کاروانسرای میان کتل کازرون آرام می‌میرد
کاروانسرای میان کتل کازرون یادگار دوران صفویه در گیرودار کارهای اداری و سنگ‌اندازی‌ها و وعده‌های پوچ به حال خود رها شده و به‌تدریج رو به نابودی و در حال محو از صفحه تاریخ است.
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه تحلیلی خبری«شیرازه»،یکی از ارزشمندترین و یگانه‌ترین کاروان‌سراهای ایران کاروانسرای «میان کتل» مربوط به دوران صفویه در کازرون است. این یادگار صفویه تنها کاروانسرای سنگی ایران است که در نمای آن از سنگ یکپارچه و پاک‌تراش استفاده شده و از دید معماری و موقعیت مکانی و راهبردی دارای جایگاه ویژه‌ای است.
کاروانسرای «میان کتل» در ۲۵ اسفندماه ۱۳۷۹ خورشیدی با شماره ۳۶۶۷ به ثبت ملی رسیده است. در تزئینات کاروان‌سرا به گونه گسترده از سنگ‌های اتابکی تراش‌خورده در اندازه‌ها و شکل‌های گوناگون بهره برده شده است و بیشترین تزئینات بنا در سر در ورودی آن است.
کاروانسرای «میان کتل»، کاروان‌سرایی است چهارایوانی که نقشه (پلان) آن بر حسب موقعیت مکانی و به پیروی از شیب کوه و موقعیت جای‌گیری آن شکل‌گرفته است.
اندازه این کاروان‌سرا ۶۶ در ۵۶ متر است و مصالح به‌کاررفته در ساخت آن سنگ لاشه و گچ است. در سنگ‌چین دیوارهای کاروان‌سرا پس از چیدن چند ردیف سنگ به گونه متوسط ۸۰ سانتی‌متر، روی آن را تخت کرده و رگ‌های بعدی را چیده‌اند.
در بیرون از بنا، در گوشه‌های خاوری (شرقی) و باختری (غربی) دیوارهای پشتیبانی برای حمایت دیوارها کار گذاشته شده است.
سر در اصلی بنا در گوشه جنوبی جای گرفته و در سمت چپ آن و در زاویه خارجی بنا یک باروی (برج) دایره‌ای‌شکل برای حفاظت کاروان‌سرا ساخته شده است. سر در کاروان‌سرا دارای یک تاق تیزه دار مرکزی است که در دو سوی آن ۲ تاق‌نمای گرد ساخته شده است.
اما این یادمان ملی، امروزه در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی به سر می‌برد و بر اثر گذشت زمان و رخنه عوامل طبیعی و بدتر از آن رسیدگی‌نکردن و رهاشدن در حال نابودی کامل و مرگ است و اگر هرچه زودتر به آن رسیدگی نشود در آینده‌ای نه‌چندان دور از صفحه تاریخ و چهره روزگار پاک خواهد شد و باید نگاره‌های (تصاویر) آن را در لابه‌لای کتاب‌ها و دفترها دید و افسوس خورد.
وزیر میراث‌فرهنگی: کاروانسرای میان کتل باید مرمت شود
در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ بود که ضرغامی وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از این کاروان‌سرا بازدید و اظهار کرد: این کاروان‌سرا در ارتفاع قرار دارد و جاده مناسبی ندارد.
او ادامه داد: این کاروان‌سرا یک شاهکار معماری است که باید بازسازی و مرمت شود چرا که این حق مردم است که چنین شاهکاری را مشاهده کنند.
ضرغامی بیان کرد: ما قانونی داریم که بر اساس آن با علاقه‌مندانی که در این حوزه مهارت و سابقه دارند وارد مذاکره شده و با آن‌ها قرارداد بسته می‌شود و محل را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهیم و افراد این مکان‌های تاریخی را مرمت می‌کنند.
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: برای کاروان‌سرا یک‌سری مشکلات حقوقی به وجود آمده و سازمان محیط‌زیست به دلایلی معتقد است که مالکیت این کاروان‌سرا متعلق به آن‌هاست.
وی تصریح کرد: با سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست صحبت کرده تا این یادمان ملی مالکیتش با هر کسی که باشد باتوجه‌به اینکه ویرانه‌ای است که روزبه‌روز هم در حال ویرانه‌تر شدن و تخریب است زودتر در خصوص احیای آن اقدام شود تا مردم از آن بهره ببرند.
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی افزود: طی صحبت‌هایی که انجام شد، نگاه کلی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نسبت به کاروانسرای میان کتل مثبت بود و قرار شد دراین‌خصوص یک بررسی صورت گیرد.
این مقام مسئول گفت: اگر مشکلات حقوقی این مکان برطرف شود مرمت آن به‌سرعت آغاز می‌شود و ظرفیت جدیدی به میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور و به‌ویژه شهرستان کازرون می‌تواند اضافه شود.
ضرغامی اظهار امیدواری کرد: این مشکل ظرف چند روز آینده برطرف شود.
کاروانسرای میان کتل به اقامتگاه و جاذبه گردشگری تبدیل می‌شود
همچنین در آذرماه ۱۴۰۱ ابراهیم بختیاری سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان فارس در حاشیه بازدید از کاروانسرای تاریخی میان کتل در شهرستان کازرون، بیان کرد: این یادمان تاریخی به‌زودی با تغییر کاربری به اقامتگاه (بوتیک هتل) و یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگری کازرون و استان فارس تبدیل می‌شود.
وی ادامه داد: بر اساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده این کاروان‌سرا پس از اتمام مرمت تحت‌نظر کارشناسان اداره کل میراث‌فرهنگی استان و تجهیز آن به طور حتم به یکی از پر بازدیدی‌ترین اماکن تاریخی و گردشگری شهر کازرون تبدیل خواهد شد.
کاروانسرای تاریخی میان کتل کازرون به بوتیک هتل تبدیل می‌شود
بختیاری سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان فارس افزود: در بازدید از این اثر ملی و بررسی اسناد و مدارک موجود مشاهده شد، این کاروان‌سرا مالک خصوصی دارد و سرمایه‌گذار این بنای تاریخی نه‌تنها تمام موارد و مسائل زیست‌محیطی را رعایت کرده؛ بلکه با بهره‌برداری از این اثر بسیاری از مشکلات زیستی منطقه مرتفع و مطابق کدهای توسعه پایدار گردشگری نسبت به اشتغال و انتفاع جامعه محلی و روستایی اقدامات مؤثری انجام خواهد شد.
وی گفت: در جهت سیاست‌های دولت و البته وزارت میراث‌فرهنگی و گردشگری انتظار واضح این اداره کل همکاری و تلاش بیشتر همه دستگاه‌های دولتی به‌ویژه اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان فارس با سرمایه‌گذاران حوزه گردشگری است.
همان آش است و همان کاسه
اما گویا مشکلات کاروانسرای میان کتل کازرون برطرف نشده و همچنان پابرجاست و ماجرا همان ضرب‌المثل همان آش و همان کاسه است، چرا که سیاوش آریا فعال و پژوهشگر تاریخ ایران و میراث‌فرهنگی در فارس با ارسال تصاویری از این کاروان‌سرا تاریخی برای خبرنگار باشگاه خبرنگاران، از مشکلات و تخریب این یادمان دوران صفویان سخن گفت.
سیاوش آریا فعال و پژوهشگر تاریخ ایران و میراث‌فرهنگی در فارس دراین‌خصوص اظهار کرد: کاروانسرای صفوی «میان کتل» از مشکلات گوناگونی رنج می‌برد، از کندوکاوهای غیرمجاز سوداگران نابخرد اموال تاریخی به بهانه پوچ یافتن گنجی که هیچ وجود خارجی ندارد و توهمی بیش نیست تا رخنه عوامل بیولوژیکی (گل‌سنگ‌ها) به درون پوسته سنگ‌های بنا که آن را رو به ویرانی برده و ترک و شکاف‌های ژرفی را به وجود آورده است.
وی ادامه داد: گذشت زمان و رخنه عوامل طبیعی همانند باد، باران، آفتاب و تغییر دمای شب و روز نیز سرعت ویرانی‌ها را شتاب بیشتری بخشیده و یادگار صفویه‌ها را به مرگ نزدیک‌تر کرده است.
آریا افزود: درِ ورودی و اصلی چوبی این یادمان ملی از جا کنده شده و درِ آهنی زشت و زمختی جایگزین آن شده است.
وی با بیان اینکه بیشتر سنگ‌های بنا فروریخته و در کف کاروان‌سرا رها شده است، تصریح کرد: اتاق‌ها یا همان حجره‌ها رو به نابودی کامل است و بیشتر بخش‌های درونی آن‌ها فروپاشیده و با مرگ دست‌وپنجه نرم می‌کنند. سرنوشت غم‌انگیز و اندوه‌باری در کمین یکی از ارزشمندترین کاروان‌سراهای سنگی ایران است و مسئولان نیز تنها بیننده وضعیت موجود هستند.
این فعال میراث‌فرهنگی اضافه کرد: بر پایه مسئولیت اجتماعی خویش به اداره میراث‌فرهنگی استان رفته و پیگیر این یادمان ملی شده‌ام.
آریا اظهار کرد: به گفته کارشناسان میراث‌فرهنگی، کاروانسرای «میان کتل» چند سالی است از سوی شخصی که سند تک‌برگ رو کرده سند به نام وی خورده و میراث‌فرهنگی مسئولیتی ندارد و مالک بنا بوده که آن را مرمت و به هتل سنتی تبدیل کند.
پژوهشگر تاریخ ایران و میراث‌فرهنگی در فارس افزود: در پیگیری و بررسی‌هایی که انجام داده است، مالک کاروانسرای «میان کتل» چند سال پیش مصالحی را به درون بنا می‌آورد تا آغاز به مرمت آن کند، ولی سازمان حفاظت از محیط‌زیست که این کاروان‌سرا درون منطقه حفاظت شده آن قرار دارد، مخالفت و از کار مرمت پیشگیری می‌کند و مالک تا به امروز نتوانسته است کاری از پیش ببرد.
در این میان، یادگار صفویان در گیرودار کارهای اداری و سنگ‌اندازی‌ها و وعده‌های پوچ به حال خود رها شده و به‌آرامی رو به نابودی رفته و با مرگ دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ و این است سرنوشت غم‌انگیز و اندوه‌بار یادمان ملی و بی‌همتای سرزمین پارس و ایران، کاروان‌سرایی که یکی از ارزشمندترین و منحصربه‌فردترین کاروان‌سراهای کشور به شمار می‌آید و نزد کارشناسان از جایگاه و ارزش ویژه‌ای برخوردار است.
هم اینک باید دید که آیا اداره کل میراث‌فرهنگی استان به یاری این بنای ملی خواهد شتافت و دشواری آن را با پادرمیانی در سازمان حفاظت از محیط‌زیست برطرف خواهد کرد یا آن را به حال خود رها کرده تا از صفحه تاریخ و چهره روزگار پاک و زدوده شود.
انتهای خبر/
نظرات بینندگان
