به گزارش "شیرازه"، خانه زینت‌الملک یا زینت‌الملوک یکی از آثار به جای مانده از دوره قاجار است که ساخت آن در حدود سال ۱۲۹۰ ه‍.ق توسط علی محمد خان قوام الملک دوم آغاز و در سال ۱۳۰۲ ه‍.ق به اتمام رسیده‌است. سقف بیشتر اتاق‌های این خانه چوبی است که با نقاشی تصاویر گوناگونی از حیوانات، پرندگان و گل و بوته آراسته شده‌است.

وقتی به خانه زینت الملک پا می گذارید، انگار به دنیای دیگری پا گذاشته اید؛جایی که دیگر خبری از سکه،طلا و دلار نیست.اینجا جاییست که آرامشی وصف ناپذیر شمار را فرا می گیرد تا برای لحظه ای هم که شده فارغ از تمام سختی های زندگی این روزها در گوشه ای از حیاط آن بر روی صندلی بنشینید و نفسی تازه کنید.

خانه زینت‌الملک یا زینت‌الملوک یکی از آثار به جای مانده از دوره قاجار می باشد که توسط علی محمد خان قوام الملک دوم آغاز و در سال ۱۳۰۲ ه‍.ق به اتمام رسیده‌است. سقف بیشتر اتاق‌های این خانه چوبی است که با نقاشی تصاویر گوناگونی از حیوانات، پرندگان و گل و بوته آراسته شده‌ و زیبایی خاصی به آن بخشیده است.

 در ورودی این خانه بلیت فروش را می بینید که هر بلیت را ۵ هزار تومان می فروشد این در حالیست که روی آن مبلغ ۳ هزار تومان نوشته شده است.البته وقتی نسبت به این مسئله اعتراض کنید، می گوید اینجا بخش خصوصی است و  برای جلوگیری از مصرف کاغذ، آن را مجددا چاپ نکرده اند و مهر ۵ هزار تومانی روی آن زده اند! جالب تر این که برای اصحاب رسانه که باید نیم بها یا رایگان باشد با همین قیمت می فروشند!

رنگ پریدگی و پوسیدگی در خانه زینت الملک
این در حالیست که معاون بنیاد فارس شناسی می گوید ما از خبرنگاران و افرادی که برای کارهای اداری و رسانه ای به این جا می آیند، هیچ هزینه ای دریافت نمی کنیم!
وارد اتاق ها که می شوید به دور تا دور آن که بنگرید، از شیشه های شکسته و ترک خورده تا سقف چوبی کنده شده، متوجه می شوید از سال ها قبل رنگ ترمیم را به خود ندیده است.
این در حالیست که گرد و خاک چندین ساله در لابلای نقش و نگارهای آن به اندازه ای سُکنی گزیده و جا خوش کرده که انگار با آن عجین شده و نقش برجسته های گل و گیاه روی آن را از سفیدی به سیاهی کشانده است.

در آن سکوت دلگیر همچنان فروشندگان آن چشم به راه گردشگران و مشتری ها هستند اما به گفته خودشان،می شود که در طول یک هفته حتی یک مشتری هم ندارند، این در حالیست که باید هزینه سنگین اجاره بهای آنجا را متحمل شوند.پسر جوانی که در یکی از اتاق های این خانه، لباس های دوران زند، قاجار و غیره را می فروشد، می گوید:این لباس ها از جنس مرغوب و باکیفیت می باشد و برای آثار هنری  روی آن، ساعت ها به صورت دست دوزی کار شده که قیمت آن بین 400 هزار الی 900 هزار تومان می شود اما از عید تاکنون فقط چند روسری ساده ارزان قیمت را فروخته است.

وقتی پای صحبت های بنشینید، داغ دلش تازه می شود.این فروشنده می گوید، بیماری کرونا اوضاع و احوال کاسبی آن ها را بر هم زده چرا که از زمان پیدایش این ویروس فروش چندانی نداشته است و در صدد می باشد که آنجا را واگذار کند.
او ادامه می دهد: فقط در ایام نوروز چندتایی روسری فروخته ام،من دیگر نمی خواهم اینجا بمانم چون ماهانه ۹ میلیون تومان به پایم حساب می شود و دخلم به خرجم نمی رسد.
در حالی که تعداد گردشگران در این روزها و در طول شبانه روز به انگشتان دست هم نمی رسد، کارکنانی را در کافی شاپ و اتاق ها برای فروش نوشیدنی و لباس محلی استخدام کرده اند که هیچ اثری از دوستداران میراث و هنر هم در آنجا دیده نمی شود.

در راهرو زیرین خانه زینت الملک که موزه جذاب و دیدنی وجود دارد، که در ورودی دالان مجسمه زینت الملک، دختر قوام السلطنه و آخرین بازمانده خاندان قاجار را می بینید که دو نگهبان  نیز در اطراف او و در گوشه دالان ایستاده اند.کمی آن طرف تر آتوسا، دختر کوروش کبیر نیز با چهره ای مظلومانه و سکوتی غم انگیز به گوشه ای خیره شده و به همین طور که مسیر دالان را طی می کنید افراد مشهور و محبوب یعنی مردان بزرگ این استان از دوران هخامنشیان تا زمان معاصر را مشاهده می کنید که در کنار آن ها در خصوص شخصیت آن ها و سرگذشت شان شرح داده شده است.

در اختیار گرفتن این خانه توسط بنیاد فارس شناسی
ژاله بردبار، معاون بنیاد فارس شناسی در گفت و گو با خبرنگار "شیرازه" گفت: این خانه از سال 72 به دستور استاندار وقت فارس در اختیار بنیاد فارس شناسی گذاشته شد تا برای ارائه کارهای فرهنگی و پژوهشی فعالیت نماید که البته اساسی ترین هدف آن شناساندن استان فارس به جهانیان می باشد.
وی افزود: تاکنون بیش از 200 جلد کتاب در این زمینه توسط اساتید برجسته دانشگاه های مختلف سراسر کشور و شیراز منتشر شده که در حوزه های متنوع مردم شناسی،گردشگری، صنایع دستی، مسائل تاریخی و جغرافیا انتشار یافته است.

بردبار به برگزاری نشست های علمی و همایش ها مختلف اشاره کردو گفت:همایش هایی مثل «یاد روز حافظ و سعدی»،«میرزا احمد نیریزی»،« سلمان فارسی» و غیره توسط این نهاد انجام شده که شمار آن به بیش از 300مورد می رسد.البته بنیاد در ایجاد نمایشگاه ها نیز نقش موثری ایفا کرده که یکی از نمونه های جالب آن ایجاد گنجینه تاریخ فارس می باشد که شامل 60 تندیس از افراد مشهور و تاثیر گذار تاریخ به صورت مجسمه های مومیایی از شخصیت ها در زیر زمین این خانه مثل آبش خاتون، میرزای شیرزای، کریم خان،آقا محمد خان قاجار و... می شود.

 

هزینه بیش از 30 میلیون تومان برای هر تندیس
وی با بیان این که این موزه از سال 82 بازگشایی شده،افزود:این شخصیت های تاریخی از پیش از اسلام تا دوره هخامنشی، ساسانی، صفوی، زند، قاجار و عصر معاصر را در برمی گیرد که البته اعتبار مالی بالایی در تهیه آن اختصاص یافته به طوری که برای هر تندیس بیش از 30 میلیون تومان هزینه شده است.
معاون بنیاد فارس شناسی با اشاره به این که موزه خانه زینت الملک مورد استقبال عده زیادی قرار گرفته،بیان کرد:بسیاری از این شخصیت ها در کتاب های درسی دانش آموزان می باشد، به همین خاطر این موزه برای آن ها در سراسر کشور جذاب و دیدنی است.

اتاق های خالی و نبود فضا برای ایجاد کتابخانه یا دوستداران میراث!
بردبار افزود: ما در اینجا کتابخانه هم داریم اما به دلیل محدودیت جا نمی توان جایی را برای مطالعه دوستداران این کتاب ها در نظر گرفت.از سال های قبل انجمن هنرمندان مثل انجمن های هنرمندان جوان، حقوق کودک، معماران و پزشکان جوان در اینجا فعالیت داشتند که بعد از مدتی هر یک از آن ها به صورت مستقل مشغول به کار شدند و از اینجا رفتند. البته انجمن محیط زیست نیز در این مکان فعال بود که هم اکنون در حیطه کار خود در سطح ملی مشغول به کار است.

مشکل خاص انجمن ها!
وی ادامه داد: وجود انجمن ها در این مکان به حمایت های بیشتری نیاز دارد چرا که مشکلات خاص خود را دارند البته ما در هنگام برگزاری نمایشگاه کمک رسانی داشته و داریم و به جز این آن ها را به سازمان های مربوطه مثل میراث معرفی کرده ایم تا مورد حمایت بیشتری قرار بگیرند. در حال حاضر هم اگر درخواست دهند، برای اجرای موسیقی و دیگر برنامه البته با هماهنگی قبلی از آن ها حمایت می کنیم.

پوسیدگی و رنگ پریدگی سقف و دیوارها
این مقام مسئول به پوسیدگی و رنگ پریدگی سقف و دیواره های این خانه اشاره کرد و گفت:با این که اداره میراث فرهنگی همیشه حامی ما بوده و تامین اعتبار کرده اما کافی نیست و برای ترمیم و بازسازی خانه زینت الملک به همکاری هرچه بیشتر این اداره برای تعمیرات و ترمیم نیاز می باشد تا پوسیدگی چوب های در و دیوار این خانه برطرف شود و رنگ و روی تازه ای بگیرد چرا که بر اثر آفتاب شدید و بارندگی آسیب زیادی دیده است.
به هر روی امید واریم که هر سال بودجه مناسبی برای تعمیر این خانه اختصاص دهند و بعد از پایان شیوع ویروس کرونا بر شمار بازدیدکنندگان افزوده شود.

خانه زینت الملک تحت نظارت ما نیست
نیازی،مدیر  روابط عمومی اداره میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری فارس نیز با ابراز گلایمندی از اقدامات نامناسب در خانه زینت الملک گفت:خانه زینت الملک تحت نظارت ما نیست و تحت پوشش دانشگاه شیراز می باشد.این که بخواهند بلیت بفروشند یا نفروشند به ما ارتباطی ندارد.حتی زمانی که چند تن از مهمانان ما از هند آمده بودند وضعیت به همین شکل بود و نامه ما را برای پذیرش آن ها قبول نکرده و گفتند که اجازه ورود باید از سوی حراست دانشگاه ارائه شود.به جز این موارد اقدامات نامناسبی در آنجا انجام شده چرا که تعمیرات و ساخت و سازهای غیرمجاز به صورت«ام دی اف»کار کرده اند که به اصالت بنا لطمه زده البته میراث نسبت به این مسئله شاکی هم شده است چرا که ترمیم حتما باید با نظارت میراث انجام شود.

مدیر روابط عمومی میراث با بیان این که برای ترمیم این بنا اعتبارات ملی و استانی اختصاص داده شده، ادامه داد: در سال 85 مرمت ابنیه مبلغ هزینه کرد326 میلیون ریال شده،سال 86 با اعتبار ملی با مبلغ 105 میلیون ریال،در سال های 91 تا 96 نیز مبالغ بین 300 تا 600 میلیون ریال بوده که آخرین بار در سال 96 از اعتبارت ملی 200 میلیون ریال هزینه شده است.
وی با اشاره به این که اصحاب رسانه در ایام نوروز به همراه سه یا چهار نفر می توانند از مکان های تاریخی به صورت نیم بها بازدید کنند، افزود:تنها مکان هایی که تحت پوشش ما می باشد را می توانیم ۵۰ درصد تخفیف اختصاص می دهیم،البته در یک بازه زمانی مشخص.ما به طور شفاهی گفته ایم که خبرنگاران می توانند از مکان هایی مثل حافظیه، سعدیه و تعدادی دیگر از مکان ها که در تصویر آمده با ارائه کارت خبرنگاری به صورت نیم بها  بازدید کنند.البته این طرح به صورت سراسری ابلاغ شده که بازدید از اماکن تاریخی تحت پوشش میراث فرهنگی برای خبرنگاران نصف قیمت باشد.

کمبود بودجه برای ترمیم 28 خانه تاریخی
امیری با بیان این که ترمیم و بازسازی مکان های فرهنگی و تاریخی به عهده ماست ،گفت: ترمیم و مرمت باغ ارم، عفیف آباد،مسجد نصیر الملک، مسجد وکیل و غیره  برعهده ماست که دولت، بودجه و هزینه ترمیم این مکان ها را در اختیار ما قرار می دهد تا برای بازسازی آن اقدام کنیم.البته برخی از این مکان ها تحت پوشش اوقاف است.در حال حاضر خانه های تاریخی زیادی مانند منطقی نژاد،زینت الملک، نصیرالملک و غیره به ترمیم نیاز دارد اما بودجه ای برای آن اختصاص داه نشده است.

وی افزود:قبلا در زمان آغاز به کار شورای چهارم یک تفاهم نامه امضا شد و شهرداری پاک فطرت حتی رئیس سازمان در آن زمان تقاهم نامه را در قالب«بی او تی»امضا کردند تا این خانه های تاریخی که ۲۸ تایی می شود برای بازسازی در اختیار شهرداری بگذارند اما متاسفانه شهرداری تامین مالی نکرد و این تفاهم نامه به اواخر دوره چهارم شورا رسید.

سه هزار اثر به ثبت رسیده در فارس
مدیر میراث فرهنگی ادامه داد:برای واگذاری به بخش خصوصی نیز تا الان کسی اقدام نکرده چراکه با مسائل فرهنگی و اقتصادی مواجه است.البته در حال باز پسگیری این خانه های تاریخی از مالکان شخصی می باشیم اما از آنجایی که بیش از سه هزار اثر ثبتی داریم و استان فارس بیش از هزار کیلومتر وسعت دارد این امر به آسانی امکان پذیر نیست.

وی توضیح داد:در حال حاضر حدود ۸۵ میلیارد تومان برای واگذاری در قالب «بی او تی» در نظر گرفته شده اما متاسفانه بخش خصوصی ما در این زمینه به اندازه کافی رشد نکرده است.
امیری در پاسخ به این پرسش که  چراکه در بیشتر این خانه های تاریخی جایی برای دوستداران میراث و هنر نیست، گفت:بنا بوده انجمن ها، سمن ها و بخش خصوصی در این رابطه همکاری داشته باشند اما نه این که دولت خانه ای را در اختیار آن ها قرار دهد تا پول و هزینه تعمیر هم بدهد ،این کارها را خودمان می توانیم انجام دهیم، کارشناس هم داریم اما نظام و دولت پول ندارند و بناشده که این گروه ها برای آغاز کار فرهنگی، خودشان دست به کار شوند.

بی اهمیتی بخش خصوصی نسبت به تعمیر خانه های تاریخی
وی افزود:بعضی از بخش های خصوصی نسبت به تعمیر خانه های تاریخی بی اهمیت هستند و حتی درب آن را می بنند و می گویند مالکیت آن را به عهده دارند .ما برای رفع این مشکلات بیش از یکسال درگیری داشته ایم که خانه را از دست آن ها در آوریم چون هیچ کار مثبتی برای آن انجام نداده اند.متاسفانه رفتار آن ها مثل بچه هایی هستند که با هم دعوا می کنند و می گویند این مال خودم است.

این که یکی بگوید اصلاح طلب یا اصولگرا کار پیش نمی رود
این مدیر میراث فرهنگی ادامه داد: اگر حتی یک سرمایه گذار با سرمایه 85 میلیاردی برای همین ۲۸ خانه دلسوزی کند برای ده ها نفر اشتغالزایی می شود.آن ها می توانند این کار را انجام دهند اما در قالب قانون تا دوستداران هنر و میراث بیایند چای و قهوه بنوشند، بنوازند و کارهنری انجام دهند اما این که یکی بگوید این اصلاح طلب می باشد و آن یکی اصولگرا ،کار پیش نمی رود.از این رو لازم می باشد که خانه های تاریخی را دو ماهی یکبار در اختیار اصحاب رسانه قرار دهیم و برای آن ها تور گردشگری در نظر بگیریم تا برای شناخت و توسعه هر چه بیشتر میراث فرهنگی فعالیت نمایند و کار هنری انجام دهند.

اگر به این خانه‌ها  رسیدگی نشود،چیزی از آن ها باقی نمی ماند
نیما رضایی، کارشناس معماری هم گفت: متاسفانه تعدادی از خانه های تاریخی این استان به دلیل بی‌توجهی از بین رفته و اگر به این خانه‌ها  رسیدگی نشود،چیزی از آن ها باقی نمی ماند.
خانه های تاریخی شناسنامه و اصالت هر ایرانیست
وی با تاکید بر نگهداری و ترمیم این خانه ها افزود: خانه های تاریخی اصالت و هویت و فرهنگ یک استان و کشور را دربرمی گیرد و نه تنها برای امروزی ها اهمیت دارد بلکه برای آیندگان نیز موثر و مهم می باشد تا نسبت به اصالت خود شناخت بیشتری داشته باشند.چرا که با نبود یا آسیب این خانه ها شناسنامه ای برای فرهنگ ما وجود نخواهد داشت. بنابراین ضروریست که این خانه‌ها بازسازی شود و مورد استفاده و بازدید همگان قرار بگیرد.

ادامه داد: برخی کارشناسان معتقدند که این خانه ها باید رها شود چرا که به مرور از بین می رود اما با ترمیم و مرمت آن می توان آنجا را به محیطی تماشایی و جذاب برای گردشگران تبدیل کرد تا بر رشد اقتصادی نیز بیفزاید.
گفت: فرقی نمی کند که این آثار تحت نظارت بخش خصوصی یا دولتی باشد همه ما در نگهداری و حفظ این آثار سهیم هستیم تا آن را از خطر نابودی نجات دهیم.
برپایه این گزارش، بنابراین از مسئولان انتظار می‌رود که ترمیم و مرمت خانه های تاریخی ارزشمند را جدی بگیرند و با اهمیت دادن به آن نه تنها اصالت ایرانی و تاریخ کهن را حفظ کنند بلکه به رونق گردشگری کنیز کمک نمایند.

از طرفی با این که خانه زینت الملک تحت بنیاد فارس شناسی می باشد اما کتاب های تولیدی آن بسیار کم است. وقتی علت را از این معاون بنیاد فارس شناسی جویا می شوید دلیل آن را عدم انتشار مجدد بیان می کند که چندان قابل توجیه نیست. البته جای خالی دوستداران میراث و هنر نیز به خوبی احساس می شود که باید برای رفع آن به طور واقعی اندیدشید.
گفتنی است،بنای اندرون زینت الملک مربوط به دوره قاجار می باشد و در شیراز، خیابان لطفعلی خان زند واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ آذر ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۹۳۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

 در ورودی خانه زینت‌الملک معرق‌کاری شده‌ و با عبور از هشتی، یک راهرو با زاویه شمال شرقی به حیاط راه می‌یابد. در حیاط علاوه بر ازاره‌های سنگی حجاری شده و مشبک، دو باغچه زیبا و حوض بزرگ و کوچک مشاهده می‌شود. کاشی‌کاری هفت رنگ هلالی که در پیشانی ساختمان جا گرفته از زیبایی خاص برخوردار است و تصاویر خورشید، دو فرشته، دو شیر شمشیر به دست همراه با آیه نصرمن‌الله و فتح‌قریب به چشم می‌خورد. ساختمان غربی بنا دارای تالار شاه‌نشین آینه‌کاری و گچ‌بری با تصاویر اروپایی است.
انتهای پیام/