شیرازه- سرویس سومین حرم: دهه کرامت، دهه اول ماه ذی‌العقده است که با ولادت حضرت معصومه(ع) آغاز شده و با ولادت امام رضا(ع) به پایان می رسد. از آنجا که روز تولد حضرت شاهچراغ(س) بدرستی مشخص نیست و در این خصوص نقلهای متفاوتی وجود دارد در دهه کرامت یعنی حدفاصل تولد حضرت معصومه(س) و امام رضا(ع) روز ششم ذیقعده به عنوان روز بزرگداشت حضرت احمد بن موسی "شاهچراغ"(س) تعیین شده است این دهه فرصت مناسبی برای معرفی شخصیت و سیره این سه بزرگوار و معرفی کتابهای شعر و داستان و مستندهای موجود در این خصوص و پرداختن به خاطرات خادمان و زائران این حرم های شریف است اما معمولا بخش عمده اخبار این دهه به فعالیت تولیت های این حرم ها اختصاص می یابد و متاسفانه از سایر ظرفیت ها غفلت می شود. در راستای بهره برداری بیشتر از ظرفیت های این دهه مبارک گفتگوی صمیمانه ای با یکی از خادمان با تجربه حرم مطهر حضرت شاهچراغ ترتیب دادیم.

معرفت ماحصل خدمت عاشقانه بود

عبدالله توکلیان که از اوایل سال 87 بعد ازبازنشستگی خادم حرم حضرت شاهچراغ(ع) شده در مصاحبه با خبرنگار ما می گوید: قبل از آمدن به حرم شناخت کاملی از احمدبن موسی کاظم(ع) وحرم ایشان نداشتم وعشق خدمت به امام رضا(ع) را داشتم اما با توجه به وضعیت خودم و شرایطی که وجود داشت این امر برایم میسر نشد تصمیم گرفتم که خدمت برادر بزرگ حضرت برسم. با گذشت زمان زائران سوالاتی می کردند ومن نمی دانستم لذا تصمیم گرفتم مطالعاتم راجع به حرم وحضرت شاهچراغ را شروع کنم. با هرصفحه ای که پیش می رفتم حقایقی جالب وعجیب برای من آشکار می شد. سوالات زائران برای من نشانه وعنایت حضرت بود که به من بفهماند تو نمیدانی ولازم است که معرفت پیدا کنی. در واقع معرفت ماحصل خدمت عاشقانه بود. از آنجا که زکات علم، نشر آن است.بعد از کسب اطلاعات درمورد حضرت وحرم تقاضا دادم که کلاسهایی برای خادمان برگزار شود.

وی ادامه داد: این برنامه پذیرفته شد واز حدود 3 سال پیش کلاسهایی با عنوان حرم شناسی وحضرت شناسی برای خادمان برگزار می شود وبه یاری خدا تا کنون بیش از 1600 نفر از خادمان دوره مذکور را طی کرده اند. این خادم با معرفت خاطرات شیرینی از دوره خدمت خود و برخورد با زائران و کرامات حضرت تعریف می کرد که جای خالی آنها در کتابهای شعر و داستان و در فیلم های سینمایی و مستند حسابی به چشم می آید.

توکلیان در خصوص سیره حضرت توضیح می دهد: احمد بن موسی برادر بزرگ امام هشتم هستند که بعد از شهادت امام هفتم، شیعیان گرد ایشان جمع شده و با ایشان بیعت امامت کردند. ایشان بیعت ها را اخذ،آنگاه در خطبه ای حقیقت را آشکار کردکه امام برحق شما و من، برادرم "علی" می باشد. سپس همه را مشایعت فرمود و به محضر امام رضا(ع) شرفیاب شدند.وبا امام معصوم بیعت نمودند. ایشان سیاست خاص و هوشیارانه داشتند: زیرا ابتدا سکوت می کنند، درواقع زمان سنجی ایشان مدنظر است که دربرابر حرکتِ شیعیان دربیعت ورجوع به خود را اینگونه کنترل و هدایت می کند. اگر از ابتدا انکار می کردند، امکان گمراهی ثانویه شیعیان می رفت. پس سکوت می کنند تا همه جمع شوند و اعتراف به ارجحیت ایشان بکنند. البته نه سکوت طولانی که اگر طولانی می شد امکان فرقه فرقه شدن بود. آن گاه درمرحله دوم حقیقت را آشکار می کند به همین دلیل به ایشان لقب امین ولایت داده اند یعنی بین شیعیان، اتحاد ایجاد نموده و آنها را به امامتِ امام رضا(ع) متصل می نماید.

امین ولایت، ابوالفضل امام رضا(ع)

این خادم دلباخته اهل بیت خاطرنشان می کند: احمد بن موسی بعد از آشکار کردن حقیقت، کار خود راپایان یافته نمی داند،بلکه امت را همراهی کرده و به امام معصوم می رساند. ایشان می داند در طول مسیر، ممکن است شیاطینی از جن و انس سد را شوند و مانند امت موسی(ع) گرفتار حوادثی و گمراهی های دیگر شوند. لذا وظیفه خود می داند امت را همراهی و محافظت نماید و آنگاه آرامش می یابد که ملت را به اصل ولایت وامام متصل کند. آن موقع امام رضا سخنرانی می کند و جمله معروف را به احمدبن موسی می گوید که خدا در دنیا و اخرت حقت را ضایع نکند، همانطور که حق مرا ضایع نکردی. وی با اشاره به اینکه باید یادمان باشد در زمان هر امامی عماری، ابوالفضلی و احمد بن موسی وجود دارد که جاده صاف کن ولایت هستند و راه را برای امامت آسان می کند، تاکید می کند: درهیچ جای تاریخ حرکتی خلاف نظر امام از طرف ایشان ذکر نشده و همه جا از همراهی واطاعت ایشان یاد شده است. مسیری که به عنوان"امین ولایت" درباره ایشان بیان می شود را میتوان در3 مرحله حساس و هوشیارانه خلاصه نمود. سکوت به موقع، سخن به موقع و حرکت به موقع در حقیقت دوستی احمدبن موسی به امام زمان خود ویژگی خاصی دارد: دوستی ِهوشیارانه، عالمانه با زمان سنجی دقیق چرا که اگر ایشان هرکدام از مراحل را زودتر یا دیرتر انجام می داد امکان گمراهی امت وجود داشت.

توکلیان احمد بن موسی را حلقه اتصال 7 امام به 5 امام بعدی دانست و گفت: از لحظه ای که احمدبن موسی بدنیا می آیند ذهن همه از جمله دشمنان به طرف ایشان جلب می شود که ایشان امام بعدی هستند.بزرگتر بودن احمد بن موسی وتوجه خاص امام هفتم به فرزند ارشد خود و تقیه امام هفتم درجلب نظرها به طرف ایشان از جمله گذاشتن 20 نفر ملازم که می توان محافظ ترجمه کرد، همگی باعث شد که دشمنان فکر کنند امام بعدی حتما احمد خواهدبود. لذا خود به خود جان امام هشتم محفوظ می ماند. لذا احمد بن موسی حداقل 35سال حافظ جان امام رضا هستند. احمدبن موسی از نظایر مختلف مانند تحت امر امام زمان خود بودن و سکوت معنی دار درحوادثی مانند رجوع به ایشان و سخن به موقع و حرکت به موقع رشادت وکاروان سالاری ایشان، ابوالفضل العباس رابه یاد همگان می آورد. لذا در بین امام زادگان بسیار، تنها به احمدبن موسی، لقب ابوالفضل را می دهند. ایشان ابوالفضل امام رضا بودند. وی تاکید کرد: نهضت ورود امام زادگان با آمدن امام رضا شروع می شود با آمدن حضرت معصومه ادامه وبا حرکت احمدبن موسی کامل میشود

**حرم یار را بهتر بشناسیم

توکلیان در بخش پایانی گفتگو به معرفی قسمت های مختلف حرم پرداخت و گفت: درب طلای حرم کار هنرمندان اصفهان بوده و 50 سال قدمت دارد. بر روی آن اشعاری درباره شهادت حضرت نگاشته شده است. اذن ورود حرم ها اشاره ای به آیه قرآن مبنی بر ورود به خانه های پیامبر با اجازه و حق امام و امام زادگان و شناخت ایشان و پیروی از راه آنها است. فاصله درب طلا تا پای ضریح مطهر شاهچراغ(ع) را پایین پا گویند و فاصله ضریح مطهر تا انتهای مسجد را بالای سرحضرت گویند. فضای بالای سر تنها جایی از آستان احمدی و محمدی است که مسجد می باشد. وی با بیان اینکه فضای مسقف حرم را رواق می گویند به معرفی اجمالی رواق های حرم پرداخت و گفت: ضریح مطهر در رواق دارالنوار قرار دارد. رواق عسکر خانی در جنوب غربی حرم و ویژه آقایان است. عسکر خان داروغه یا کلانتر حدود 104 سال قبل است که تحت فرمان حاکم آن زمان،این درب را از محل موقوفات حضرت، می سازد. به آن درب قبله هم گویند ظاهرا مقبره ایشان هم پشت درب است. رواق تالار آئینه یا نصیرالملک نیز بصورت قرینه درقسمت خواهران قرارد دارد. نصیر الملک حاکم حدود 120 سال قبل شیراز است که دستور ساخت درب آن را داده است. توکلیان تصریح کرد درحرم مشاهیر زیادی مدفون هستند که کار شایسته ای جهت معرفی خیلی از آنها تاکنون انجام نشده است مانند وصال شیرازی و 4 فرزند ایشان که بین درب عسکر خانی و پائین پا مدفون هستند. اغلب اشعار این فضا از فرزندان وصال است. مدفن ابوالقاسم سکوت که استاد وصال شیرازی بوده است نیز پائین پا قرار دارد. قبر پادشاه زندیان صادق خان برادر کریم خان، و جعفر خان که فرزند صادق خان و پدر لطفعلی خان زند می باشد پایین پا قرار دارد. سید علی خان شیرازی که بهترین شرح صحیفه سجادیه را انگاشته است و مربوط به 300 سال قبل می باشد) در کنار سید بحرانی ماجد (که هم عصر شیخ بهایی حدود 400 سال قبل بوده اند درحرم قرار دارند

چرا گنبد فعلی حرم شاهچراغ (ع) دقیقا بر روی ضریح مطهر نیست؟

وی در خصوص گنبد حرم حضرت نیز توضیح داد: اولین گنبد حدود 700 سال پیش در زمان اتابکان ساخته شد که دقیقا روی ضریح مطهر قرار داشت. چون شیراز بر روی خط زلزله قرار دارد، بارها این گنبد آسیب دیده و فرو می ریزد. حدود 200 سال قبل ( زمان فتحعلی شاه) طی زلزله ای بزرگ گنبد فرو می ریزد و در بازسازی، گنبد را برروی 4 ستون یا پایه و با فاصله از ضریح، ساخته می شود. در ساقه داخلی آن روی سطح آئینه های آبی رنگ، سوره فتح و در پایان آن نام فتحعلی شاه ذکر شده است. گنبد 3 لایه است. زمان انقلاب این گنبد کاشی کاری جدید می شود. از آن جائی که زمان جنگ بوده است پیشنهاد طلاکاری گنبد پذیرفته نمی شود و کاشی کاری منحصر به فرد انجام می شود. ضریح مطهر شاهچراغ(ع) نیز درسال 1342 شمسی توسط هنرمندان اصفهانی ساخته شد. البته فضای داخلی شامل خاتم کاری و سازه های چوب آن توسط هنرمندان شیرازی آستان و بعد از انقلاب انجام شده است. قبل از سال 1342، ضریحی منسوب به دوران فتحعلی شاه وجود داشته که فرسوده گردیده بود و آن را جمع آوری و از آب نمودن نقره آن درسال 42 شمسی، این ضریح ساخته شد. بر روی کاشی کاری گلدسته شمالی آستان هم نام های خداوند نگاشته شده است. و روی کاشی کاری گلدسته جنوبی آستان نام های 14 معصوم منقوش می باشد.