به گزارش شیرازه، استان فارس سالیان سال است که در تب بی آبی می سوزد و ذخایر آب های زیرزمینی بسیاری از مناطق این استان به پایان رسیده و وضعیت خوب نیست با این حال همچنان محصولات کشاورزی مانند برنج که آب زیادی می برند، کشت می شود.
اگر چه مدیر امور زراعت سازمان جهادکشاورزی فارس معتقد است هندوانه آب بر نیست اما برخی متخصصان با ارائه آمار، گفته او را نمی پذیرند.

**برای کشت هر عدد هندوانه 500 لیتر آب نیاز است
یکی از استادان دانشگاه شیراز در بخش اقتصاد گفت: سالها است که بحث عدم تولید محصولات آب بر در مناطق خشک ایران و صادرات آن که با قیمتی بسیار پایین انجام می شود مطرح است اما متاسفانه همچنان این وضعیت تداوم دارد.
محمدعلی مرزبان افزود: در سالهای اخیر مناطق مرکزی کشور که استان فارس را نیز در بر می گیرد با 80 درصد کاهش بارندگی مواجه بوده که با این روند کشت محصولات کشاورزی منطقی و اقتصادی نیست.
وی با اشاره به اینکه هر عدد هندوانه از زمان کشت تا برداشت به 500 لیتر آب نیاز دارد،بیان کرد: مصرف این میزان آب برای تولید هر عدد هندوانه و فروش و یا صادر کردن آن با بهایی ناچیز به هیچ وجه به صرفه نیست و حتی تداوم آن به نابودی کامل ته مانده منابع آبی کشور منجر خواهد شد.
استاد دانشگاه شیراز اضافه کرد: ایران رتبه چهارم تولید هندوانه در جهان را دارد در صورتی که یکی از چهار کشور دنیا به لحاظ تهدید کم آبی و خشکی کامل نیز هست و لازم است هرچه زودتر تولید محصولات کشاورزی متناسب با مناطق نیمه خشک را جایگزین هندوانه ، گندم و برنج کرد.
وی گفت: مطالعات سازمان ملل متحد نیز حکایت از این دارد که تا سال 2025موضوع جنگ در خاورمیانه بر سر آب خواهد بود و ایران نیز از بین 30 کشور رو به خشکسالی وضعیت بحرانی تری را دارد.

** کشت هندوانه در فارس از نوع آب بر نیست
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت:با اقدامات انجام شده کاشت این محصول در استان دیگر از نوع آب بر محسوب نمی شود زیرا نشای هندوانه 40 روز نخست در خزانه نگهداری می شود و در ادامه نیز به دلیل آبیاری قطره ای و استفاده از مالچ(نوعی پوشش پلاستیکی) مصرف آب تا حدود 75 درصد کاهش پیدا کرده و دیگر کشت هندوانه در استان فارس به عنوان محصولات آب بر محسوب نمی شود.
احمد دهقان با اشاره به استفاده از مالچ پلاستیکی در کشت هندوانه در سراسر فارس ادامه داد: لایه ای از این پوشش پلاستیکی سطح گیاه و روی خاک را می پوشاند و به دلیل رنگ تیره از تبخیر آب جلوگیری می کند.
او کشت هندوانه را در استان فارس اغلب نوبرانه دانست و افزود: اکنون برداشت هندوانه در بیشتر نقاط استان تمام شده و به همین دلیل در زمان کشت این محصول رطوبت خاک بالا است و بارندگی نیز وجود دارد که این وضعیت به کاهش مصرف آب کمک زیادی می کند.
دهقان سطح زیرکشت هندوانه در استان فارس را در سال گذشته حدود 14 هزار هکتار عنوان و اظهار کرد: با اقدامات انجام شده در سال جاری این رقم به کمتر از ده هزار هکتار کاهش پیدا کرده است.
وی برداشت هندوانه از هر هکتار را حدود 50 تن دانست و گفت: براساس طرح هایی که در سطح کشور دنبال می شود به هر استان برنامه کشت داده شده و اگر کاهش محصولات آب بر به یکباره انجام و عرضه کم شود قیمت ها رشد چشمگیری پیدا می کند و به این دلیل برنامه براساس کاهش پلکانی تدوین شده است.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس اضافه کرد: صد در صد مزارع استان که کشت هندوانه در آنجا انجام می شود به سیستم آبیاری نوین مجهز و حدود 90 درصد نیز در کاشت این محصول از پوشش زراعی پلاستیکی(مالچ) استفاده می شود.
او به مزیت های استفاده از مالچ اشاره کرد و گفت: استفاده از این فناوری آفات را کم کرده و باعث کاهش مصرف سموم نیز می شود و همچنین از رشد گیاهان هرز نیز جلوگری می کند.

** استفاده از مالچ پلاستیکی در کشاورزی محیط زیست را نابود می کند
استاد دانشگاه و رئیس بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز استفاده از ماده پلاستیکی مالچ را در زراعت مضر دانست و افزود: مواد شیمیایی و لاستیکی در این محصولات وجود دارد که به خاک آسیب می زند و محیط زیست و خاک را نابود می کند.
محمد بخشوده ادامه داد: به بهانه کاهش مصرف آب نمی توان به خاک آسیب زد و محیط زیست را نابود کرد، پس بهترین راه حل عدم کشت محصولات آب بر در استان کم آب فارس است.
این استاد دانشگاه شیراز اظهار کرد: متاسفانه وزارت جهاد کشاورزی در بسیاری از موارد طرح هایی را از کشورهای دیگر و گاه نیز بصورت ناقص کپی می کند و بدون آنکه مطالعه درستی از آسیب های پیرامونی انجام شود آن طرح ها به مرحله اجرا در می آید.
وی کشت فراسرزمینی را یکی از طرح هایی دانست که در دراز مدت باعث بازآفرینی منابع خاکی و آبی استان فارس و ایران می شود.
کشت فراسرزمینی طرحی است که در قالب آن محصولات کشاورزی مورد نیاز و آب بر به دلیل کمبود منابع آبی توسط زارعین ایرانی در زمین های اجاره ای کشورهای دیگر کشت می شود و محصول پس از برداشت به داخل کشور منتقل می شود.


** افتخار و انتحار
آمار تولیدات و رکوردداری تولید گندم فارس که سال ها به عنوان دستاورد به حساب می آمد و مدیران در گذشته به آن می بالیدند، بنا به ارزیابی کارشناسان اکنون به سندی برای اثبات سوء مدیریت و بی تدبیری بدل شده که موجبات خشک شدن روان آب ها و دریاچه های بسیاری از جمله بختگان ،مهارلو و پریشان شده و این منابع طبیعی را نابود و به شوره زاری عظیم تبدیل کرده که گرد آن اکنون به چشم اهالی این خطه می رود.
در طول سالهای متمادی، سود آنی کشت محصولات کشاورزی آب بر نظیر برنج ،گندم،ذرت و هندوانه بر تباهی آینده و اقلیم فارس ترجیح داده و این موضوع در کنار خشکسالی 10 ساله اخیر منجر به نابودی منابع عظیم آبی این استان شد.
بر اساس تحقیقات فائو(سازمان کشاورزی ملل متحد)ایران رکورددار تولید محصولات کشاورزی آب بر در جهان است و متاسفانه بیشترین محصولات از این دست مانند هندوانه و گندم نیز در استان های کم آب و مواجه با خشکسالی کشور نظیر فارس ،کرمان و سیستان و بلوچستان کشت می شود.

** کشاورزی در بسیاری از مناطق باید تعطیل شود
رئیس بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز در توصیف وضعیت منابع آبی استان فارس به این نکته اشاره کرد که شنیده ها حکایت از استخراج آبهای موجود در عمق زمین دارد و کشت هندوانه ، برنج و محصولات کشاورزی آب بر در بسیاری از نقاط کشور و خصوصا استان فارس که در سالهای اخیر با مشکل کم آبی روبه روبوده به هیچ وجه منطقی نیست.
دکتر محمد بخشوده افزود: کشت برنج جز در مناطق شمالی کشور در هیچ منطقه ای دیگر از ایران نباید انجام شود.
وی ادامه داد: کشاورزی در بسیاری از مناطق کشور باید کاملا تعطیل شود واگر این اقدام صورت گیرد، قطعا به لحاظ اقتصادی در دراز مدت باصرفه تر خواهد بود.
استاد دانشگاه شیراز اضافه کرد:وضعیت به گونه ای بحرانی است که باید پیشه کشاورزی در اغلب شهرستانهای استان فارس به جز مناطق معدودی که مشکل آب کمتری دارند مانند قسمتهایی از مرودشت و کامفیروز ممنوع اعلام شود.
وی در بخش دیگری از صحبتهای خود گفت: لازم است برای کشاورزانی که بیکار می شوند نیز حرفه ای جایگزین خصوصا در زمینه صنایع تبدیلی در نظر گرفته شود و حتی اگر به آنها مستمری داده شود به لحاظ اقتصادی بهتر و برای کشور و استان فارس منفعت دارد.
وی با طرح این موضوع که برای تولید هر عدد هندوانه صدها لیتر آب مصرف می شود که در نهایت به قیمت هر کیلو هزار یا دو هزار تومان فروخته شود،افزود: هیچ منطقی پشت این کار نیست و اگر به همه کشاورزان ماهانه حقوق داده شود و آنها بیکار نیز باشند منفعت آن برای نسل کنونی و آینده بیشتر از این است که کشاورزی کنند.
بخشوده کشت جایگزین را در شرایط فعلی به انتخاب بین بد و بدتر تشبیه و اظهار کرد: زارعین به حق به دنبال کسب درآمد هستند و در این بین مسئولان امر باید برنامه ریزی ها کنند و آگاهی بخشی به کشاورزان را به نحوی انجام دهند که بتوان منابع عظیمی که در طول سالهای گذشته تلف شده، بازآفرینی شود.

**مسابقه تولید گندم، فارس را نابود کرد
استاد دانشگاه شیراز، سیاست های غلط و مدیریت ناصحیح در گذشته درخصوص خودکفایی گندم را باعث نابودی منابع آبی و خاکی استان فارس دانست و گفت: در شرایط کنونی واردات بسیاری از محصولات کشاورزی به نفع کشور است.
وی بر تغییر شاخص های ارزیابی در وزارت جهاد کشاورزی تاکید کرد و گفت:گویا برخی در این وزارتخانه به غلط تصور می کنند که هر میزان رقم تولیدات آن بزرگتر نشان داده شود دلیلی بر پیشرفت است در صورتی که در شرایط فعلی هر زمان که این وزارتخانه توانست جلو تولید بسیاری از محصولات کشاورزی خصوصا آنهایی که آب بر هستند را بگیرد نشانه ای بر پیشرفت خواهد بود.

** امسال کشت برنج در فارس ابتدا ممنوع و بعد محدود شد
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان فارس ضمن اشاره به اینکه کشت برنج در استان باید بر اساس برنامه این سازمان حداقل 70 درصد در سال جاری کاهش داشته باشد، گفت: امسال در اولین کارگروه آب کشاورزی فارس کاشت برنج در سال 97 ممنوع اعلام شد.
احمد دهقان افزود: به دلیل بروز برخی مسائل امنیتی در جلسات بعدی کارگروه آب استان مقرر شد که ممنوعیت کشت برنج جای خود را به محدود کردن با استفاده از ترویج آگاهی های لازم، آموزش و فرهنگ سازی دهد.
وی عنوان کرد: کاشت برنج هنوز عملا آغاز نشده و تنها کشت این محصول در خزانه صورت گرفته و تا اواخر تیرماه وضعیت مشخص خواهد شد.

**پیش بینی ها حکایت از کاهش 30 درصدی کشت برنج در فارس دارد
وی ضمن اشاره به اینکه سال گذشته حدود 28 هزار هکتار از اراضی استان فارس زیر کشت برنج قرار داشته، ادامه داد:پیش بینی می شود امسال در کمتر از 20 هزار هکتار از اراضی استان کاشت برنج انجام شود.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی فارس اظهار کرد: آفتابگردان، حبوبات، چغندرقند، ارزن ،ذرت علوفه ای را می توان جایگزین برنج که اغلب کشت دوم کشاورزان فارس است قرار داد که درآمدی حدود یک سوم برنج دارد و بیش از یک چهارم برنج به آب نیاز دارد.

**لوبیا و چغندر قند جایگزین خوبی برای برنج
وی اظهارداشت: اگر کشاورزان لوبیا و چغندر قند را بعنوان کشت اول بکارند درآمد آن حدود 80 درصد برنج خواهد بود که باتوجه به میزان آب مصرفی بسیار به صرفه است.

ایرنا