تقریباً همه مسلمانان داستان به امامت رسیدن حضرت علی علیه السلام را می دانند. روزی که پیامبر اکرم اسلام (صلی الله علیه و آله) هنگام برگشت از سفر حج، نزد یاران خود، علی را به عنوان جانشین و ولی مومنین اعلام کرد. روایات زیادی درباره عید غدیر و اتفاقی که در آنجا رقم خورد عنوان شده است. بسیاری از علما و تاریخ دانان این واقعه را ثبت نموده و تحلیل کرده اند. اما سوال اینجاست که آیا اطلاعات ما درباره عید غدیر خم کافی است یا خیر.

درباره عید غدیر چه می دانیم؟

در فرهنگ ما مسلمانان شیعه، روزهای پر خیر و برکتی به عنوان عید یاد شده اند. مانند روز عید غدیر خم. در تاریخ هجدهم ماه ذی حجه بود که رسول خدا، حضرت محمد (ص) در راه برگشت از سفرش به خانه خدا، در مکانی به نام غدیر، از همراهانش خواست تا به سخنانش گوش فرا دهند. در آن روز پیامبر اسلام، جانشینی علی علیه السلام را در جمع خاندان بین هاشم و مسلمانان مکه و مدینه اعلام کرد. و تمام حاضرین با این حضرت پیمان بیعت بسته و امامت را به او تبریک گفتند.

تاریخ دانان و علمای زیادی صحت این واقعه را در کتب و نوشته های خود تایید کرده اند. حتی نقل شده است پیامبر اکرم (ص) بعد از معرفی علی به عنوان امام مسلمانان، عمامه از سر خود برداشته به عنوان تاجی بر سر حضرت علی گذاشته اند. و فرموده اند: «عمامه، تاج عرب است»

معنای غدیر چیست؟

معنای لغوی کلمه غدیر در زبان عربی، آبگیر یا گودالی است که در آن آب باران گرد آمده باشد. محلی که واقعه به امامت رسیدن حضرت علی در آن اتفاق افتاده است، یک گودال بزرگ یا همان غدیر بوده است که به دلیل شکل خُم مانند آن، که شبیه به خُم رنگرزان بوده است، غدیر خُم نامگذاری شده و تا امروز بر سر زبان ها مانده است.

گرچه در مورد عید غدیر بین مسلمان شیعه و سنی اختلافاتی است، اما بنظر می رسد روز زیارت پیامبر (ص) از خانه خدا، جمعه و پس از روز عرفه بوده است. و واقعه غدیر خم که نیز دو روز بعد اتفاق افتاده است در روز یکشنبه هجدهم ذی حجه ثبت شده است. فتال نیشابوری در دست نوشته های خود آورده است که بعد از گذشت پنج ساعت از روز، حضرت جبرئیل بر پیامبر نازل شد و پیام رسالت را برای او آورد.

چه اتفاقی در مراسم افتاد؟

در نقل قول های مختلف آمده که در روز مراسم غدیر خم، حدود ۱۳۰۰ تا ۱۲۰ هزار نفر حضور داشته اند که البته این اعداد و ارقام در روایات مختلف ، تغییر کرده اند. به نظر می رسد آماری که در نوشته های موجود در پنج قرن اول آمده موثق تر باشد. بیشترین تعداد جمعیتی که در روایات اولیه آمده است هفده هزار نفر بوده و آمار بالاتر مربوط به روایات بعد از آن تاریخ است.

حضرت محمد (ص) که از طرف جرئیل به وی وحی شده بود تا پیام الهی را به گوش مردم برساند، جلوی چشم سران قبائل و مردم مسلمان، دست حضرت علی را در دستش گرفت و به بالا برد، و او را به عنوان جانشین و امام مسلمین معرفی کرد. فرمود: « هرکس من امام او هستم، زین پس علی امام اوست» گفته می شود حتی ابوبکر و عمر نیز در این مراسم با حضرت علی (علیه السلام) دست بیعت داده و امامت به حق او را پذیرفتند.

بین منابع شیعه و سنی درباره عید غدیر اختلافات کمی وجود دارد. دلیل نادیده گرفته شدن دستور پیامبر برای امامت حضرت علی (علیه السلام) ، اتفاقات و اختلافاتی است که پس از مرگ ایشان و بعد از واقعه آن روز بوجود آمده است.

آیین عید غدیر و ائمه

ائمه اهل بیت(علیهم السلام)، این روز را شناخته و شناسانده وآن را عید نامیدند و همه مسلمانان را به عیدگرفتن آن دستوردادند و فضیلت آن روز و ثواب نیکوکاری در آن را بیان کردند.

فرات بن احنف می گوید: به امام صادق(ع)عرض کردم: جانم فدایت!

آیا مسلمانان عیدی برتر از عید فطر و قربان و جمعه و روز عرفه دارند؟ فرمود: آری! با فضیلت ترین، بزرگترین و شریفترین روز عیدنزد خداوند، روزی است که خدا دین را در آن کامل ساخت وبرپیامبرش محمد(ص)این آیه را نازل فرمود: (الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا)گفتم: آن کدام روز بود؟ فرمود: هرگاه یکی از پیامبران بنی اسرائیل می خواست جانشین خود را تعیین کند و انجام می داد، آن روز را عیدقرار می دادند. آن روز، روزی است که پیامبر اکرم(ص)علی(ع)را به عنوان هادی امت نصب کرد و این آیه نازل شد و دین کامل گشت ونعمت خدا بر مومنان، تمام شد. گفتم: آن روز، کدام روز از سال است؟ فرمود: روزها جلو و عقب می افتد، گاهی شنبه است، گاهی یک شنبه، گاهی دوشنبه، تا... آخر هفته. گفتم: در آن روز، چه کاری سزاوار است که انجام دهیم؟ فرمود: آن روز، روز عبادت و نماز وشکر و حمد خداوند و شادمانی است، به خاطر منتی که خدا بر شمانهاد و ولایت ما را قرار داد. دوست دارم که آن روز را روزه بگیرید.

حسن بن راشد از امام صادق(ع)روایت می کند که: به آن حضرت عرض کردم: جانم فدایت! آیا مسلمانان را جز عید فطر و قربان، عیدی است؟ فرمود: آری ای حسن! بزرگتر و شریف تر از آن دو. پرسیدم: چه روزی است؟ فرمود: روزی که امیرالمومنین(ع)به عنوان نشانه راهنما برای مردم منصوب شد. گفتم: فدای شما! در آن روز چه کاری سزاوار است که انجام دهیم؟ فرمود: روزه می گیری و برپیامبر ودودمانش درود می فرستی و از آنان که در حقشان ستم کردند، به درگاه خدا تبری می جویی. همانا پیامبران الهی به اوصیاء خویش دستور می دادند روزی را که جانشین تعیین شده، «عید» بگیرند.

پرسیدم: پاداش کسی که آن روز را روزه بگیرد چیست؟ فرمود: برابربا روزه شصت ماه است.

عبدالرحمان بن سالم نیز از پدرش روایت کرده که: از حضرت صادق(ع)پرسیدم: آیا مسلمانان غیر از جمعه، قربان و فطر، عیدی دارند؟ فرمود: آری، عیدی محترم تر. گفتم: چه روز؟ فرمود: روزی که حضرت رسول(ص)، امیرالمومنین(ع)را به امامت منصوب کرد وفرمود: «من کنت مولاه فهذا علی مولاه » . عرض کردم: آن روز، چه روزی است؟ فرمود: به روزش چه کارداری؟ سال در گردش است، ولی آن روز، هیجدهم ذی حجه است. پرسیدم: در آن روز شایسته است چه کاری انجام شود؟ فرمود: در آن روز، با روزه و عبادت و یادکردن محمدو آل محمد، خداوند را یاد می کنید. همانا پیامبراکرم(ص) توصیه فرمود که مردم این روز را عیدبگیرند. پیامبران همه چنین می کردند و به جانشینان خود وصیت می کردند که روز تعیین جانشین را عید بگیرند.

امام صادق(ع)نیز روزه غدیرخم را برابر با صد حج و عمره مقبول نزد خداوند می دانست و آن را «عید بزرگ خدا» می شمرد.

در «خصال » صدوق از مفضل بن عمر روایت شده که: به حضرت صادق(ع)عرض کردم: مسلمانان چند عید دارند؟ فرمود: چهارعید.

گفتم: عید فطر و قربان و جمعه را می دانم. فرمود: برتر از آنهاروز هیجدهم ذی حجه است. روزی که پیامبرخدا(ص)، (دست)حضرت امیر(ع)را بلند کرد و او را حجت بر مردم قرار داد. پرسیدم:

دراین روز، چه باید بکنیم؟ فرمود: با آنکه هرلحظه باید خدا راشکر کرد، ولی دراین روز، به شکرانه نعمت الهی باید روزه گرفت.

انبیای دیگر نیز این گونه به اوصیای خود سفارش می کردند که روزمعرفی وصی را روزه بدارند و عید بگیرند.

در حدیث دیگری در «مصباح » شیخ طوسی » امام صادق(ع)آن روزرا روزی عظیم و مورد احترام معرفی کرده است که خداوند حرمت آن را برمومنان گرامی داشته و دینشان را کامل ساخته و نعمت رابرآنان تمام نموده است و در این روز، با آنان عهد و میثاق خویش را تجدید کرده است. امام، غدیرخم را روز عید و شادمانی و سرورو روز روزه شکرانه دانسته که روزه اش معادل شصت ماه از ماههای حرام(محرم، رجب، ذی قعده و ذی حجه)است.

در حدیثی دیگر است که، حضرت صادق(ع)در حضور جمعی از هواداران و شیعیانش فرمود: آیا روزی را که خداوند، با آن روز، اسلام رااستوار ساخت و فروغ دین را آشکار کرد و آن را برای ما و دوستان و شیعیانمان عید قرار داد، می شناسید؟ گفتند: خدا و رسول وفرزند پیامبر داناتر است، آیا روز فطر است؟ فرمود: نه. گفتند:

روز قربان است؟ فرمود: نه، هرچند این دو روز، بسیار مهم وبزرگند، اما روز «فروغ دین » از اینها برتر است، یعنی روزهیجدهم ذی حجه... . فیاض بن محمدبن عمر طوسی در سال 259(درحالی که خودش 90 سال داشت.)گفته است که حضرت رضا(ع) را در روزغدیر ملاقات کردم، درحالی که در محضر او جمعی از یاران خاص وی بودند و امام(ع)آنان را برای افطار نگاه داشته بود و به خانه های آنان نیز طعام و خلعت و هدایا، حتی کفش و انگشترفرستاده بود و وضع آنان و اطرافیان خود را دگرگون ساخته بود وپیوسته فضیلت و سابقه این روز بزرگ را یاد می فرمود.

اعلام مراسم ها:

آستان مقدس احمد ابن موسی(ع) شاهچراغ

قرائت خطبه غدیر

سه شنبه 29 مرداد ماه ساعت 8:30 صبح

با نوای حجت الاسلام والمسلمین خورشیدی

عصر شعر غدیر

با حضور شاعر برجسته استاد سعید بیابانکی

سه شنبه 29 مرداد ماه ساعت 18:30

جشن بزرگ عید غدیر

سخنران: حجت الاسلام ماندگاری

با اجرای تواشیح و مداحی مداحان اهل البیت(ع)

دوشنبه 28 مرداد و سه شنبه 29 مرداد ماه همراه با نماز مغرب و عشا

مکان: حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع)

آستان مقدس سیدعلاالدین الحسین(ع)

سه شنبه20 مرداد ماه همراه با نماز مغرب و عشا

مداحان: کربلایی اسماعیلی، کربلایی کریم افسر، کربلایی پاکیزه

مکان: سه راهه آستانه، خیابان حسینی، حرم مطهر سیدعلاالدین الحسین(ع) (آستانه)

آستان مقدس علی ابن حمزه(ع)

سه شنبه 29 مرداد ماه ساعت 10 صبح

مداحان: عباس زحمتکشان، عبدالرحمن دانشجو

مکان: حرم مطهر حضرت علی ابن حمزه(ع)

شادپیمایی بزرگ عید غدیر

سخنران: حجت الاسلام سید محمد انجوی نژاد

همراه با توزیع بزرگترین کیک طبقاتی جهان

مداحان: حاج محسن اکبری، حاج مهدی مختاری، کربلایی محسن عراقی، حاج رسول مومنی، کربلایی بهنام زارع، حاج مهدی متحد زاده

سه شنبه 29 مرداد ماه ساعت 17:30

مکان: میدان شهدا

ستاد برگزاری نماز جمعه

سخنران: آیت الله دژکام نماینده ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه شیراز

با مولودی خوانی حاج اباصلت ابراهیمی از اردبیل و حاج رضا رودکی

سه شنبه 29 مرداد ماه ساعت 10 صبح

مکان: خیابان 9 دی مسجد جامع شهدا

هیئت محبان ثارالله(ع)

دوشنبه 28 مرداد ماه همزمان با نماز مغرب و عشا

سخنران: حجت الاسلام والمسلمین محمدی

مداح: کربلایی محمد شریف زاده

مکان: خیابان ایمان شمالی، کوچه 10 ، حسینیه محبان ثارالله

هیئت عاشقان ثارالله (ع) ، هیئت رزمندگان اسلام شیراز

جشن عید غدیر همراه با اجرای گروه هنری عمو سینا و اهدا جوایز

دوشنبه 28 مرداد ماه همزمان با نماز مغرب و عشا

مولودی خوان: جمعی از مداحین اهل البیت(ع)

مکان: بلوار پاسداران، حسینیه عاشقان ثارالله(ع)

هیئت مدینه النبی (ص)

یکشنبه 27 مرداد ماه تا سه شنبه 29 مرداد ماه ساعت 21

مداح: کربلایی امیر محمدی، حاج حسن جوکار، ابراهیم طاهریان و عبدالرحمان دانشجو

مکان: چهارراه هوابرد، ابتدای بلوار سرباز، حسینیه بیت الاحزان حضرت زهرا (س)

جشن بزرگ عید غدیر در بوستان جنت

برگزاری مسابقه و برنامه های شاد و متنوع

دوشنبه 28 مرداد به مدت سه شب همراه با نماز مغرب و عشا

مکان: بلوار امیر کبیر، بوستان جنت

مرکز فرهنگی مذهبی یاسین شیراز

سه شنبه 29 مرداد ماه ساعت 12 ظهر

سخنران: حجت الاسلام کیخا

مولودی خوان: حاج حسین مومنی، حاج رسول مومنی، کربلایی حسین درویشی، کربلایی شعله سعدی

مکان: بلوار شهید چمران، بعد از بلوار نیایش، جنب دانشکده مالک اشتر

هیئت محبین جواد الائمه

با اجرای موسیقی انقلابی برادر بذر افکن و مولودی خوانی حاج حسین آرام و کربلایی محمد صادق البرزی

دوشنبه 28 مرداد همراه با نماز مغرب و عشا

مکان: شهرک بهار، خیابان شهید شجاعی، کوچه 18، جنب حمام قهرمانی، حسینیه حجت ابن الحسن العسکری

هیئت منتظران وصل، هیئت عشاق الحیدر

سه شنبه 29 مرداد ماه ساعت 9:30 صبح

سخنران: حجت الاسلام ماندگاری

مولودی خوان: حاج علی اکبر افخمی، کربلایی سید ابراهیم طاهریان، حاج علی رضایی، کربلایی بهنام زارع، حاج محمد رجبی

مکان: بلوار شهید چمران، بعد از بلوار نیایش، جنب دانشکده مالک اشتر