اهمیت مصرف میوه و سبزیجات در دوران بارداری
در حالی که رشد جنین تا حد زیادی توسط عوامل غیر تغذیه ای مانند ژنتیک، عملکرد جفت، سن مادر، قد، پاسخ ایمونولوژیک به بارداری، فشار خون، عفونت ها، بیماری های مزمن، مراقبت های دوران بارداری، سیگار کشیدن و ... ، تعیین می شود، تغذیه بهینه مادر نیز نقش مهمی ایفا می کند.
به گزارش سرویس سلامت شیرازه، در حالی که رشد جنین تا حد زیادی توسط عوامل غیر تغذیه ای مانند ژنتیک، عملکرد جفت، سن مادر، قد، پاسخ ایمونولوژیک به بارداری، فشار خون، عفونت ها، بیماری های مزمن، مراقبت های دوران بارداری، سیگار کشیدن و ... ، تعیین می شود، تغذیه بهینه مادر نیز نقش مهمی ایفا می کند. اهمیت مصرف اسید فولیک و آهن در نتایج مطلوب بارداری بر اساس مطالعات به خوبی اثبات شده است و برخی از داده های تجربی نشان می دهد که سایر عناصر ریز مغذی یا درشت مغذی ممکن است به ویژه در میان زنان دارای سوء تغذیه مهم باشند. یافته های مختلف نشان می دهد که کیفیت کلی رژیم غذایی در دوران بارداری یا الگوهای دریافت رژیم غذایی مطابق با رژیم غذایی غنی از مواد مغذی، با نتایج تولد، از جمله افزایش وزن هنگام تولد و کاهش خطر تولد نوزادان زود رس ارتباط مثبت دارد(8). درک بهتر ارتباط بین مصرف میوه و سبزیجات در دوران بارداری و وزن نوزاد هنگام تولد، ممکن است نتایج مهمی برای اصلاح و ارتقای راهنمای رژیم غذایی برای زنان باردار داشته باشد. هدف از این مقاله بیان اهمیت و ارتباط مصرف میوه و سبزیجات با سلامتی مادران و افزایش آگاهی مادران باردار نسبت به ویتامینها و مواد مغذی موجود در میوه و سبزیجات می باشد تا علاوه بر تامین سلامتی جنین و افزایش وزن نوزاد هنگام تولد، خطر تولد نوزاد نارس نیز کاهش یابد.
میوه ها و سبزیجات غذاهای غنی از مواد مغذی و منابع کلیدی تعدادی از مواد مغذی ضروری از جمله پتاسیم، منیزیم، فیبر غذایی، فولات و ویتامین A و C هستند .میوه ها و سبزیجات همچنین دارای انواع دیگر مواد فعال زیستی هستند که ممکن است در سلامتی نقش داشته باشند(6). مصرف میوه و سبزیجات به عنوان بخشی از رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و برای پیشگیری از بیماری های مزمن ترویج می شود. با این حال، در کشورهای بسیار توسعه یافته و در حال توسعه میزان مصرف در زنان باردار معمولاً پایین تر از حد توصیه شده است. مصرف کم میوه و سبزیجات ممکن است به عوامل مختلفی مانند طعم، هزینه، آشنایی وعادت ، در دسترس بودن و زمان آماده سازی مربوط باشد(5و4).
1-1- کربوهیدرات
کربوهیدراتها منبع انرژی برای مادر و جنین هستند .مقادیر مورد نیاز همان مقدار توصیه شده برای جمعیت عمومی(60-50 درصد انرژی) است. مقادیر مناسب کربوهیدرات به کنترل سطح گلوکز خون و محافظت در برابر کتوز کمک می کند.منابع توصیه شده کربوهیدراتها محصولات سبوس دار و سیب زمینی است که باید جوشانده یا پخته شوند و نه سرخ شده یا سرخ شده(7).
1-2- فیبر
مقدار مورد نیاز فیبر 30 تا 35 گرم است.فیبر برای جلوگیری از یبوست و در نتیجه کاهش خطر ابتلا به بیماری ورید هموروئید مورد نیاز است .همچنین خطرات دیابت بارداری و پره اکلامپسی را کاهش می دهد.علاوه بر این ، محصولات غنی از فیبر حاوی مواد معدنی، ویتامین ها و سایر مواد فعال بیولوژیکی هستند. منابع اصلی فیبر شامل محصولات سبوس دار، حبوبات، میوه های خشک و تازه، سبزیجات، آجیل و دانه ها است .سبوس اضافی باید فقط با توصیه متخصصان مصرف شود ، زیرا باعث کاهش جذب آهن، کلسیم و سایر مواد معدنی می شود و به انسداد روده کمک می کند.مقدار مورد نیاز را می توان در رژیم غذایی متعادل جذب کرد(7).
1-3- ویتامین ها و مواد معدنی
نیاز به ویتامین ها و مواد معدنی در بارداری بسیار بیشتر از نیاز به انرژی اضافی است .بنابراین، مادران باردار باید به کیفیت غذایی که می خورند توجه کنند و رژیم غذایی خود را متعادل کنند .اکثر زنان تنها پس از ماه چهارم بارداری به مواد مغذی اضافی نیاز دارند، اما مصرف برخی از ریزمغذی ها مانند اسید فولیک، ید و آهن قبل از لقاح و در اوایل بارداری بسیار مهم است(7).
4-1-اسید فولیک
اسید فولیک برای اریتروپویز( خون سازی) مادر، سنتز DNA ، رشد جفت و رشد نخاع جنین در ماه اول بارداری مورد نیاز است. نکته قابل توجه این است که لوله عصبی در هفته های 3 تا 4 بارداری زمانی که زنان اغلب از بارداری خود بی اطلاع هستند بسته می شود. در بیشتر موارد ، مقدار مورد نیاز فولات ها را نمی توان تنها از طریق غذا تامین کرد. (اسید فولیک و فولات ها ساختار شیمیایی مشابهی دارند ؛ "اسید فولیک" به مکمل های مصنوعی اشاره می کند، در حالی که محصولات غذایی حاوی "فولات" هستند.) مصرف 400 میکروگرم در روز فولیک اسید خطر نقص لوله عصبی را کاهش می دهد. بنابراین، زنان در سن باروری باید اطمینان حاصل کنند که میزان مصرف روزانه آنها در این سطح است. زنانی که قصد بارداری دارند باید قبل از بارداری مصرف مکمل اسید فولیک را شروع کنند تا در زمان بارداری به سطح پایدار برسند و باید رژیم غذایی خود را حداقل تا پایان هفته دوازدهم بارداری ادامه دهند. منابع اصلی غذایی گیاهی حاوی اسید فولیک عبارتند از سبزیجات برگ سبز (کلم بروکلی، اسفناج ، کلم بروکسل، کلم برگ و سالاد)، حبوبات (عدس ، لوبیا و نخود فرنگی) ، چغندر ، پرتقال و گوجه فرنگی. سبزیجات تازه و نپخته باید روزانه مصرف شوند، زیرا اسید فولیک در برابر حرارت ناپایدار است(7).
1-5-ویتامینB6 (پیریدوکسین)
ویتامین B6 در متابولیسم اسید آمینه شرکت می کند و همچنین کاتالیزور واکنش هایی مانند تولید انتقال دهنده های عصبی است .ویتامین B6 به کاهش حالت تهوع و استفراغ کمک می کند.منابع غذایی گیاهی حاوی ویتامین B6 شامل حبوبات، جو دوسر، موز، آلو، آووکادو و سیب زمینیاست. در دوران بارداری نیازی به مکمل نیست(7).
1-6- ویتامین C(اسید اسکوربیک)
ویتامین C یک آنتی اکسیدان است و برای سنتز کلاژن و جلوگیری از پره اکلامپسی لازم است.در دوران بارداری، ویتامین C به مقدار اضافی 10 میلی گرم در روز مورد نیاز است که باید از رژیم غذایی تأمین شود. منابع خوب ویتامین C عبارتند از کلم ، گوجه فرنگی، پاپریکا، کلم بروکلی، توت، آناناس، مرکبات، انگور سیاه و کیوی(7).
1-7- ویتامین A
ویتامین A برای رشد پوست، غشاهای مخاطی (از جمله دستگاه گوارش و دستگاه تنفسی) ، سیستم اسکلتی و دندان ها و عملکردهای بینایی و ایمنی مورد نیاز است.در حالی که کمبود ویتامین A نامطلوب است ، مقادیر بیش از حد3000 میکروگرم ( 10000IU ویتامین A) ممکن است تراتوژنیک (آسیب زا) باشد. برخی از غذاهای با منشا گیاهی، مانند کدو تنبل، هویج، فلفل قرمز، اسفناج، سالاد و زردآلو، حاوی کاروتن ها هستند که پیش ساز ویتامین A هستند.آنها در دوران بارداری هیچ خطری ندارند(7).
1-8-ویتامین E(توکوفرول)
ویتامین E یک آنتی اکسیدان است که تشکیل و تکامل سلول های سالم در جنین را تضمین می کند و از زنان باردار در برابر سموم محافظت می کند. ویتامین E در هفته دوازدهم بارداری از خون مادر وارد گردش جنین می شود.مقدار توصیه شده روزانه در دوران بارداری 15 میلی گرم است.برخی از نوزادان نارس ممکن است دچار کمبود ویتامین E شوند، اگرچه این بسیار نادر است و سمیت احتمالی ویتامین E در دوران بارداری نگران کننده است، زیرا گزارش شده است که دریافت ویتامین E بالاتر از سطوح توصیه شده با عوارض ناشی از آن در زایمان و خطر بیماری های قلبی عروقی در کودک ارتباط دارد .ویتامین E در روغن های گیاهی (زیتون، آفتابگردان و کلزا) ، محصولات سبوس دار، آجیل و دانه ها (کدو، آفتابگردان، کنجد) یافت می شود(7).
1-9- ویتامین K
ویتامین K برای سلامت استخوان ها و هموستاز انعقادی(توقف خونریزی) مورد نیاز است.کمبود ویتامین K در دوران بارداری ممکن است منجر به استفراغ شدید و بیماری کرون(التهاب روده ای) به ویژه در زنانی شود که تحت عمل های گوارشی قرار گرفته اند.سبزیجات برگ سبز تیره مانند کلم بروکلی، سالاد های مختلف و اسفناج سرشار از ویتامین K هستند(7).
1-10-مس
کمبود مس ممکن است برای جنین تراتوژنیک(آسیب زا) باشد و رژیم غذایی فقیر از مواد معدنی ممکن است خطر کم خونی را افزایش دهد.محصولات سبوس دار، لوبیا ، آجیل حاوی مقادیر زیادی مس هستند.سبزیجات برگ سبز تیره و میوه های خشک منابع دیگری هستند(7).
1-11- منیزیم
در دوران بارداری ، جنین روزانه 1 گرم منیزیم جمع می کند و زنان باردار باید مقدار کافی منیزیم داشته باشند تا از گرفتگی عضلات پا و پره اکلامپسی جلوگیری شود.آجیل، محصولات سبوس دار و سبزیجات برگ سبز تیره منابع منیزیم هستند(7).
12-1-روی
از آنجا که کمبود روی بلافاصله موجب حرکت روی از سیستم اسکلتی مادر نمی شود، کمبود روی به سرعت ایجاد می شود .این امر می تواند منجر به ناهنجاری های مادرزادی و اختلال در رشد مغز شود. علاوه بر گوشت قرمز و غذاهای دریایی، محصولات غلات تصفیه نشده منابع غذایی روی هستند(7).
نکات حائز اهمیت:
ترجیحاً غلات باید محصولات غلات کامل باشند. محصولات سبوس دار و سیب زمینی منابع کربوهیدرات های پیچیده هستند و حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین، مواد معدنی و فیبر هستند .از مقادیر زیاد چربی و روغن در تهیه آنها باید اجتناب شود (به عنوان مثال سیب زمینی سرخ شده).سبزیجات و میوه ها منبع ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها هستند.پنج وعده میوه و سبزیجات (500-400گرم ≥) در روز توصیه می شود که سهم سبزیجات از میوه بیشتر است.سبزیجات باید به صورت خام مصرف شوند.از مصرف سبزیجات کنسرو شده ، شور و سرخ شده باید اجتناب شود.آنها همچنین ممکن است به صورت خورش، سوپ یا کمی سرخ شده مصرف شوند.میوه ها به طور کلی باید تازه مصرف شوند و مصرف میوه های کنسرو شده باید محدود شود.آب میوه ها باید 100٪ میوه داشته باشند و از نوشیدنی های میوه ای و شهدهایی که حاوی میوه کمتری هستند و با شکر، شیرین کننده ها یا سایر افزودنی های نامطلوب شیرین شده اند، خودداری کنید.غذاهای با منشا گیاهی مانند حبوبات (لوبیا ، عدس ، نخود فرنگی) ، آجیل و دانه ها ، منبع مهم دیگر پروتئین هستند.روغن ها باید دارای مقادیر کافی چربی های غیر اشباع تک (روغن زیتون ، روغن کلزا) یا حاوی سه اسید چرب (روغن دانه کتان) باشند(7).
نتیجه گیری و بحث
میوه ها و سبزیجات منابع غنی از بسیاری از ویتامین ها و مواد معدنی مهم و همچنین فیبر غذایی هستند ، ومصرف روزانه میوه ها و سبزیجات به عنوان بخشی از رژیم غذایی غنی از مواد مغذی برای زنان باردار توصیه می شود. میوه ها و سبزیجات منابع کلیدی چندین ماده مغذی مهم از جمله پتاسیم، منیزیم، فیبر رژیمی ، فولات و ویتامین A و Cهستند(6). رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات در زنان باردار فشار خون را کاهش می دهد و فشار خون بالا یک عامل خطر عمده برای محدودیت رشد است(1). برخی از ریزمغذی های موجود در میوه ها و سبزیجات نیز ممکن است به عملکرد مطلوب سیستم ایمنی و جفت کمک کنند، که برای رشد جنین مهم است(3و2).
سایر مطالعات مشاهده ای برای درک بهتر نقش خاص میوه ها و سبزیجات در دوران بارداری بر وزن هنگام تولد ضروری است.شواهد موجود، از مصرف انواع میوه ها و سبزیجات توسط مادر به عنوان بخشی از رژیم متعادل توسط مادر حمایت می کند.مطالعات موجود بر روی گروه های مرتبط در مناطق بسیار توسعه یافته نشان می دهد که افزایش مصرف میوه ها و سبزیجات در اواسط بارداری-که عمدتاً ناشی از مصرف میوه است-ممکن است با افزایش وزن هنگام تولد همراه باشد و شواهد محدودی نشان می دهد افزایش مصرف سبزیجات در بارداری باعث کاهش خطر زایمان زود رس شود.
منابع: References
1. Appel LJ, Moore TJ, Obarzanek E, et al; DASH Collaborative Research Group. A clinical trial of the effects of dietary patterns on blood pressure. N Engl J Med. 1997;336(16):1117–1124.
2. Ahn YM, Kim YJ, Park H, Park B, Lee H. Prenatal vitamin C status is associated with placental apoptosis in normal-term human pregnancies. Placenta. 2007;28(1):31–38.
3. Bergen NE, Jaddoe VW, Timmermans S, et al. Homocysteine and folate concentrations in early pregnancy and the risk of adverse pregnancy outcomes: The Generation R Study. BJOG. 2012;119(6):739–751.
4. Fowler JK, Evers SE, Campbell MK. Inadequate dietary intakes among pregnant women. Can J Diet Pract Res. 2012;73(2):72–77.
5. Krebs-Smith SM, Guenther PM, Subar AF, Kirkpatrick SI, Dodd KW. Americans do not meet federal dietary recommendations. J Nutr. 2010;140(10):1832–1838.
6. Liu RH. Health-promoting components of fruits and vegetables in the diet. Adv Nutr. 2013;4(3):384S–392S.
7.Meija, L., Rezeberga, D. Proper Maternal Nutrition during Pregnancy Planning and Pregnancy. Ministry of Health of Latvia and the WHO Regional Office for Europe. (2016–2017).
8.Murphy M, Stettler N, Smith K and Reiss R. Associations of consumption of fruits and vegetables during pregnancy with infant birth weight or small for gestational age births: a systematic review of the literature. International Journal of Women’s Health. Volume:6 Pages 899—912. 2014.
پژوهش مهشید دریانی زاده دکترای فیزیولوژی و اصلاح میوه
انتهای پیام/ ف
نظرات بینندگان
