبز آرامگاه سعدی و حافظ نیز با همکاری شهرداری انجام شد و اخیرا جلساتی برای مرمت دروازه قرآن نیز داشتیم اما در خصوص بنای چاه مرتضی علی وظیفه ای بر عهده شهرداری برای نگهداری و مرمت نیست و از لحاظ قانونی نیز چون بنای مذکور ثبت ملی شده باید توسط میراث فرهنگی نیز مرمت و مدیریت شود.

به گزارش مهر، در حالی که میراث فرهنگی نگهداری ازبنا را وظیفه خود نمی داند، شهرداری منطقه نیز معتقد است چاه مرتضی علی در اختیار میراث است و در این مابین هر روز نیز بر عمق فرسایش و نابودی بنا افزوده می شود.

بنایی که در محیطی با جاذبه های طبیعی قرار گرفته و تلفیق از تاریخ و طبیعت را رقم زده، اکنون در سیاه چاله فراموشی از سوی ارگانهای دست اندرکار قرار گرفته است.