به گزارش شیرازه در اين ميان به نظر مي رسد كه سيستم آموزشي ايران در چند سال اخير زير ذره بين بسياري از كارشناسان حوزه آموزشي قرار گرفته است. آنچنان كه به باور بسياري از صاحب نظران بخشي از مشكلات در سيستم علمي و آكادميك از نتايج ضعف اساسي تر در سيستم كلي آموزش و پرورش است.
در اين ميان به نظر مي رسد كه اين اتفاق و اين گونه ضعف ها منجر به افت بار علمي دانشجويان كشور و خروجي علمي جامعه دانشگاه مي شود.
سيستم نامطلوب آموزشي، درد امروز آموزش
پرويز منوچهري، كارشناس آموزشي، در اين باره مي گويد: لازمه داشتن خروجي مفيد كه همان دانش آموختگاني كارآمد در حوزه هاي مختلف است، برخورداري از يك سيستم آموزشي مطابق با نيازهاي روز كشور و جامعه و استاندارد خواهدبود. اين سيستم آموزشي كارآمد جز با تحليل و انجام كارهاي پژوهشي توسط متخصصان امكان پذير نيست. چرا كه اولا نيازهاي جامعه كه در زيرپوست سياست هاي اجتماعي و سياست هاي كلان كشور نهفته شده جز با پژوهش هاي بنيادين استخراج نمي شود و ثانيا سيستم آموزشي پوسيده جز با انجام چنين پروژه هاي تحليلي قابل تشخيص و جايگزيني نيست.
اين استاد دانشگاه با اشاره به يك مثال مي افزايد: به عنوان مثال در چندين سال گذشته جامعه علمي كشور دائما شاهد صحبت هايي از تغيير سيستم آموزشي است كه تاكنون اين تغييرات يا در همان مرحله اول متوقف شده و يا در بسياري از مواقع نيمه كاره رها مي شود. آنچنان كه بسياري از مديران مدارس هنوز در سيستم 6-3-3 اقدام به ثبت نام دانش آموزان نمي كنند و در همين رابطه مسئولان مربوط از دريچه هاي گوناگون به اين مسئله نگاه مي كنند كه اين سردرگمي خود باعث واردآمدن آسيب هاي جدي به خانواده ها مي شود.
در اين ميان برخي ديگر از پژوهشگران بر اين مسئله تاكيد دارند كه سيستم آموزشي مبتني بر حفظيات به مرور زمان دانش آموز امروز كه دانشجوي فردا خواهدبود را خموده و فارغ از بار پژوهشي تربيت مي كند كه اين مسئله براي جامعه علمي كشور مضر خواهدبود.
حفظياتي كه رفته رفته رنگ مي بازند
پرويز منوچهري درباره تبعات منفي اين موضوع مي گويد: اولين تبعات، اين است كه دارندگان مدرك ديپلم كه علاقه اي به تحصيل در دانشگاه ندارند در اصطلاح افراد كم سوادي تربيت مي شوند كه تنها در طول سالهاي تحصيلي خود به حفظ كردن برخي موضوعات كه در كتابها و خواست معلمان بوده است پرداخته اند. حفظياتي كه با واردشدن به ديگر مراحل زندگي خيلي سريع آنها را فراموش مي كنند. به گونه اي كه حتي اطلاعات آنها در مورد ادبيات فارسي و يا ديگر درسهايي كه در اين دوره چندين ساله مطالعه كرده اند بسيار پايين است.
به باور اين استاد دانشگاه، بخش قابل توجهي از آنها اين محفوظات را خيلي سريع از ياد مي برند. به همين دليل يك فرد داراي مدرك ديپلم اندكي پس از جدايي از دوران تحصيل به شدت با افت سطح فكري خود روبه رو مي شود. اين در حالي است كه او در زندگي خود هم با وجود 12سال تحصيل با مشكلاتي برخورد مي كند كه در صورت برنامه ريزي صحيح مديران مي توانست راه حلهاي آنها را در اين دوران تحصيل بياموزد.
استادان حفظي محور، دانشجوي شب امتحاني
از سوي ديگر در مورد اقشار مختلف تحصيل كرده هم اين استاد دانشگاه خاطرنشان مي كند: افراد تحصيل كرده با ردشدن از مرحله كنكور وارد جامعه آكادميك كشور مي شوند. كنكوري كه خود بر مبناي حفظيات شكل مي گيرد و به نوعي تكرار سيستمي مي باشد كه دانش آموز در دوره دانش آموزي اش با آن درگير بوده است. اين موضوع سبب مي شود كه فرد هنگامي كه وارد محيط آكادميك مي شود بازهم به همان سيستم قديمي اكتفا كند. آن چنان كه براساس آمار، بخش قابل توجهي از دانشجويان به مانند دوران دانش آموزي خود در اصطلاح شب امتحاني درس مي خوانند و البته نتيجه هم مي گيرند.
منوچهري مي افزايد: البته به تازگي تلاش مي شود كه به مباحث پژوهشي در رشته هاي مختلف در طول ترم تحصيلي اهميت بيشتري داده شود اما باز هم جامعه آكادميك كشور بر مبناي ورقه پايان تحصيلي استوار است. به گونه اي كه در اكثر رشته ها اساتيد با معرفي كتابهاي قطور براي امتحانات پايان ترم و انتخاب سؤالات تستي و جاي خالي، به طور تلويحي به دانش جو همان سيستم قديمي را يادآوري مي كنند. در اين بين دانشجويان هم كه اين روزها نمره برايشان بيش از هر چيزي اولويت دارد به همان روش قديمي مراجعه مي كنند و عطاي انجام كار پژوهشي و گرفتن نمره هاي خوب از اين راه را به لقايش مي بخشند. دليل اين امر هم در معرفي كتابهاي پرحجمي بايد ديد كه استاد تنها به حفظ كردن كامل آن تاكيد دارد. تاكيدي كه تنها باعث تلاش دانشجو در ايام امتحانات و فراموشي آن پس از اين دوران مي شود.
وقتي دانشجو در مقابل تغيير سيستم مقاومت مي كند
اين صحبتها در حالي از سوي اين كارشناس مطرح مي شود كه مجموع اين مسائل سبب شده كه دانش آموز وظيفه خود را حفظ كردن كلمه به كلمه كتاب براي پايان ترم و يا همان ثلث قديم، بداند و به اين روند آن چنان خو بگيرد كه حتي در مقابل تغييرش مقاومت از خود نشان دهد. چرا كه بارها اين مسئله ديده شده كه دانش آموزان در مقابل معلماني كه بخواهند از شيوه هاي متفاوت تري بهره مي برند به نوعي مقاومت مي كنند و يا در شيوه جديد، عملكرد بسيار ضعيفي دارند. از سوي ديگر حتي كار به جايي رسيده است كه خود خانواده ها هم بر اين شيوه قديمي مطالعه دروس تاكيد مي كنند و فرزندان خود را به استفاده از همان شيوه قديمي سوق مي دهند.
پرويز منوچهري با اشاره به اينكه يكي از ضعفهاي آشكار كه از اين سيستم غلط آموزشي برآمده بحث عدم توانايي و حضور كافي دانش آموختگان در جلسات و مباحث پژوهشي است. بحثي كه در چند سال اخير به شدت به جامعه علمي ايران آسيب رسانده و همين موضوع سبب شده كه فضاي علمي دانشگاه بي رمق شود. در واقع همين بي رمقي گاه گاهي است كه باعث شده برخي جلسات دانشگاه از كشش لازم استاد و دانشجو برخوردار نباشند و همين مسئله دانشجو را يك شخص متخصص با دانش تربيت نمي كند.
دانش آموزان پژوهشگر تربيت شوند
در اين بين به نظر مي رسد كه بحث در اين باره نيازمند راهكارهايي است كه كارشناسان براي آن بايد اهتمام جدي بورزند. اهتمامي كه تنها با حضور گسترده كارشناسان آموزشي در اين زمينه ميسر خواهد بود. پرويز منوچهري در اين باره خاطر نشان مي كند: براي رفع تدريجي مشكلات در اين زمينه و داشتن يك سيستم آموزشي مفيد و مؤثر براي كشور چند موضوع بنيادين را بايد حل كرد:
1- بايد سعي داشت كه از همان دوران نوجواني به فرزندان آموزش داد كه در بحث تحصيل پژوهش مهم است و حفظيات در راستاي پژوهش و توليد علم خواهد بود. در غير اين صورت اين حفظيات هيچ ارزشي نخواهد داشت.
2- بايد از همان دوران ابتدايي دانسته هاي علمي دانش آموزان را در همان مقدار كم به تحرك واداشت. به اين صورت كه بايد دانش آموزان را در همان سطح ابتدايي به سمت استفاده از دانش آموخته شده خود سوق داد.
3- وزارت آموزش و پرورش بايد برنامه هايي كه در اين زمينه تاكنون تبيين و تدوين كرده است را از مرحله شعار به سمت اقدام جدي ببرد چرا كه در غير اين صورت حيات علمي كشور در خطر خواهد بود.

انتهای یادداشت/ص