آشنایی با تاریخچه سیاست در عربستان سعودی لازمه فهم سیاسی این کشور
بعد از فوت ملک عبد الله پادشاه عربستان در سال 1393 اخبار خانواده سلطنتی عربستان، هر روز در رسانه ها انعکاس پیدا کرده که در این بین اسم فردی بنام بن سلمان بیش از دیگران به چشم می خورد. برای فهم این تغییرات سیاسی در عربستان و اینکه هم اکنون در این کشور چه می گذرد و باید منتظر چه چیزی بود، باید مختصری در مورد سیستم سیاسی این کشور سخن گفت.
سیستم قدرت در عربستان به دو شاخه سیاسی و مذهبی تقسیم می شود که از حدود 300 سال پیش بین محمد بن وهاب موسس وهابیت و ابن سعود بزرگ خاندان آل سعود ایجاد شده و تا کنون این روابط ادامه دارد. از همان زمان تا کنون شاخه مذهبی قدرت در اختیار آل شیخ بوده و هم اکنون عبدالعزیز بن عبدالله در راس قدرت مذهبی می باشد، اما قدرت سیاسی به فرزندان و نوادگان آل سعود رسیده و هم اکنون ملک سلمان با شش واسطه پدری به بن سعود مرتبط می شود.
بر اساس یک اصل نانوشته همواره قدرت در اختیار فرزندان آل سعود بوده و یک ولیعهد نیز برای او انتخاب می شد تا از نزاع برای کسب قدرت و اختلافات داخلی جلوگیری شود، اما با ظهور فردی بنام بن سلمان به عنوان ولیعهد که فرزند بزرگ از همسر سوم پادشاه فعلی عربستان است، نه تنها این اختلافات پایانی نیافت، بلکه هر روز بیشتر نیز شد که آخرین آن مربوط به دستگیری برادر پادشاه فعلی یعنی احمد بن عبدالعزیز می باشد.
احمد بن عبدالعزیز یکی آخرین فرزندان عبدالعزیز موسس اصلی عربستان است که دارای 65 فرزند بود که اکنون بن سلمان نوه 34 ساله او داعیه حکومت بر سرزمین پدری را دارد، بدون اینکه اجازه دهد عموی خویش بر اساس سنت موجود قدرت را بدست گیرد. از اینرو بن سلمان در یک حرکت پیش دستانه اقدام به بازداشت مخالفان سیاسی و حتی رقیبان خویش در عربستان کرده است تا از هم اکنون برای بعد از مرگ پدر خویش، هزینه های به قدرت رسیدن را بکاهد.
در این بین اقدامات انگلیس و آمریکا که بر اساس اسناد موجود نقش کلیدی در به قدرت رسیدن عبدالعزیز و ایجاد عربستان سعودی داشتند، جالبست. آمریکا رسما از پادشاهی بن سلمان حمایت می کند و در ازای آن نیز موفق به اخذ میلیاردها دلار قرارداد با عربستان شده است، ترامپ دیدارهای مختلفی با بن سلمان دارد و جزء اولین کسانی بوده که در سال 1395 با تماس تلفنی این مسئولیت را تبریک گفت و حتی حاضر نشد در ماجرای قتل فجیع جمال خاشقچی مقداری از حمایت کوتاه بیاید.
اما انگلستان همچون همیشه با زیرکی و حوصله شرایط را رصد می کرد تا ببیند چقدر می توان روی سلطنت بن سلمان حساب باز کند. از اینرو احمد بن عبدالعزیز عموی بن سلمان (برادر پادشاه کنونی) را در لندن اقامت داد تا بتواند از او به عنوان یک نیروی ذخیره بهره ببرد. تا اینکه در سال 2018 با گرفتن تضمین امنیتی از عربستان اجازه داد که او به ریاض برگردد. اما اکنون این فرد که از نظر سنت سیاسی شایسته جانشینی ملک سلمان است، توسط بن سلمان دستگیر می شود و روانه بازداشت؛ مطمئنا این بازداشت نمی توانست بدون اجازه و تایید انگلیس صورت گیرد که نشان از هماهنگی و پشتیبانی دولت انگلیس از بن سلمان می باشد.
حال فرق نمی کند که ملک سلمان 84 ساله مرده باشد یا در وضعیت وخیم جسمی، قدرت اکنون در اختیار بن سلمان است و فقط یک عنوان کم دارد که مطمئنا به زودی کسب خواهد کرد، اما آنچه که ایشان کاشته و آنچه بر هم زده است، نمی تواند نوید یک پایداری در قدرت را برای او به بار بیاورد، امری که نشانه های آن بی تدبیری در حمله به یمن، حمایت از داعش، قتل جمال خاشقچی و امروز آغاز یک نزاع با افراد درون خاندانی خویش است که همواره حامی انتقال قدرت بوده اند، اما امروز با بی تدبیری بن سلمان، رقیب و مخالف شده اند.
دکتر سید محسن هاشمی
سیستم قدرت در عربستان به دو شاخه سیاسی و مذهبی تقسیم می شود که از حدود 300 سال پیش بین محمد بن وهاب موسس وهابیت و ابن سعود بزرگ خاندان آل سعود ایجاد شده و تا کنون این روابط ادامه دارد. از همان زمان تا کنون شاخه مذهبی قدرت در اختیار آل شیخ بوده و هم اکنون عبدالعزیز بن عبدالله در راس قدرت مذهبی می باشد، اما قدرت سیاسی به فرزندان و نوادگان آل سعود رسیده و هم اکنون ملک سلمان با شش واسطه پدری به بن سعود مرتبط می شود.
بر اساس یک اصل نانوشته همواره قدرت در اختیار فرزندان آل سعود بوده و یک ولیعهد نیز برای او انتخاب می شد تا از نزاع برای کسب قدرت و اختلافات داخلی جلوگیری شود، اما با ظهور فردی بنام بن سلمان به عنوان ولیعهد که فرزند بزرگ از همسر سوم پادشاه فعلی عربستان است، نه تنها این اختلافات پایانی نیافت، بلکه هر روز بیشتر نیز شد که آخرین آن مربوط به دستگیری برادر پادشاه فعلی یعنی احمد بن عبدالعزیز می باشد.
احمد بن عبدالعزیز یکی آخرین فرزندان عبدالعزیز موسس اصلی عربستان است که دارای 65 فرزند بود که اکنون بن سلمان نوه 34 ساله او داعیه حکومت بر سرزمین پدری را دارد، بدون اینکه اجازه دهد عموی خویش بر اساس سنت موجود قدرت را بدست گیرد. از اینرو بن سلمان در یک حرکت پیش دستانه اقدام به بازداشت مخالفان سیاسی و حتی رقیبان خویش در عربستان کرده است تا از هم اکنون برای بعد از مرگ پدر خویش، هزینه های به قدرت رسیدن را بکاهد.
در این بین اقدامات انگلیس و آمریکا که بر اساس اسناد موجود نقش کلیدی در به قدرت رسیدن عبدالعزیز و ایجاد عربستان سعودی داشتند، جالبست. آمریکا رسما از پادشاهی بن سلمان حمایت می کند و در ازای آن نیز موفق به اخذ میلیاردها دلار قرارداد با عربستان شده است، ترامپ دیدارهای مختلفی با بن سلمان دارد و جزء اولین کسانی بوده که در سال 1395 با تماس تلفنی این مسئولیت را تبریک گفت و حتی حاضر نشد در ماجرای قتل فجیع جمال خاشقچی مقداری از حمایت کوتاه بیاید.
اما انگلستان همچون همیشه با زیرکی و حوصله شرایط را رصد می کرد تا ببیند چقدر می توان روی سلطنت بن سلمان حساب باز کند. از اینرو احمد بن عبدالعزیز عموی بن سلمان (برادر پادشاه کنونی) را در لندن اقامت داد تا بتواند از او به عنوان یک نیروی ذخیره بهره ببرد. تا اینکه در سال 2018 با گرفتن تضمین امنیتی از عربستان اجازه داد که او به ریاض برگردد. اما اکنون این فرد که از نظر سنت سیاسی شایسته جانشینی ملک سلمان است، توسط بن سلمان دستگیر می شود و روانه بازداشت؛ مطمئنا این بازداشت نمی توانست بدون اجازه و تایید انگلیس صورت گیرد که نشان از هماهنگی و پشتیبانی دولت انگلیس از بن سلمان می باشد.
حال فرق نمی کند که ملک سلمان 84 ساله مرده باشد یا در وضعیت وخیم جسمی، قدرت اکنون در اختیار بن سلمان است و فقط یک عنوان کم دارد که مطمئنا به زودی کسب خواهد کرد، اما آنچه که ایشان کاشته و آنچه بر هم زده است، نمی تواند نوید یک پایداری در قدرت را برای او به بار بیاورد، امری که نشانه های آن بی تدبیری در حمله به یمن، حمایت از داعش، قتل جمال خاشقچی و امروز آغاز یک نزاع با افراد درون خاندانی خویش است که همواره حامی انتقال قدرت بوده اند، اما امروز با بی تدبیری بن سلمان، رقیب و مخالف شده اند.
دکتر سید محسن هاشمی
نظرات بینندگان
