ایرادهای وارده به طرح نظام انتخابات شهرستانی-استانی
اصلاح ساختار انتخاباتی که اصلاح نظام اکثریتی است و در جهت انتخاب افراد کلان نگرتر و افراد توانمندتر مطرح شده است، هرچند دارای مزایایی است ولی اشکالات زیادی دارد.
به گزارش شیرازه، طبق طرحی که اخیرا کلیات آن در شور اول صحن مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و برای بررسی جزئیات به کمیسیون‌های زیربط مجلس ارجاع شده، قرار بر این است که با حفظ ساختار حوزه‌های انتخابیه شهرستانی، از بین افرادی که حد نصاب تعیین شده در حوزه فرعی (شهرستان) را داشته باشند، هر فردی که رأی بیشتری در استان داشته باشد به عنوان نماینده آن حوزه انتخاب شود.
این اصلاح ساختار انتخاباتی که اصلاح نظام اکثریتی است و در جهت انتخاب افراد کلان نگرتر و افراد توانمندتر مطرح شده است، هرچند دارای مزایایی است ولی اشکالات زیادی دارد که در اینجا به طور اختصار به بخشی از این مشکلات تیتروار اشاره می‌شود.
1-انتخاب این نظام انتخاباتی اگر چه شرایط را نسبت به وضع موجود بهتر می‌کند ولی یک نظام انتخاباتی مطلوب نیست و بخش عمده‌ای از اشکالات وارده به نظام انتخاباتی اکثریتی را حل نمی‌کند.
2-انتخاب نصاب 20 درصد برای داشتن رأی حوزه فرعی (شهرستانی) و ورود به مرحله رقابت‌های استانی مبنای قابل دفاعی ندارد و این نصاب می‌تواند کمتر یا بیشتر از 20 درصد باشد. هر چه این حد نصاب بیشتر باشد وزن حوزه‌های فرعی در انتخاب افراد بیشتر خواهد شد.
3-اگر نصاب رأی حوزه‌های فرعی پایین باشد، نمایندگان انتخاب شده اهمیت کمتری برای حوزه‌های فرعی قائل شده و بیشتر وقت خود را صرف حل مشکلات شهرها و مناطق پرجمعیت استان می‌کنند. در این صورت بیشترین ضرر و زیان متوجه مناطق کم جمعیت و محروم استان خواهد شد.
4-تبلیغ در حوزه بزرگتر استانی نسبت به حوزه شهرستانی مستلزم صرف هزینه‌های مالی بیشتر است که کاندیدها را وادار به استفاده از اسپانسرهای مالی و مدیون شدن به باندهای ثروت و مکنت خواهد کرد.
5-چون ساختارهای حزبی تعریف شده‌ای برای انتخاب کاندیداها در سطح حوزه‌های شهرستانی (فرعی) وجود ندارد با دخالت پدر سالاران جریان‌های سیاسی شانس ورود افراد تأمین کننده مالی لیست‌ها و آقازاده‌ها بیشتر خواهد شد.
6-اگر در گذشته نگرانی حاکمیت اقلیت منسجم بر اکثریت غیرمنسجم فقط در برخی از حوزه‌های فرعی وجود داشت، با افزایش محدوده حوزه‌های فرعی به حوزه‌های استانی این نگرانی نسبت به حوزه‌های استانی به مراتب بیشتر است. در استان‌هایی که اقلیت‌های مذهبی در مقابل اکثریت مذهبی و یا اقلیت قومی در مقابل اکثریت قومی وجود دارد، توجه به این دغدغه جدی تر است.
7-هر چند اکثریت مجلس در شور اول به کلیات این طرح رأی مثبت داده است ولی تضمینی برای تأیید جزئیات طرح در شور دوم در صحن مجلس وجود ندارد. قطعا در شور دوم نمایندگانی که فضا و بستری برای انتخاب شدن خود در صورت اصلاح نظام انتخاباتی نمی‌بینند به این طرح رأی نخواهند داد.
8-این طرح اگرچه تکلیف انتخابات را در یک مرحله روشن می‌کند و نیازی به برگزاری مرحله دوم انتخابات نیست ولی هزینه‌های تبلیغاتی استانی در این نظام به مراتب از برگزاری انتخابات در دور دوم در برخی از حوزه‌های انتخاباتی بیشتر است.
به نظر می‌رسد که مناسب ترین نظام انتخاباتی برای کشور ما که دارای حوزه‌های تک نماینده‌ای و حوزه‌های چند نماینده‌ای است، استفاده از نظام انتخاباتی اکثریتی برای حوزه‌های تک نماینده‌ای و استفاده از نظام انتخاباتی تناسبی برای حوزه‌های چند نماینده‌ای است. در فرصت‌های بعدی به ویژگی‌های نظام انتخاباتی تناسبی برای حوزه‌های چند نماینده‌ای به صورت مبسوط اشاره خواهد شد.
دکتر جعفرقادری
این اصلاح ساختار انتخاباتی که اصلاح نظام اکثریتی است و در جهت انتخاب افراد کلان نگرتر و افراد توانمندتر مطرح شده است، هرچند دارای مزایایی است ولی اشکالات زیادی دارد که در اینجا به طور اختصار به بخشی از این مشکلات تیتروار اشاره می‌شود.
1-انتخاب این نظام انتخاباتی اگر چه شرایط را نسبت به وضع موجود بهتر می‌کند ولی یک نظام انتخاباتی مطلوب نیست و بخش عمده‌ای از اشکالات وارده به نظام انتخاباتی اکثریتی را حل نمی‌کند.
2-انتخاب نصاب 20 درصد برای داشتن رأی حوزه فرعی (شهرستانی) و ورود به مرحله رقابت‌های استانی مبنای قابل دفاعی ندارد و این نصاب می‌تواند کمتر یا بیشتر از 20 درصد باشد. هر چه این حد نصاب بیشتر باشد وزن حوزه‌های فرعی در انتخاب افراد بیشتر خواهد شد.
3-اگر نصاب رأی حوزه‌های فرعی پایین باشد، نمایندگان انتخاب شده اهمیت کمتری برای حوزه‌های فرعی قائل شده و بیشتر وقت خود را صرف حل مشکلات شهرها و مناطق پرجمعیت استان می‌کنند. در این صورت بیشترین ضرر و زیان متوجه مناطق کم جمعیت و محروم استان خواهد شد.
4-تبلیغ در حوزه بزرگتر استانی نسبت به حوزه شهرستانی مستلزم صرف هزینه‌های مالی بیشتر است که کاندیدها را وادار به استفاده از اسپانسرهای مالی و مدیون شدن به باندهای ثروت و مکنت خواهد کرد.
5-چون ساختارهای حزبی تعریف شده‌ای برای انتخاب کاندیداها در سطح حوزه‌های شهرستانی (فرعی) وجود ندارد با دخالت پدر سالاران جریان‌های سیاسی شانس ورود افراد تأمین کننده مالی لیست‌ها و آقازاده‌ها بیشتر خواهد شد.
6-اگر در گذشته نگرانی حاکمیت اقلیت منسجم بر اکثریت غیرمنسجم فقط در برخی از حوزه‌های فرعی وجود داشت، با افزایش محدوده حوزه‌های فرعی به حوزه‌های استانی این نگرانی نسبت به حوزه‌های استانی به مراتب بیشتر است. در استان‌هایی که اقلیت‌های مذهبی در مقابل اکثریت مذهبی و یا اقلیت قومی در مقابل اکثریت قومی وجود دارد، توجه به این دغدغه جدی تر است.
7-هر چند اکثریت مجلس در شور اول به کلیات این طرح رأی مثبت داده است ولی تضمینی برای تأیید جزئیات طرح در شور دوم در صحن مجلس وجود ندارد. قطعا در شور دوم نمایندگانی که فضا و بستری برای انتخاب شدن خود در صورت اصلاح نظام انتخاباتی نمی‌بینند به این طرح رأی نخواهند داد.
8-این طرح اگرچه تکلیف انتخابات را در یک مرحله روشن می‌کند و نیازی به برگزاری مرحله دوم انتخابات نیست ولی هزینه‌های تبلیغاتی استانی در این نظام به مراتب از برگزاری انتخابات در دور دوم در برخی از حوزه‌های انتخاباتی بیشتر است.
به نظر می‌رسد که مناسب ترین نظام انتخاباتی برای کشور ما که دارای حوزه‌های تک نماینده‌ای و حوزه‌های چند نماینده‌ای است، استفاده از نظام انتخاباتی اکثریتی برای حوزه‌های تک نماینده‌ای و استفاده از نظام انتخاباتی تناسبی برای حوزه‌های چند نماینده‌ای است. در فرصت‌های بعدی به ویژگی‌های نظام انتخاباتی تناسبی برای حوزه‌های چند نماینده‌ای به صورت مبسوط اشاره خواهد شد.
دکتر جعفرقادری
فارس
نظرات بینندگان
