وی پس از اتمام دوره ابتدایی وارد مدرسه صنعتی آلمان گردید. همزمان با آن به آموختن دروس حوزوی پرداخت. از‌‌ همان ابتدای جوانی احساسات عمیق دینی از خود ـ در شکل تظاهرات و اعتراض بر ضد مظاهر بی‌دینی در جامعه ـ نشان داد.

با استخدام در شرکت نفت و با تشکیل جلسات شبانه برای کارگران به روشنگری آن‌ها پرداخت. پس از آن در اواخر سال ۱۳۲۰، پس از طی تحصیلات ابتدایی و متوسطه، رهسپار حوزه علمیه نجف اشرف شد و با ملاحظه یکی از کتاب‌های کسروی که در آن به حضرت امام رضا (ع) توهین شده بود حکم ارتداد نویسنده آن را از یکی از مراجع گرفت و جهت اجرای آن روانه وطن گردید و گروه فدائیان اسلام را تشکیل داد.

از مهم‌ترین اقدامات فدائیان اسلام می‌توان ترور احمد کسروی و عبدالحسین هژیر وزیر دربار وقت نام برد. نواب در تیر ماه ۱۳۳۰ در زمان نخست وزیری مصدق دستگیر شد ولی با سقوط مصدق وی و یارانش آزاد شدند.

در جریان قرارداد بغداد نواب قصد ترور حسین علا، نخست وزیر وقت را داشت که پس از ترور نافرجام این شخص، نواب و یارانش دستگیر و در دادگاه رژیم پهلوی به اعدام محکوم و در ۲۷ دی ۱۳۳۴ تیرباران شدند و به شهادت رسیدند.

در ادامه خاطرات خواندنی مقام معظم رهبری از شهید نواب صفوی به نقل از پایگاه فرهنگی هنری شهید آوینی روایت شده است.

اولین دیدار با شهید نواب

نواب یک سفر آمد مشهد؛ برای اولین بار نواب را آنجا شناختیم و فکر می‌کنم که سال ۳۱ یا ۳۲ بود. ما شنیدیم که نواب صفوی و فداییان اسلام آمده‌اند مشهد و در مهدیه عابدزاده از آنان دعوت کرده بودند. یک جاذبه پنهانی مرا به طرف نواب می‌کشاند و بسیار علاقه‌مند شدم که نواب را ببینم. خواستم بروم مهدیه ولی نتوانستم بروم چون مهدیه را بلد نبودم. یک روز خبر دادند که نواب می‌خواهد بیاید بازدید طلاب مدرسه سلیمان خان که ما هم جزو طلاب آن مدرسه بودیم. ما آن روز مدرسه را آب و جارو و مرتب کردیم. یادم نمی‌رود که آن روز جزو روزهای فرا موش نشدنی زندگی من بود.

مرحوم نواب آمد. یک عده هم از فداییان اسلام با او بودند که با کلاه‌شان مشخص می‌شدند. کلاههای پوستی بلندی سرشان می‌گذاشتند و با آن مشخص می‌شدند. این‌ها هم دور و برش را گرفته بودند و همراه با جمعیتی وارد مدرسه سلیمان خان شدند. راهنماییشان کردیم و آمدند در مدرس مدرسه که جای کوچکی بود نشستند. طلاب مدرسه هم جمع شدند. هوا هم گرم بود. تابستان بود ظاهراً یا پاییز، درست یادم نیست. آفتاب گرمی بود. ایشان هم شروع به سخنرانی کردند.

سخنرانی نواب در مدرسه سلیمان خان

سخنرانی نواب یک سخنرانی عادی نبود. بلند می‌شد و می‌ایستاد و با شعار کوبنده و با شعاری شروع به صحبت می‌کرد. من محو نواب شده بودم. خودم را از لابلای جمعیت به نزدیکش رسانده و جلوی نواب نشسته بودم. تمام وجودم مجذوب این مرد بود و به سخنانش گوش می‌دادم و او هم بنا کرد به شاه و به دستگاههای انگلیس و این‌ها بدگویی کردن. اساس سخنانش این بود که اسلام باید زنده شود. اسلام باید حکومت کند واین کسانی که در راس کار هستند این‌ها دروغ می‌گویند. این‌ها مسلمان نیستند و من برای اولین بار این حرف‌ها را از نوا ب صفوی شنیدم و آنچنان این حرف‌ها درون من نفوذ کرد و جای گرفت که احساس می‌کردم دلم می‌خواهد همیشه با نواب باشم. این احساس را واقعا داشتم که دوست دارم همیشه با او باشم.

شربت شهادت

آن روز هوا خیلی گرم بود. عده‌ای که با خود نواب بودند شربت آبلیمو درست کردند و یک ظرف بزرگ، یک قدحی شربت آبلیمو درست کردند و آوردند که ایشان و هر کس نشسته هست بخورد. یکی از اطرافیان ایشان لیوان دستش گرفته بود وذره ذره از آن شربت به همه می‌داد و هر کس اطراف نواب بود (شاید ۱۰۰ نفر آدم آن دوروبر‌ها بودند) با یک شور و هیجانی به همه شربت می‌داد. اواخرشربت کم شد، با قاشق به دهان هر کسی می‌گذاشتند. وقتی که به من می‌داد، گفت: بخور ان شاء ا... هر کس این شربت را بخورد شهید می‌شود.

نواب در مدرسه نواب

بعد گفتند که فردا هم نواب به مدرسه نواب می‌رود. من هم رفتم مدرسه نواب برای اینکه بار دیگر نواب را ببینم. مدرسه نواب مدرسه بزرگی است. برعکس مدرسه سلیمان خان که کوچک است، مدرسه نواب جا و فضای وسیعی دارد. آن روز همه آن مدرسه را فرش کرده بودند و منتظر نواب بودند. گفتند که از مهدیه راه افتاده‌اند به این طرف. من راه افتادم و به استقبالش رفتم که هر چه زود‌تر او را ببینم. یک وقت دیدم از دور دارد می‌آید. یک نیم دایره‌ای در پیاده رو درست شده بود که وسط آن نیم دایره نواب قرار گرفته بود و دو طرفش همین طور صف مردمی بود که از پشت سر فشار می‌آوردند و می‌خواستند او را ببینند و پشت سرش جمعیت زیادی حرکت می‌کرد. من هم وارد شدم. باز رفتم نزدیک نواب قرار گرفتم. جذب حرکات او شده بودم. نواب همین طوری که می‌رفت شعار هم می‌داد. نه اینکه خیال کنید همین طور عادی راه می‌رفت، یک منبر در راه شروع کرده بود: ما باید اسلام را حاکم کنیم. برادر مسلمان! برادر غیرتمند! اسلام باید حکومت کند. از این گونه حرف‌ها مرتبا در راه با صدای بلند شعار می‌داد. به افراد کراواتی که می‌رسید، می‌گفت: این بند را اجانب به گردن ما انداخته‌اند، برادر بازکن. به کسانی که کلاه شاپو سرشان بود، می‌گفت: این کلاه را اجانب سر ما گذاشته‌اند برادر بردار. و من دیدم کسانی را که به نواب می‌رسیدند و در شعاع صدای او و اشاره دست او قرار می‌گرفتند، کلاه شاپو را بر می‌داشتند و مچاله می‌کردند در جیبشان می‌گذاشتند. اینقدر سخنش و کلامش نافذ بود. من واقعا به نفوذ نواب در مدت عمرم کمتر کسی را دیده‌ام. خیلی مرد عجیبی بود یک پارچه حرارت بود، یک تکه آتش بود.

با همین حالت رسیدیم به مدرسه نواب و وارد مدرسه شدیم. جمعیت زیادی هم پشت سرش آمدند. البته مدرسه پر نشد، اما حدود مسجد مدرسه جمعیت زیادی جمع شده بودند. باز من رفتم‌‌ همان جلو نشستم و چهار چشمی نواب را می‌پاییدم. شروع به سخنرانی کرد. با همه وجودش حرف می‌زد. یعنی این جور نبود که فقط زبان و سر و دست کار کند، بلکه زبان و سر و دست و پا و بدن و همه وجودش همینطور حرکت می‌کرد و حرف می‌زد و شعار می‌داد و مطلب می‌گفت. بعد هم که سخنرانی‌اش تمام شد ظهر شده بود و پیشنهاد کردند که نماز جماعت بخوانیم. قبول کرد و اذان گفتتند. ایستاد جلو و یک نماز جماعت حسابی هم ما پشت سر نواب خواندیم.

خبر شهادت نواب

بعد نواب رفت و دیگر ما بی‌خبر بودیم و اطلاعی از نواب نداشتیم تا خبر شهادتش به مشهد رسید، بعد از حدود تقریبا دو سال که از سفر نواب به مشهد می‌گذشت؛ خبر شهادتش که رسید ما در مدرسه نواب بودیم یادم هست که یک جمع طلبه آن چنان خشمگین و منقلب به شاه دشنام می‌دادیم و خشم خودمان را به این صورت اظهار می‌کردیم و اینجا جای دارد که بگویم مرحوم حاج شیخ هاشم قزوینی روی‌‌ همان آزادگی و بزرگ دلی که داشت تنها روحانی مشهد بود که در مقابل شهادت نواب عکس العمل نشان داد و آن عکس العمل در درس بود سردرس به یک مناسبت حرف را به نواب صفوی و یارانش برگرداند و انتقاد شدیدی از دستگاه کرد و تاثر شدیدی ابراز کرد و این جمله یادم است که فرمود: وضعیت مملکت ما به جایی رسیده که حالا فرزند پیغمبر را به جرم گفتن حقایق می‌کشند. این را از محروم حاج شیخ هاشم قزوینی من به یاد دارم هیچ کس دیگر متاسفانه عکس العمل نشان نداد و اظهار نظری نکرد. باید گفت که اولین جرقه‌های انگیزش انقلاب اسلامی به وسیله نواب در من به وجود آمد و هیچ شکی ندارم که اولین آتش را در دل ما نواب روشن کرد.

آشنایی با یکی از دوستان نواب

یک سال بعد از آن من دوستی پیدا کردم که از مریدان و نزدیکان نواب بود. این دوست معلم بود و در تهران در حال حاضر زندگی می‌کند. بعد از شهادت نواب در سال ۱۳۳۵ بود که به مشهد آمده بود و خاطرات فراوانی از نواب نقل می‌کرد خودش هم با نواب نزدیک بود از زندگی شخصی نواب از زندگی مبارزاتی نواب، از شعار‌هایش از بیانیه‌ها و از وضع زندگی خانوادگی او خیلی چیز‌ها برای من گفت و ما را بیشتر مجذوب و عاشق نواب نمود.

این حالت و رنگ گیری از نواب شروع شد و مجذوب شد که ما در‌‌ همان سال ۱۳۳۵ اولین حرکات مبارزاتی خودمان را شروع کنیم و آن به این صورت بود که یک استانداری آمده بود مشهد به نام فرخ. این شخصی بود که به مظاهر و ضوابط دینی هیچ گونه احترامی نمی‌گذاشت از جمله اینکه در ماه محرم و صفر دو ماه در مشهد سینما‌ها به طور معمول تعطیل بود این شخص اعلام کرد که سینما‌ها فقط تا بیستم محرم تعطیل است اول گفت تا ۱۴ محرم بعد یک قدری سر و صدا شد تا ۲۰ محرم تمدید کرد ما نشستیم با همدیگر یک اعلامیه نوشتیم که اول اعلامیه هم این حدیث نهج البلاغه بود که ما اعمال البر کل‌ها و الجهاد فی سبیل الله عند الامر بالمعروف و نهی عن المنکر الاکنفسه عند البحر البحیه و شاید اول اعلامیه نبود اواسط اعلامیه نوشته شد. اعلامیه‌هایی نوشتیم دست نویس. کپی می‌گذاشتیم توی اتاق می‌نشستیم با همدیگر هر کداممان می‌نوشتیم هر اعلامیه‌ای حساب کرده بودیم حدود سه ساعت طول می‌کشید نوشتنش و مضمونش تحریک مردم در امر به معروف و نهی از منکر در اینکه این شخص استاندار آمده این کار‌ها را کرده و ضوابط و ظواهر دینی را مورد را مورد بی‌اعتنایی قرار داده مردم چرا ساکتید؟ چرا امر به معروف نمی‌کنید؟ چرا حقایق را نمی‌گویید؟. و از این حرف‌ها چند نفر بودیم که یکی من بودم یکی‌‌ همان دوست معلممان بود یکی همین آقای سید جعفر زنجانی بود که برای زیارت می‌امدند مشهد یکی دو نفر دیگر هم بودند که چون نمی‌دانم کجا هستند و چکار می‌کنند اسم‌هایشان را نمی‌خواهم بیاورم و نشستیم این اعلامیه‌ها را نوشتیم و اعلامیه‌ها را پاکت کردیم و پست کردیم و فرستادیم این طرف و آن طرف یک تعدادش هم ماند که از عجایب این بود که همین اواخر یک دو سال پیش توی کاغذهای کهنه و قدیمی یکی از آن اعلامیه‌ها به خط خودم را پیدا کردم که آن اعلامیه چهار صفحه ایت که این حدیث هم وسط اعلامیه بود و اولش یک آیه دیگری بود حالا یادم نیست و این حدیث هم بود لتامرون بالمعروف و لتنهون عن المنکر تا آخر راجع به امر به معروف و نهی از منکر بود و اولین حرکت سیاسی و مبارزاتی ما از اینجا شروع شد.