به مناسبت وفات حضرت فاطمه معصومه(س)؛
فاطمه معصومه(س) مظهر اسمای حسنای خداست/ فضائل و مقامات بانوی قم
آیت الله جوادی آملی معتقد است حضرت معصومه(س) دارای حق شفاعت است و کسی حق شفاعت دارد که در کنار عدالت الهی از مظاهر اسمای حسنای خدا باشد.
شیرازه: حضرت معصومه از معدود بانوانی در تاریخ اسلام است که از سوی امام معصوم مورد تکریم قرار گرفته است. زیاتنامه ایشان که از سوی امام رضا(ع) صادر شده است و همچنین سایر روایاتی که از امام هشتم و نهم در مورد آن حضرت آمده گویای مقامات بلند این بانوی بزگوار جهان اسلام است. مقام شفاعت و نوید بهشت برای زائران از این دست است تا جایی که شهر قم به واسطه حرم مقدس آن حضرت به عنوان آشیانه آل محمد نام گذاری شده است. به مناسبت ایام وفات حضرت فاطمه معصومه(س) نگاهی به برخی کرامات و مقامات آن حضرت خواهیم داشت.
یکی از موضوعاتی که حول شخصیت حضرت معصومه(س) مطرح است این است که چه رازی در زیارت آن حضرت نهفته است و چرا زیارت این بانوی بزرگوار بهشت را برای انشان تضمین می کند. آیت الله جوادی آملی در این موضوع می گوید: «سر اینکه وجود مبارک امام هشتم و امام نهم(ع) فرمودند: هر کس کریمهٴ اهل‌بیت فاطمهٴ معصومه (ع) را زیارت کند بهشت برای او است، این است که او اهل ولایت است اگر کسی پیوند ولایی با دودمان عصمت و طهارت داشت، می‌کوشد که رایحهٴ ولایت و طعم ولایت در هستی او پدید آید و خود جزء اولیای الهی بشود اگر کسی جزء اولیای خدا شد «ولیّ‌الله» شد بهشت مشتاق او است.»
وی ادامه می دهد: «روایتی از وجود مبارک امام رضا(ع) رسیده است که فرمود اگر کسی خواهرم کریمه اهل بیت فاطمهٴ معصومه را «عارفاً بحقّها» زیارت کند بهشت برای او ثابت است؛ معلوم می شود کریمهٴ اهل بیت فاطمهٴ معصومه حقّی دارد که بعضی از زائران به حقّش عارف هستند، بعضی عارف نیستند؛ بعضی او را فقط به عنوان خواهر امام و دختر امام و عمه امام می شناسند و زیارت می کنند که اینها طرفی از فضیلت و ثواب را می برند، اما به ثواب کامل راه نمی یابند. بعضی حقّ این کریمه را می شناسند که امام هشتم فرمود هر کس خواهرم را «عارفاً بحقّها» زیارت کند بهشت برای او است.»
مقام حضرت فاطمه معصومه تا جایی که که پدر بزرگوار ایشان در مورد این بانوی با کرامت می فرماید «فداها ابوها»؛ داستان این جمله امام کاظم به یک واقعه تاریخی بازمی گردد که گویای مقام علمی حضرت معصومه است. مرحوم داماد اول از کتاب کشف اللثالی این داستان مشهور را درباره فضایل علمی حضرت فاطمه معصومه(س) نقل می‌کند: روزی جمعی از شیعیان به قصد دیدار حضرت موسی بن جعفر(ع) و پرسیدن سؤلاتی از ایشان، به مدینه منوره مشرف شدند. چون امام کاظم(ع) در مسافرت بود، پرسش های خود را به حضرت معصومه(س) که در آن هنگام کودکی خردسال بیش نبود، تحویل دادند. فردای آن روز برای بار دوم به منزل امام رفتند، ولی هنوز ایشان از سفر برنگشته بود. پس به ناچار پرسش های خود را باز خواستند تا در مسافرت بعدی به خدمت امام برسند، غافل از اینکه حضرت معصومه (س) پاسخ پرسش ها را نوشته بودند. وقتی پاسخ ها را دیدند بسیار خوشحال شدند و پس از سپاس گزاری فراوان، شهر مدینه را ترک کردند. در بین راه با امام کاظم(ع) برخورد کردند و ماجرای خود را تعریف کردند، وقتی امام(ع) پاسخ پرسشها را مطالعه کردند، سه بار فرمودند «فَداها أبوها» پدرش فدایش.
آیت الله صدیقی در مورد مقام علمی حضرت معصومه(س) می گوید: حضرت فاطمه معصومه(س) از سلسله انبیاء و ائمه اطهار(ع) است و این بانوی کریمه دارای شخصیت معنوی بالا و علم لدنی است. حضرت معصومه(س) گنجینه علم و سرشار از علم الهی و قرآنی است که در زمان حیات خود به سوالات زیادی که از ایشان شد با استفاده از علم الهی پاسخ داد.
صدیقی با بیان اینکه حضرت معصومه برخوردار از حد اعلای علم است، می گوید: علم حضرت فاطمه معصومه(س) بدون خطا و از جانب خداوند است و خداوند در علم چنان عرشی را به ایشان عنایت کرد که او را در دنیا متمایز کرده است.
آیت الله جوادی آملی نیز می گوید: وجود مبارک کریمهٴ اهل بیت فاطمهٴ معصومه(ع) در سلسلهٴ جلیلهٴ انبیا و اولیا قرار دارد؛ یعنی وقتی انبیا(ع) سلسله شان به پایان رسید و اولیای الهی (یعنی ائمّهٴ معصومین) سلسله شان به پایان رسید و نوبت به شاگردان ممتاز ائمّه رسید و نوبت به اصحاب خاص ائمّه رسید، می بینید وجود مبارک فاطمهٴ معصومه(س) به عنوان یکی از شاگردان نمونهٴ ائمّه(ع) و یکی از اصحاب خاص ائمّه(ع) مطرح است و وارث همان معارف است. این کریمهٴ اهل بیت طهارت را، معرفت را، زهد و عبادت را علم و عقل را سایر ملکات نفسانی را در اثر شاگردی ائمه(ع) و صحابت ائمه(ع) به دست آورده است.
یکی از مقامات این بانوی بزرگوار مقام شفاعت است که در زیارتنامه ایشان هم آمده است. شیخ عباس قمی نقل می‌کند: در عالم رؤیا مرحوم میرزای قمی(از بزرگان علمای شیعه) را دیدم، از ایشان سؤال کردم: آیا حضرت فاطمه معصومه(س) اهل قم را شفاعت خواهند کرد؟ میرزا چون این سخن را شنید ناراحت شد و نگاه تندی به من کرد و فرمود: چه گفتی؟ من دوباره سؤالم را تکرار کردم، مجدداً با تندی به من فرمود: شیخ! تو چرا چنین سؤالی می‌کنی!؟ شفاعت اهل قم با من است، حضرت فاطمه معصومه(س) تمام شیعیان جهان را شفاعت خواهند کرد.
آیت الله جوادی آملی با اشاره به زیارتنامه حضرت معصومه اظهار می دارد: زائران در این زیارتنامه می گویند «السلام علیکِ عَرف الله بَیننا و بَینکُم فی الجنة»؛ اولاً این کریمه را با سایر اهل بیت و ائمه(ع) یکجا تلقی می کنیم با حفظ درجات، بعد عرض می کنیم خدا این توفیق را به ما عطا کند که در بهشت شما را بشناسیم و به حضور شما مشرّف بشویم. و عرض می کنیم: «وأورَدنا حَوضَ نَبیکُم»؛ یعنی ما از خدا مسئلت می کنیم که به همراه قرآن و به همراه ولایت این قدر حرکت بکنیم تا کنار حوض کوثر به شما برسیم این مقام را وجود مبارک فاطمهٴ معصومه (س) داراست. آن گاه عرض می کنیم خدایا به برکت این بی بی توفیقی عطا کن که این بی بی از ما شفاعت کند «یا فاطمة إشفَعی لی فی الجنة فإن لَکِ عِندَ الله شأناً من الشأن»، کسی حق شفاعت دارد که در کنار عدالت الهی از مظاهر اسمای حسنای خدا باشد.»
وی ادامه می دهد: اینکه همه بزرگان در پیشگاه این کریمه عرض می کنند «..إشفَعی لی فی الجنة فإن لَکِ عِندَ الله شأناً من الشأن»، معلوم می شود که وجود مبارک این کریمه از ولایت الهی برخوردار است و با قرآن همراه است و از قرآن جدا نمی شود، چنین مقامی را اگر کسی بشناسد و آن حضرت را با این معرفت زیارت کند استحقاق بهشت دارد. آنها که اهل بهشت‌اند به برکت شفاعت درجاتشان رفیع می‌شود، همه شیعیان و کسانی که دینشان مورد رضایت خداوند است نیازمند به شفاعت‌اند، یا در نجات از جهنّم یا در تخفیف از عذاب و ورود به بهشت یا ترفیع درجات بهشت، به هر تقدیر در همهٴ این مراحل و درجات به شفاعت نیازمندند.
یکی از روایاتی که حول حضرت معصومه و عظمت شهر قم آمده است این است که شهر قم به عنوان آشیانه آل محمد خوانده شده است. امام کاظم می فرماید «قُم عُشُّ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مَأوی شیعَتِهِمْ» یعنی قم آشیانه آل محمد (ص) و پناهگاه شیعیان آنهاست و حضرت در ادامه این روایت می فرماید «یَدَفَعُ اللّه ُ عَنْهُمْ شَرَّ الاَعادِی وَ کُلَّ سُوءٍ» یعنی خداوند شرّ دشمنان و هرگونه بدی را از آنان دفع می کند.
آیت الله جوادی آملی در مورد عظمت شهر قم می گوید: ما واقعاً در کنار این سفره نشسته‌ایم، هر جا ولی‌ّای از اولیای الهی دفن بشود آنجا سعه رحمت الهی مشهود است، این یک اصل مسلّم است.
وی ادامه می دهد: من اوایل شهریور ۳۴ بود که رفتم خدمت استادمان آقا شیخ محمدتقی آملی(ره) رسیدم تا خداحافظی کنم و گفتم که من عازم قم هستم، دو نکته را فرمودند، فرمودند درستان یک فقه و اصول و یک معقول باشد و قدر کنار حرم را هم بدانید! آنجا اولاً وجود مبارک فاطمه معصومه(س) رحلت کرده است و ثانیا فقها و علما و بزرگانی آنجا مدفون اند. اولین بار ما این مطلب را از ایشان شنیدیم، ایشان فرمودند در کنار قبور بزرگان، برکات فراوانی هست.
وی ادامه می دهد: «روایتی از وجود مبارک امام رضا(ع) رسیده است که فرمود اگر کسی خواهرم کریمه اهل بیت فاطمهٴ معصومه را «عارفاً بحقّها» زیارت کند بهشت برای او ثابت است؛ معلوم می شود کریمهٴ اهل بیت فاطمهٴ معصومه حقّی دارد که بعضی از زائران به حقّش عارف هستند، بعضی عارف نیستند؛ بعضی او را فقط به عنوان خواهر امام و دختر امام و عمه امام می شناسند و زیارت می کنند که اینها طرفی از فضیلت و ثواب را می برند، اما به ثواب کامل راه نمی یابند. بعضی حقّ این کریمه را می شناسند که امام هشتم فرمود هر کس خواهرم را «عارفاً بحقّها» زیارت کند بهشت برای او است.»
مقام حضرت فاطمه معصومه تا جایی که که پدر بزرگوار ایشان در مورد این بانوی با کرامت می فرماید «فداها ابوها»؛ داستان این جمله امام کاظم به یک واقعه تاریخی بازمی گردد که گویای مقام علمی حضرت معصومه است. مرحوم داماد اول از کتاب کشف اللثالی این داستان مشهور را درباره فضایل علمی حضرت فاطمه معصومه(س) نقل می‌کند: روزی جمعی از شیعیان به قصد دیدار حضرت موسی بن جعفر(ع) و پرسیدن سؤلاتی از ایشان، به مدینه منوره مشرف شدند. چون امام کاظم(ع) در مسافرت بود، پرسش های خود را به حضرت معصومه(س) که در آن هنگام کودکی خردسال بیش نبود، تحویل دادند. فردای آن روز برای بار دوم به منزل امام رفتند، ولی هنوز ایشان از سفر برنگشته بود. پس به ناچار پرسش های خود را باز خواستند تا در مسافرت بعدی به خدمت امام برسند، غافل از اینکه حضرت معصومه (س) پاسخ پرسش ها را نوشته بودند. وقتی پاسخ ها را دیدند بسیار خوشحال شدند و پس از سپاس گزاری فراوان، شهر مدینه را ترک کردند. در بین راه با امام کاظم(ع) برخورد کردند و ماجرای خود را تعریف کردند، وقتی امام(ع) پاسخ پرسشها را مطالعه کردند، سه بار فرمودند «فَداها أبوها» پدرش فدایش.
آیت الله صدیقی در مورد مقام علمی حضرت معصومه(س) می گوید: حضرت فاطمه معصومه(س) از سلسله انبیاء و ائمه اطهار(ع) است و این بانوی کریمه دارای شخصیت معنوی بالا و علم لدنی است. حضرت معصومه(س) گنجینه علم و سرشار از علم الهی و قرآنی است که در زمان حیات خود به سوالات زیادی که از ایشان شد با استفاده از علم الهی پاسخ داد.
صدیقی با بیان اینکه حضرت معصومه برخوردار از حد اعلای علم است، می گوید: علم حضرت فاطمه معصومه(س) بدون خطا و از جانب خداوند است و خداوند در علم چنان عرشی را به ایشان عنایت کرد که او را در دنیا متمایز کرده است.
آیت الله جوادی آملی نیز می گوید: وجود مبارک کریمهٴ اهل بیت فاطمهٴ معصومه(ع) در سلسلهٴ جلیلهٴ انبیا و اولیا قرار دارد؛ یعنی وقتی انبیا(ع) سلسله شان به پایان رسید و اولیای الهی (یعنی ائمّهٴ معصومین) سلسله شان به پایان رسید و نوبت به شاگردان ممتاز ائمّه رسید و نوبت به اصحاب خاص ائمّه رسید، می بینید وجود مبارک فاطمهٴ معصومه(س) به عنوان یکی از شاگردان نمونهٴ ائمّه(ع) و یکی از اصحاب خاص ائمّه(ع) مطرح است و وارث همان معارف است. این کریمهٴ اهل بیت طهارت را، معرفت را، زهد و عبادت را علم و عقل را سایر ملکات نفسانی را در اثر شاگردی ائمه(ع) و صحابت ائمه(ع) به دست آورده است.
یکی از مقامات این بانوی بزرگوار مقام شفاعت است که در زیارتنامه ایشان هم آمده است. شیخ عباس قمی نقل می‌کند: در عالم رؤیا مرحوم میرزای قمی(از بزرگان علمای شیعه) را دیدم، از ایشان سؤال کردم: آیا حضرت فاطمه معصومه(س) اهل قم را شفاعت خواهند کرد؟ میرزا چون این سخن را شنید ناراحت شد و نگاه تندی به من کرد و فرمود: چه گفتی؟ من دوباره سؤالم را تکرار کردم، مجدداً با تندی به من فرمود: شیخ! تو چرا چنین سؤالی می‌کنی!؟ شفاعت اهل قم با من است، حضرت فاطمه معصومه(س) تمام شیعیان جهان را شفاعت خواهند کرد.
آیت الله جوادی آملی با اشاره به زیارتنامه حضرت معصومه اظهار می دارد: زائران در این زیارتنامه می گویند «السلام علیکِ عَرف الله بَیننا و بَینکُم فی الجنة»؛ اولاً این کریمه را با سایر اهل بیت و ائمه(ع) یکجا تلقی می کنیم با حفظ درجات، بعد عرض می کنیم خدا این توفیق را به ما عطا کند که در بهشت شما را بشناسیم و به حضور شما مشرّف بشویم. و عرض می کنیم: «وأورَدنا حَوضَ نَبیکُم»؛ یعنی ما از خدا مسئلت می کنیم که به همراه قرآن و به همراه ولایت این قدر حرکت بکنیم تا کنار حوض کوثر به شما برسیم این مقام را وجود مبارک فاطمهٴ معصومه (س) داراست. آن گاه عرض می کنیم خدایا به برکت این بی بی توفیقی عطا کن که این بی بی از ما شفاعت کند «یا فاطمة إشفَعی لی فی الجنة فإن لَکِ عِندَ الله شأناً من الشأن»، کسی حق شفاعت دارد که در کنار عدالت الهی از مظاهر اسمای حسنای خدا باشد.»
وی ادامه می دهد: اینکه همه بزرگان در پیشگاه این کریمه عرض می کنند «..إشفَعی لی فی الجنة فإن لَکِ عِندَ الله شأناً من الشأن»، معلوم می شود که وجود مبارک این کریمه از ولایت الهی برخوردار است و با قرآن همراه است و از قرآن جدا نمی شود، چنین مقامی را اگر کسی بشناسد و آن حضرت را با این معرفت زیارت کند استحقاق بهشت دارد. آنها که اهل بهشت‌اند به برکت شفاعت درجاتشان رفیع می‌شود، همه شیعیان و کسانی که دینشان مورد رضایت خداوند است نیازمند به شفاعت‌اند، یا در نجات از جهنّم یا در تخفیف از عذاب و ورود به بهشت یا ترفیع درجات بهشت، به هر تقدیر در همهٴ این مراحل و درجات به شفاعت نیازمندند.
یکی از روایاتی که حول حضرت معصومه و عظمت شهر قم آمده است این است که شهر قم به عنوان آشیانه آل محمد خوانده شده است. امام کاظم می فرماید «قُم عُشُّ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مَأوی شیعَتِهِمْ» یعنی قم آشیانه آل محمد (ص) و پناهگاه شیعیان آنهاست و حضرت در ادامه این روایت می فرماید «یَدَفَعُ اللّه ُ عَنْهُمْ شَرَّ الاَعادِی وَ کُلَّ سُوءٍ» یعنی خداوند شرّ دشمنان و هرگونه بدی را از آنان دفع می کند.
آیت الله جوادی آملی در مورد عظمت شهر قم می گوید: ما واقعاً در کنار این سفره نشسته‌ایم، هر جا ولی‌ّای از اولیای الهی دفن بشود آنجا سعه رحمت الهی مشهود است، این یک اصل مسلّم است.
وی ادامه می دهد: من اوایل شهریور ۳۴ بود که رفتم خدمت استادمان آقا شیخ محمدتقی آملی(ره) رسیدم تا خداحافظی کنم و گفتم که من عازم قم هستم، دو نکته را فرمودند، فرمودند درستان یک فقه و اصول و یک معقول باشد و قدر کنار حرم را هم بدانید! آنجا اولاً وجود مبارک فاطمه معصومه(س) رحلت کرده است و ثانیا فقها و علما و بزرگانی آنجا مدفون اند. اولین بار ما این مطلب را از ایشان شنیدیم، ایشان فرمودند در کنار قبور بزرگان، برکات فراوانی هست.
آیت الله صدیقی نیز در این مورد می گوید: هجرت این بانوی بزرگوار به ایران و توقفشان در قم نقطه عطفی است که جغرافیای تشیع را تغییر داد. داشتن حوزه علمیه قوی و اثر گذار در سطح بین‌الملل در شهم قم از برکات وجود این بانوی بزرگوار در ایران اسلامی است. شهر قم به برکت وجود حضرت معصومه(س) پیام شهادت، جهاد، اجتهاد و اسلام را به سراسر جهان منتشر می‌کند.
مهر
نظرات بینندگان
