قاچاق چگونه وارد کشور می شود؟
روحانی در حالی از دل‌مشغولی رهبرانقلاب نسبت به حجم بالای واردات کالای قاچاق به کشور سخن گفت که برخی اوقات مسئولین دولتی در این خصوص اظهارنظرهایی دارند که نه تنها کمکی به حل مشکل نمی‌کند بلکه راه را برای بررسی کارشناسی و شناسایی نقاط ضعف نیز ناهموار می‌کند.
برای نمونه آبان‌ماه امسال وزیر اقتصاد طی اظهاراتی قابل توجه گفته بود: «قاچاق از مبادی رسمی نداریم، ممکن است داشته باشیم اما نام آن قاچاق نیست و باید تخلف را از قاچاق جدا کرد».
* شوخی به اسم «صفر شدن قاچاق در مبادی رسمی»
تنها چند روز پس از این اظهارات بود که نه تنها واکنش‌های منفی کارشناسان، مسئولان و نمایندگان شدت گرفت بلکه حتی وزارت اطلاعات هم پس از این ادعا، از کشف ۱۱۲۸ کانتینر کالای قاچاق خبر داد.
البته برخی جریان‌های رسانه‌ای سعی داشتند اینگونه القا کنند که داستان ۱۱۲۸کانتیر کالای قاچاق مربوط به همان داستان ۲۱۰ کانتینر معروف و مربوط به برادران «ح» است که سال گذشته رسانه‌ای شد؛ اما بررسی‌های نشان داد که نه تنها متهمین این دو پرونده متفاوت بوده است، بلکه حتی سناریوی تخلف این دو پرونده نیز با یکدیگر تفاوت‌های فاحشی داشته است.
با وجود ضعف‌ها و کم‌کاری‌های موجود، ادعای به صفر رساندن قاچاق شبیه یک شوخی خنده‌دار است و تنها نشان می‌دهد که ما خوب برنامه نوشتیم و خوب حرف زدیم اما پای عمل همچنان می‌لنگد.
* تفاوت حرف تا عمل
گمرک در حالی با صراحت ادعا می‌کند «قاچاق از مبادی رسمی وجود ندارد» که حاضر نیست بر اساس مستندات قانونی، اطلاعات ثبت شده در سامانه جامع امور گمرکی را با سامانه جامع تجارت تبادل کند؛ یا آنکه طبق تبصره ۶ آیین‌نامه اجرایی مواد (۵) و (۶) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، گمرک تنها می‌بایست تا پیش از راه‌اندازی و بهره‌برداری کامل از سامانه جامع تجارت، به تبادل اطلاعات با دیگر دستگاه‌ها اقدام کند و به محض راه‌اندازی این سامانه‌ها، از روند قبلی خود دست بکشد؛ این روند می‌بایست از بهمن‌ماه سال گذشته تغییر کند اما با گذشت ۱۱ماه از آن تاریخ، در هنوز بر همان پاشنه می‌چرخد.
کارشناسان علت این مسئله که چرا سامانه جامع تجارت باید محور قرار بگیرد، علت اصلی را در این می‌دانند که گمرک در فرآیند واردات ذینفع است، بنابراین نباید سامانه محوری یعنی «سامانه جامع تجارت به عنوان مرکز تبادل اطلاعات تجاری» در اختیار دستگاهی باشد که خود از فرآیند واردات منتفع می‌شود.
از سوی دیگر نیز بر اساس ماده۱۱۳ قانون امور گمرکی، مصادیق کالا و ارز زیادند و این دستگاه‌ها اصلاً قادر به شناسایی تمامی این مصادیق نخواهند بود؛ حال جای سوال است که چگونه گمرک ادعای کنترل ۱۰۰درصدی کالاهای ورودی به کشور را با سامانه‌های پیشرفته گمرک دارد؟
گمرک چه پاسخی به ادعاهای مطرح شده منتقدان دارد؟ با توجه به کشف ۱۱۲۴ کانتینر کالای قاچاق در بندرعباس، گمرک چه جواب منطقی دارد و آیا با این وجود، باز هم ادعای به صفر رساندن قاچاق مطرح می‌شود؟ اگر گمرک ادعای کنترل ۱۰۰درصدی کالاهای وارداتی را از گمرکات دارد، پس چرا پرونده‌های بسیاری در خصوص قاچاق از مبادی رسمی در سالجاری در خارج از قلمرو گمرکی کشف شده است؟ چرا گمرک حاضر نیست طبق قانون، اطلاعات ثبت شده در سامانه جامع گمرکی را با سامانه جامع تجارت وزارت صمت تبادل کند؟ و یا آنکه چرا گمرک از فرآیندهای موجود سرپیچی کرده است؟
* چرا گمرک قاچاق را فقط تخلف گمرکی می‌داند؟
کارشناسان حقوقی در نقد گفته‌های مسعود کرباسیان مبنی بر نداشتن قاچاق از مبادی رسمی و اینکه تخلف را باید از قاچاق جدا کرد، عنوان می‌کنند که «گمرک مشتاق به اعلام جرم نیست و تنها تمایل دارد اعلام کند یک «تخلف گمرکی» رخ داده است؛ چراکه از یک سو خودش زیر سوال خواهد رفت و از سوی دیگر با تخلف خواندن این اعمال، جریمه و جزای نقدی ناشی از محکومیت قاچاق، به جای آنکه به خزانه دولت واریز شود، برای گمرک درآمدزاد خواهد بود».
* اصرار ناجا برای استقرار در مبادی رسمی و گمرکات
گمرک در حالی ادعای به «صفر رساندن قاچاق» و نیز «کنترل ۱۰۰درصدی کالاهای ورودی به کشور» را دارد که «ناجا» همچنان پیگیر مستقر شدن در گمرکات کشور است.
به عنوان مثال، همین چند روز پیش بود که سردار اسکندر مومنی، جانشین فرمانده نیروی انتظامی گفته بود: «طی درخواست فرمانده نیروی انتظامی به ستاد کل نیروهای مسلح این مهم ابلاغ و به‌زودی شاهد تشکیل پلیس گمرک خواهیم بود تا با حضور نیروی انتظامی در مبادی رسمی کنترل بیشتری انجام شود»؛
از جمله منتقدان گمرک می‌توان به علی شفیعی، عضو کمیسیون حمل‌ونقل، لجستیک و گمرک اتاق بازرگانی تهران اشاره کرد. وی با صراحت عنوان می‌کند که خود شخص رئیس کل گمرک هم آگاه است که این اعداد و ارقام اعلام شده صحیح نیست و قاچاق از مبادی رسمی گمرک، بیش از این ارقام است. به گفته شفیعی، در حال حاضر گمرک متهم ردیف اول قاچاق کالا است و باید در قبال واردات غیرقانونی پاسخگو باشد.
برخی از نمایندگان مجلس همچون حسن بهرام‌نیا نیز بر این باورند که آمار قاچاق اعلام شده از سوی مسئولان گمرک، یک پانزدهم مبلغ هم نمی‌شود و حداقل یک سوم قاچاق از مرزهای رسمی وارد کشور می‌شود.
تصریح بر واردات قاچاق از مبادی رسمی و گمرکات تنها مختص نمایندگان مجلس و کارشناسان نیست و خود دولتی‌ها نیز بر این مسئله اذعان می‌کنند. در این زمینه می‌توان به سخنان عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، اشاره کرد که بر ضرورت جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق از مبادی رسمی و مناطق آزاد تاکید کرده و عنوان می‌کند که «دستگاه‌های مسئول باید در این مجاری تدابیر و کنترل‌های دقیق‌تری داشته باشند».
علاوه بر این، حدود ۲ ماه قبل و در ۱۱ دی‌ماه اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور نیز گفته است که «استقرار گمرک الکترونیک و یکپارچه موجب کاهش قابل توجهی از میزان قاچاق از مبادی رسمی کشور شده است»؛ به عبارت دیگر یعنی قاچاق از مبادی رسمی کاهش یافته اما نه آنکه به صفر رسیده باشد.
در ادامه تنها نام برخی از افرادی آمده که ضمن وجود قاچاق از مبادی رسمی، سخنان آقای کرباسیان «مبنی بر آنکه از مبادی رسمی قاچاق نداریم» را رد می‌کنند؛ نکته حائز اهمیت آنکه، اکثریت این اظهارنظرات برای سال ۹۶ است.
|
ردیف |
نام افراد |
بخشی از اظهارات |
|
۱ |
وی بر ضرورت جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق از مبادی رسمی و مناطق آزاد تاکید کرد و گفت: دستگاه‌های مسئول باید در این مجاری تدابیر و کنترل دقیق‌تری اعمال کنند. |
|
|
۲ |
هم اکنون حجم قاچاق از مبادی رسمی بالای ۸۰ درصد است؛ نمی‌توان قبول کرد که از مبادی رسمی، هزاران کانتینر کالای قاچاق وارد کشور شود. گمرک و مافیای گمرک هماهنگ کردند، هر کس از مردم، مسئولان و نمایندگان مجلس بخواهد حرفی بزند، وی را بزنند. |
|
|
۳ |
نمی توان توقع داشت مبادی ورودی کشور به هر میزان اجازه واردات هر کالایی را داشته باشند؛ در حالی که هم اینک با یک برگ سبز چندین قلم کالا وارد کشور شده است. |
|
|
۴ |
بیشترین خلأها و امکان سوء استفاده شبکه‌ها از مبادی رسمی است یعنی بیش از ۹۰درصد کشفیات ما از مبادی رسمی بوده است. |
|
|
۵ |
بیش از ۵۰درصد از کالاهای قاچاق از مبادی رسمی کشور وارد می‌شوند. |
|
|
۶ |
واردات قاچاق از مبادی رسمی واقعیتی غیرقابل انکار است. اگرچه به طور معمول مسئولان گمرکات این موضوع را انکار می‌کنند، ولی شاهد ورود بخش قابل توجهی از واردات قاچاق از همین مسیرهای قانونی به داخل کشور هستیم. |
|
|
۷ |
هرچند که دولت این مسئله را قبول نمی‌کند اما از مبادی رسمی ورودی کشور قاچاق کالا وجود دارد. |
|
|
۸ |
تجهیزات ترکیه برای مبارزه با کالای قاچاق کامل است اما ما همچنان امکانات لازم را نداریم. دستگاه‌های ایکس‌ری ما برای ۳۰سال پیش است و با این دستگاه نمی‌شود با قاچاق مبارزه کرد. |
|
|
۹ |
ما و گمرک در بسیاری از مواد قانونی اختلاف نظر داریم، در بعضی مواقع آنها معتقدند که قاچاق کالا صورت نگرفته و تنها تخلف گمرکی است، در حالی که ما به قاچاق اذعان داریم این امر به دلیل راه های گریز موجود در قانون گمرک است. |
|
|
۱۰ |
متاسفانه امروز برخی کالاهای قاچاق از مبادی رسمی وارد کشور می‌شوند. گمرک‌های ما باید سختگیرانه‌تر عمل کنند. بر اساس مصوبه، ستاد کل نیروهای مسلح پلیس باید در تمام مبادی ورودی کشور حضور داشته باشد و بر ورود کالاها نظارت کند. |
|
|
۱۱ |
در طول روز ورود و خروج ۳۵۰۰ کانتینر در پایانه شهید رجایی انجام می‌گیرد و بنابر محدود بودن دستگاه‌های کنترلی امکان کنترل ۲۰۰ کانتینر بیشتر نیست و این نکته را یادآور می‌شود که در طول روز نزدیک به ۳۳۰۰ کانتینر بدون هرگونه کنترلی وارد کشور می‌شود. |
|
|
۱۲ |
عدم تجهیزات کافی در ۱۵۰ مرکز گمرکی جمهوری اسلامی جهت انجام وظایف نظارتی و کنترلی خود یکی از مواردی است که موجب قاچاق کالا می‌شود. |
|
|
۱۳ |
در ۱۵۰ مرز قانونی گمرکی که واردات کالا صورت می‌گیرد، اقدامات زیادی صورت گرفته است اما این به این معنا نیست که این مرزها بسته شده است. |
|
|
۱۴ |
با همه تلاش‌ها همچنان شاهد ورود کالای قاچاق آن هم به‌صورت کانتینری از مبادی رسمی و غیررسمی هستیم. باید ببینیم چرا موضوعی که رهبری مؤکداً درباره آن دستور دادند و قوانین لازم را در اختیار داریم و حتی یک ستادی برای آن پیش‌بینی شده، همچنان شاهد قاچاق فراوان در کشور حتی از طریق گمرکات رسمی هستیم. |
|
|
۱۵ |
مقامات و مسئولین کشور اعلام می‌کنند گمرکات یکی از مبادی اصلی ورود کالا و قاچاق در کشور است که نشان از نظارت بسیار ضعیف بر این محل ورودی قاچاق دارد و کنترل و مدیریت بر آنها بسیار ضعیف است. |
|
|
۱۶ |
اکنون اطلاعات پیرامون تجار و بازرگانان، مانیفست کالا، سازمان بنادر و دریانوردی و واردکنندگان از طریق سیستم الکترونیک انجام می شود. پنجره واحد تجاری میان گمرک، وزارت بهداشت و سازمان استاندارد ایجاد شده اما اقدامات صورت گرفته کافی نیست. در کمیسیون اصل۹۰ شکایت های متعددی وجود دارد که در برخی جاها مربوط به فساد کارکنان و رشوه است. |
|
|
۱۷ |
وی با تاکید بر اینکه مبادی رسمی کشور باید کنترل شود و نباید اجازه داد تا این‌همه کالای قاچاق با کانتینر وارد کشور شود، خاطرنشان کرد: مردم از شعارهایی که در رابطه با مبارزه با قاچاق داده‌ایم خسته شده‌اند. |
|
|
۱۸ |
طبق آمار ۸۰ درصد کالاهای قاچاق از مبادی رسمی وارد کشور می‌شود. تعدد گمرک خود مبدا فساد است حال سوال این است که چرا حداقل جلوی آن گرفته نمی شود؟ |
|
|
۱۹ |
وی با اشاره به آمار ۹۰ درصدی قاچاق کالا از کل واردات که به تازگی از سوی وزیر صنعت و معدن و تجارت اعلام شده، گفت: در تکمیل سخنان وزیر محترم صنعت باید بگویم که قسمت قابل توجهی از این حجم کالای قاچاق از طریق مبادی رسمی و به ویژه مناطق‌آزاد وارد کشور می‌شوند. |
|
|
۲۰ |
یکی از دلایل ورود کالاهای قاچاق به کشور نبود «ایکس‌ری‌های قوی» برای کنترل کالاها و تبانی برخی از واردکنندگان با مأمورین گمرک، باعث شده تا حجم عظیمی از کالاهای قاچاق از مبادی و مجاری رسمی وارد کشور شود. |
|
|
۲۱ |
یکی از موضوعاتی که به تحقق قاچاق کمک کرده بحث کم اظهاری است، به عنوان مثال در گمرک یک کانتینر اظهار می شود اما ۱۰ کانتینر وارد کشور می شود. |
|
|
۲۲ |
وی با اشاره به ورود کالای قاچاق از مبادی رسمی کشور اظهار کرد: «درصد قابل توجهی از کالای خارجی در بازار وجود دارد که از مبادی رسمی وارد شده است.» |
|
|
۲۳ |
۶۰ درصد قاچاق کالا از مبادی رسمی انجام می شود. |
|
|
۲۴ |
وی در واکنش به اظهارات کرباسیان، وزیر اقتصاد مبنی بر اینکه کالاهای قاچاق از مبادی رسمی وارد کشور نمی‌شوند، گفت: احتمالا از آنجایی که کرباسیان پیشتر ریاست کمرگ را برعهده داشته چنین صحبتی مطرح کرده تا خود را تبرئه کند، اما وی باید بداند که چشم‌های تیزبین این موضوعات را می‌بینند و متوجه می‌شوند. |
|
|
۲۵ |
عمده قاچاق از مبادی رسمی و با کم‌اظهاری، عدم اظهار و یا جاسازی کالاها انجام می‌شود |
|
|
۲۶ |
بیش از ۷۰ درصدِ کالای قاچاق از مبادی ورودی و قانونی وارد کشور می شود |
|
|
۲۷ |
نیاز است که گمرک‌های این استان نیز به دستگاه‌های آشکارساز دقیق‌تر و مجهزتری تجهیز شوند؛ در حال حاضر اغلب آشکارسازهای موجود توان مورد انتظار را ندارند، به همین سبب در کمیسیون مربوطه مصوباتی داشتیم و درخواست‌هایی از گمرکات کشور داشتیم تا گمرک‌های آذربایجان غربی به خوبی تجهیز شوند تا قاچاق سازمان یافته در این استان کمتر شود. |
|
|
۲۸ |
تعرفه واردات باتری باعث شده بیشتر قاچاق این کالا به کشور در قالب کم‌اظهاری از مبادی گمرکات کشور صورت بگیرد؛ به طوری که مثلا ۱۰ کانتینر در گمرک فاکتور می‌شود در حالی که ۲۰ کانتینر بار از گمرک ترخیص می‌شود. |
|
|
۲۹ |
این نماینده مجلس با اشاره به صحبت‌های وزیر اقتصاد مبنی بر آنکه کالای قاچاق از مبادی رسمی وارد کشور نمی‌شود، گفت: شاید اگر افراد دیگری نیز مسئول گمرک بودند، طوری آمار را اعلام می‌کردند که تصور شود مدیریتشان خوب است. |
|
|
۳۰ |
سهم مبادی رسمی و گمرکات از کل واردات کالای قاچاق به کشور حدود ۴۰درصد است که البته استفاده از دستگاه‌ها و تجهیزات موجب کاهش قاچاق از این راه شده است. |
