«بازارهای مکاره» یا نمایشگاه های بین المللی؟

وقتی در اقتصاد دلالی حرف اول را بزند، سیاست‌های موسوم به اشتغال زایی به قهقرا می‌رود؛ تولید نابود می‌شود و در پی آن حصول اقتصاد مقاومتی به معنای واقعی کلمه ناممکن خواهد شد.

به گزارش شیرازه؛ توجه به اقتصاد ملی در نام گذاری چند سال اخیر میزان اهمیت این حوزه را برهمگان زوشن ساخته است. وقتی که اتاق جنگ ایالات متحده آمریکا با ایران وزارت خزانه داری آمریکاست، بررسی حال و روز هر یک از مراکز و مجموعه های مرتبط با حوزه اقتصاد در کشور میزان لیاقت و توانایی و آمادگی مسئولان و فعالان آن مجموعه را نشان می دهد. حضور در چندین دوره از نمایشگاه های بین المللی استان فارس و بررسی و مداقه در کم و کیف آن ها دلیلی بر نگارش این سطور شد. هرچند بررسی سایر رسانه های مکتوب و مجازی استان و کشور نشان می دهد که این موضوع علی رغم اهمیت آن، موضوعی بکر و دست نخورده است که امید است شیرازه بتواند در انجام رسالت رسانه ای خود موفق و کمک کننده به اقتصاد کشور باشد.

تاریخچه نمایشگاه های بین المللی در ایران
ایرانیان از دیرباز علاقه و توجهی خاص به نمایشگاه داشته اند. بیشترین نمایشگاه های سده های گذشته ایران در کنار بنادر بزرگ و یا شهرهای بزرگ که بر سر راه کاروان های تجاری قرار داشته برپا می شد. «بازارهای مکاره» غیر از بنادر و شهرهای بزرگ در مسیر راه های بازرگانی همچون جاده ابریشم که از ایران عبور می کرد نیز بر پا می شد که ایرانیان با ایجاد کاروانسراها موجب رونق این بازارها بودند. با تمرکز قدرت در دوران هخامنشی و وضع قوانین گمرگی و بندری و عوارض در دوره ساسانیان برپایی نمایشگاه ها در ایران شکل تازه ای به خود گرفت. در دوره صفویان بازاری به سبک نمایشگاه در اصفهان شکل گرفت، در دوره قاجاریه به همت عباس میرزا نمایشگاه بزرگی در تبریز برپا شد که در آن مصنوعات ایران به نمایش درآمد، در این نمایشگاه بازرگانانی از ممالک روسیه و عثمانی نیز حضور داشتند. ناصرالدین شاه در سفر اول خود به غرب در سال 1248 هجری از نمایشگاه وین در کشور اتریش دیدن کرد و با دیدن این نمایشگاه خیلی به شوق آمد و بعد از بازگشت به ایران تصمیم گرفت همچون اروپائیان محل دائمی برای نمایشگاه ها ایجاد کند.

«بازارهای مکاره» یا نمایشگاه های بین المللی؟

مشارکت ایران در نمایشگاه های خارج از کشور برای اولین بار، به سال 1851 مصادف با برپایی نمایشگاه قصر بلورین لندن بر می گردد که با اعلامیه میرزا تقی خان امیر کبیر، صاحبان صنایع در این نمایشگاه شرکت و کالای ایرانی از جمله: پارچه های قلمکار، فرش و صنایع دستی، کاشی و انواع خشکبار به نمایش گذاشتند. نخستین گام مفید در تحقق بخشیدن اندیشه برگزاری نمایشگاه ها در سال 1337 برداشته شد، این نمایشگاه توسط دولت و صاحبان صنایع ایتالیا برگزار و هزینه آن نیز توسط آنان تامین و پرداخت شد. در سال 1343 قانون تشکیل شرکت سهامی نمایشگاه های بین المللی تصویب و در سال 1348 نمایشگاه بین المللی آسیایی با مشارکت 33 کشور در تهران برگزار شد. بعد از برگزاری سه نمایشگاه آسیایی در سال 1352 اولین نمایشگاه بین المللی تهران برپا شد که تا سال 1379 بیست و شش نمایشگاه بین المللی بازرگانی در تهران برگزار شده است و از سال 1380 به صورت تخضصی برگزار می شود.

اهداف برگزاری نمایشگاه
«بازارهای مکاره» یا نمایشگاه های بین المللی؟

نمايشگاه‌هاى بين‌المللى پل ارتباطى بين بازرگانان، کارشناسان، صنعت‌گران و محققين و مصرف کنندگان کشورهاى گوناگون مى‌باشند.

این نمايشگاه‌ها، تنها براى نمايش کالاها و انجام مذاکرات تجارى پيرامون برگزار نمى‌شوند، بلکه اطلاعات گوناگون در زمينه قيمت‌هاى رقابتى در سطح کشور و جهاني، آخرين استانداردهاى کيفي، آخرين پيشرفت‌هاى صنعتي، دستاوردهاى پژوهش علمى و ايده‌هاى اقتصادى - تکنولوژى نيز در خلال برگزارى نمايشگاه‌ها مورد تبادل قرار مى‌گيرند.

به وجود آوردن زمينه مساعد جهت انجام ملاقات‌هاى سياسى و اقتصادى بين فعالان اقتصادی، بيانگر بعد ديگرى از فلسفه وجودى نمايشگاه‌هاى بين‌المللى مى‌باشد، تا جائى که امروزه نمايشگاه‌هاى بين‌المللى به‌صورت يکى از کارآمدترين ابزارها جهت گسترش و تعميق مناسبات سياسي، فرهنگى درآمده‌اند.

همیشه پای دلال ها در میان است!
وقتی در اقتصاد دلالی حرف اول را بزند، سیاست‌های موسوم به اشتغال زایی به قهقرا می‌رود؛ تولید نابود می‌شود و در پی آن حصول اقتصاد مقاومتی به معنای واقعی کلمه ناممکن خواهد شد. نگاه به وضعیت فعلی اقتصاد در کشور نشان دهنده این است که دلالی در اکثر حوزه های اقتصادی مثل طاعون به تاروپود تولید پیچیده است. آنچه در این مقال مورد بحث است ضریب دادن به این بلای اقتصادی است که در نمایشگاه ها کاملا مشهود است.

محمد قلی یوسفی، عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با رسانه‌ها در ارتباط با چالش دلالیسم در اقتصاد کشور می گوید: یکی از مسائل اساسی اقتصادی کشور در چهار دهه گذشته معطوف به این واقعیت تلخ می‌شود که گروهی با اتخاذ برخی سیاست‌ها باعث حاکم شدن دلالیسم در اقتصاد کشور شده‌اند و همین عارضه مسبب قربانی شدن تولید، افزایش واردات و برخی مشکلات این شکلی شده است.

وی معتقد است: با افزایش واردات، به تبع تقاضا برای دلار و ارز بیشتر می‌شود و مجموعه این عوامل به تدریج می‌تواند اقتصاد کشور را به زانو در آورد. به زعم این کارشناس اقتصادی در شرایطی که مردم نسبت به اقتصاد احساس نا امنی کنند، دارایی‌های خود را به ارز تبدیل می‌کنند و جو روانی نامطلوبی حاکم می‌شود که هر کدام از موارد ذکر شده فوق می‌تواند آسیب ها و خسارات خاص به خود را برای اقتصاد کشور در پی داشته باشد.

بررسی میدانی وضعیت قریب به اتفاق نمایشگاه های برگزار شده و غرفه داران در کشور و بخصوص شهر شیراز، نشان می دهد که حضور کم رنگ و بی رونق تولیدکنندگان واقعی باعث جولان بی محابای دلالان و واسطه گرانی است که البته با زرق و برق فراوان که خصلت تفکیک ناپذیرشان محسوب می شود «بازار مکاره»ای صد رنگ راه می اندازند.

به عنوان مثال در بیست و ششمین نمایشگاه تخصصی مبلمان منزل و دکوراسیون داخلی که در دیماه سال جاری در شیراز برگزار شده بود، بنا به گفته سید محمود موسوی، مدیرعامل شرکت نمایشگاه های بین المللی فارس، 180 شرکت در قالب 563 غرفه از سراسر کشور و نمایندگانی از کشورهای ترکیه و چین در این نمایشگاه حضور داشتند.

هرچند وی گفته بود: «37 درصد شرکت کنندگان نمایشگاه را تولیدکنندگان و فعالان عرصه مبلمان و دکوراسیون استان فارس تشکیل می دهند»، اما بررسی ها نشان دهنده این است که سهم تولیدکنندگان استان فارسی در این نمایشگاه ناچیز بوده و باز هم این واسطه ها و دلالان هستند که یکه تازی می کنند!

درحالی بسیاری از شرکت های تولیدکننده مبل در شهرک صنعتی شیراز در این نمایشگاه غایب بودند که مدیران این شرکت ها حضور دلالان و واسطه گران را مانع اصلی کسب و کار خود می دانند و معتقدند وجود دست های پیدا و پنهانی که تحت هر عنوانی، زالوی چسبیده به تولیدکننده محسوب می شوند نفسشان را بند آورده است.

سوالاتی که جواب ندارند؟!
اما در این بین، توجه به فلسفه ایجاد و راه اندازی این نمایشگاه ها و همچنین نقش مهم آن ها در رونق و ترویج اقتصاد مقاومتی بخصوص برمبنای بندهای 3 و 10 سیاست های کلی ابلاغی از سوی رهبر انقلاب، برخی سوالات را دائما به ذهن متبادر می کند. مثلا آیا در وضعیت کنونی نمایشگاه ها، زمينه مساعد براى معرفى آخرين پديده‌هاى صنعتى و تکنولوژى و تبادل اطلاعات فنى و بازرگانى و گسترش مبادلات تجارى به منظور توسعه مبادلات اقتصادى و مقايسه مصنوعات داخلى با فرآورده‌هاى خارجى به منظور رشد کيفى اقتصادى و رقابت سالم میسر می شود؟

یا این سطح از کیفیت نمایشگاه ها، زمينه مساعد براى صادرات غيرنفتى را فراهم می کند؟

آیا در این نمایشگاه ها، سعى مى‌شود ضمن گسترش مبادلات خارجى و عقد قراردادهاى بازرگانى جديد، بازارهاى صادراتى و فروش داخلى توسعه يافته و با شرکاى تجارى جديد پيوند حاصل شود یا خیر؟!

و یا آشنائى مردم و متخصصين ما با تکنولوژى‌هاى مدرن و تکنيک‌هاى جديد جهانی، بالا بردن سطح کمى و کيفى توليد و آشنا ساختن کشورهاى مختلف با امکانات و استعدادهاى توليدى ايران، جزو انگيزه های برگزار کنندگان نمايشگاه ها به شمار مى‌آيد؟

بایسته و شایسته هایی که مغفول مانده است
از آن جا که برگزارکننده نمايشگاه در کشور ما منحصر به فرد و مانند بسيارى از کشورها يک سازمان دولتى است که بایستی علاوه بر دنبال کردن اهداف نظام و دولت، زمينه را جهت تحقق اهداف مؤسسات خرد اقتصادى نيز فراهم ‌سازد؛ از جمله آسیب هایی که در طی این دوران به صنعت نمایشگاهی وارد شده می توان به فراموشی هویت نمایشگاه به دلیل دسترسی به سود بیشتر، کپی برداری و امتیاز دهی با افراد ناوارد و رانت خواری در این صنعت اشاره کرد.

وقتی که شرکت سهامی نمایشگاهای بین المللی ایران به عنوان سکاندار صنعت نمایشگاه به شمار می رود، باید از برپایی نمایشگاه های فرسایشی و غیر اقتصادی که نام این صنعت را خدشه دار می کنند پرهیز نماید. خودداری از ارائه مجوزهای تکراری و موازی و بی مورد به شرکت ها، موسسات و افراد نالایق و سودجو و زمینه سازی هرچه بیشتر به منظور حضور صاحبان صنایع، تولیدکنندگان، اتحادیه ها و مشورت با مدیران موفق، قطعا از وظایف ذاتی این شرکت به شمار می رود که قطعا در اجرایی شدن شعار سال نیز راهگشاست. بررسی قوانین و مقررات ثبت نام و انعقاد قرارداد حضور در این نمایشگاه ها نشان می دهد ظاهرا این مسایل دغدغه اصلی متولیان امر نیست.

با این اوصاف امید آن می رود با اجرای دقیق سیاست های اقتصاد مقاومتی، اهمیت فزاینده تر به تولید و اتخاذ تدابیر هوشمندانه اقتصادی در راستای شفافیت هر چه بیشتر، روند توسعه اقتصادی کشور تسریع شود و دست دلالان از حوزه‌ها و عرصه‌هایی که آن را به گلوگاهی برای سودجویی های کلان خویش مُبَدَل می سازند، قطع شود.
*زهرا کریمی

گزارش خطا

نظرات بینندگان