به گزارش شیرازه، بحث افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌بندی آن بارها مطرح شده و کارشناسان مختلف پیرامون آن اظهار نظر کرده‌ و مخالفان و موافقان دلایل خود را تشریح کرده‌اند. اغلب کارشناسان بر لزوم اصلاح نظام یارانه‌ها که سال‌ها به غلط در حال اجراست اجماع نظر دارند.

رحیم زارع، عضو کمیسیون تلفیق بودجه که یکی از موافقان ساماندهی یارانه بنزین و هدایت آن به سمت تولید و دهک‌های کم‌درآمد جامعه است در گفتگو با خبرنگار شیرازه با اشاره به پرداخت سالانه بیش از 880 هزار میلیارد تومان یارانه در بخش‌های مختلف گفت: یارانه حوزه های مختلف اعم از رفاه اجتماعی، نهادهای حمایتی و انجمن‌های مردمی در بودجه 119هزار میلیارد تومان، یارانه فرابودجه‌ای 111 هزار میلیارد و 700 میلیون تومان و مجموع یارانه پنهان حدود 650هزار میلیارد تومان می‌باشد.

توزیع ناعادلانه یارانه‌ها

وی با بیان اینکه یارانه نقدی که پرداخت می‌شود 45هزار میلیارد تومان است اما بیش از 4 برابر آن یعنی 200هزار میلیارد تومان یارانه بنزین پرداخت می‌گردد، افزود: این درحالی است که درآمد نفتی سالانه کشور 150 هزار میلیارد تومان می‌باشد یعنی اگر یارانه بنزین حذف شود ما به فروش نفت نیاز نداریم. تخصیص یارانه به بنزین ناعادلانه است چراکه افراد فقیر، حاشیه‌نشین و محرومان از آن بی‌بهره‌اند و کسانی که صاحب رانت و رفاه هستند و در یک خانه ممکن است 5 ماشین وجود داشته باشد، بهره بیشتری می‌برند. از عدالت به دور است که یک خانواده مرفه ماهانه چند میلیون یارانه بنزین دریافت کند و یک خانواده فقیر هم بی‌بهره از یارانه‌های پنهان به نان شب محتاج باشد. باید برنامه‌ریزی‌ها به‌گونه‌ای باشد که هرنوع یارانه‌ای در راستای کاهش فقر مطلق باشد.

کاهش قاچاق سوخت با دونرخی شدن بنزین

علیرضا عبدالله‌زاده، مدیر گروه توسعه و سیاست‌گذاری پنتد دانشگاه شریف که در برنامه «پیشران» سخن می‌گفت نیز معتقد است که باید یارانه پنهان در حال توزیع در قالب بنزین، بازتوزیع شود، به‌طوری‌که از جیب ثروتمند، این تخفیف به جیب فقیر برسد یعنی یک توزیع هدفمند صورت بگیرد.

به اعتقاد وی، با احیا شدن کارت سوخت اگر اختلاف قیمتی وجود نداشته باشد، همه از کارت جایگاه استفاده می‌کنند بنابراین باید بنزین دو نرخی شود تا شاهد کاهش قاچاق سوخت باشیم.

برای مردم سهمیه تعیین شود نه خودرو!

اما علی کریمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نظری متفاوت دارد و معتقد است باتوجه به هزینه 20میلیارد تومانی نگهداری سامانه هوشمند سوخت باید برای مردم کشور سهمیه تعیین کنیم نه برای خودرو، چون در کل کشور ۱۸ میلیون خودرو داریم و ۶۰ درصد مردمخودرو ندارند و از منافع حاصله بی‌نصیب هستند.

کریمی «مدلی برای حذف یارانه بنزین و افزایش قیمت» را ارائه می‌دهد و می‌گوید: براساس این مدل برای آحاد جامعه یعنی جمعیت ۸۰ میلیون نفری ایران، سهمیه تعیین کنیم و این سهمیه الزاماً سهمیه بنزین نیست، بلکه به‌نوعی اعتباری است که در کارت اعتباری قرار می‌گیرد و اگر خانوار خودرو داشتند، از بنزین استفاده می‌کنند و اگر خودرو نداشتند، از مترو و اتوبوس استفاده می‌کنند.

کریمی ادامه داد: افزایش قیمت بنزین و حذف یارانه می‌تواند تورم‌زا باشد و برای جلوگیری از این مشکل می‌توانیم مدتی را مشخص کنیم مثلاً یک ماه که این پول قابل برداشت نقدی نباشد و بعد از مدت مشخص، مانده اعتبار را می‌توانند به‌صورت نقد استفاده کنند.

در این میان گروهی از کارشناسان خبره اقتصادی طرحِ «اصلاح نظام قیمت‌گذاری بنزین با لحاظ سهمیه به افراد» را ‌به‌عنوان راهکاری قابل‌اجرا، مؤثر و مطلوب طراحی کرده‌اند که براساس این طرح به هر فرد ایرانی مقداری بنزین ‌به‌عنوان سهمیه ماهانه (حدود ۲۰ لیتر) تعلق می­‌گیرد. افراد هنگام خرید سوخت ابتدا از سهمیه خود استفاده می‌کنند که به قیمت پایه (۲۰% فوب، حدود ۱۰۰۰ تومان) محاسبه می‌شود و در صورتی‌که فرد سهمیه بنزین ماهانه خود را مصرف نکند، می‌تواند آن را به قیمت آزاد (۸۰% فوب، حدود ۴۰۰۰ تومان) به دولت یا دیگران بفروشد. اما اگر فردی نیاز به بنزین بیشتری داشته باشد باید به قیمت آزاد، بنزین خریداری نماید. در واقع افرادی که از سهمیه خود استفاده نمی‌کنند، می‌توانند آن را در بازار به فروش برسانند و طبیعتا از یک یارانه نقدی متناسب با ارزش فروش سهمیه خود منتفع خواهند شد. بین قیمت آزاد خرید و قیمت آزاد فروش فاصله­‌ای وجود دارد که این فاصله همان مالیات/ عوارض مصرف مازاد است.

در این طرح در مورد فروش سهمیه نیز عنوان شده است قیمتی که دولت بنزین را می‌خرد؛ برابر است با اختلاف قیمت بنزین سهمیه‌ای و بنزین آزاد، به این دلیل که افرادی که بنزین سهمیه‌ای را مصرف می‌کنند در نهایت باید قیمت پایه را به‌ جایگاه‌دار بپردازند و لذا به اندازه اختلاف دو قیمت، به آن‌ها یارانه تعلق گرفته است. درنتیجه افرادی هم که می‌خواهند سهمیه خود را بفروشند، به ازای هر لیتر بنزین، به اندازه اختلاف دو قیمت پایه و آزاد، دریافتی خواهند داشت.

وضع مالیات بر ارزش روز خودرو به جای سهمیه بندی بنزین

پیشنهاد قادری تأمین درآمد مورد انتظار از طریق وضع مالیات سالیانه، به‌صورت درصدی از ارزش روز خودروها بجای افزایش قیمت بنزین است که در این روش اگر دولت درصدی از ارزش روز خودروها (مثلاً یک درصد) را به‌عنوان مالیات در هرسال از مالکین دریافت و از افزایش قیمت بنزین صرف‌نظر کند، اثرات توزیعی، تخصیصی و تثبیتی بهتری نسبت به افزایش قیمت بنزین دارد. اگر تعداد خودروهای سواری کشور حدود 17 میلیون باشد و دولت به‌طور متوسط از هر خودرو 2 میلیون تومان (خودروهای زیر 50 میلیون تومان کمتر از 500 هزار تومان و خودروهای بالای 500 میلیون تومان بالای 5 میلیون تومان) دریافت کند در سال حدود 34 هزار میلیارد تومان از این نوع مالیات درآمد نصیب دولت می‌شود.

بنابراین گزارش اغلب کارشناسان بر لزوم اصلاح نظام یارانه‌ها که سال‌ها به غلط در حال اجراست اجماع نظر دارند اما پیشنهادها و ساز و کارهای متفاوتی را برای اصلاح ارائه داده‌اند که امید است هرچه سریع‌تر نمایندگان مجلس شورای اسلامی و دولت با اجرای طرحی جامع نسبت به اصلاح و ایجاد عدالت در جامعه کمک کنند.

انتهای پیام/