همگان باور دارند که خانه ها و مدارس باید محیط های سالمی برای کودکان باشند. متأسفانه بسیاری از کودکان به خصوص آن هایی که در کشورهای پیش رفته زندگی می کنند در اثر بیماری ها و حوادثی که به محیط زندگی و آموزش آن ها مربوط می شوند صدمه می بینند. خانم «مارگارت لی» روش هایی را جهت حفظ محیطی سالم برای بچه ها پیش نهاد می کند.

طبق نظر سازمان بهداشت جهانی wHo، هر ساله بیش از 5 میلیون کودک زیر 14 سال - و عمدتاً در کشورهای توسعه یافته - از بیماری هایی که به محیط آن ها مربوط می شوند، نظیر اسهال، مالاریا، عفونت های تنفسی و حوادث غیرعمدی، جان خود را از دست می دهند.

خطرات دیگری نظیر آلودگی هوا، فقر، نمود بهداشت و حوادثی نظیر مسموم شدن، سوختگی و غرق شدن نیز جان آن ها را تهدید می کند. از آن جا که کودکان بیشتر عمر خود را در خانه، مهدکودک و مدرسه می گذرانند، بی خطر نگه داشتن این محیط ها و به سلامت عبور کردن از این  دوره ی رشد برای آن ها اهمیتی حیاتی دارد.

برای ما آسان است که محیط خانه ی خود را سالم و بی خطر فرض کنیم مخصوصاً اگر بیماری های خاصی گریبان گیر ما نباشد. ولی در مراحل اولیه ی رشد، اعضای بدن کودکان در مقایسه با بزرگ سالان به خوبی تکامل نیافته و در مقابل تهدیدات محیطی آسیب پذیرتر است. بیمار شدن آن ها مانع رفتن شان به مهدکودک یا مدرسه شده و در اثر بازماندن از فعالیت های خاص، پیش رفت فکری و اجتماعی آن ها به تعویق می افتد.

کودکان به پدر و مادر، مربی و معلمان خود وابسته هستند تا محیطی سالم و بی خطر برای آن ها فراهم کنند. در این مقاله فهرستی از آن  چه که در به وجود آوردن چنین محیطی می توانند نقش داشته باشند ذکر می شود.

بهداشت و نظافت

وجود محیطی تمیز برای کم کردن خطر عفونت ها و بیماری ها ضروری و مهم است.حفظ بهداشت، تمرین مناسبی برای مراقبت شخصی و آماده کردن غذا است. به کودک خود اهمیت شستن دست ها را قبل از غذا خوردن یادآور شوید و طریقه-ی صحیح آن را به او بیاموزید.

این اقدام ساده و بدون هزینه می تواند مانع انتقال میکروب ها و باکتری ها از منابع آلوده به بدن گردد. در ضمن بعضی از کودکان دوست دارند دست های شان را در دهان خود فرو ببرند، بنابراین سعی کنید عادت شستن دست ها را قبل از غذا خوردن و بعد از رفتن به توالت و یا لمس هر چیز آلوده در او نهادینه نمایید. تهیه ی غذا به وسیله ی شما بسیار مهم است تا مطئمن شوید که کودک تان غذا یا آشامیدنی آلوده مصرف نمی کند. استفراغ و اسهال نشانه های معمولی مسمومیت غذایی هستند. اگر نگران کیفیت آب آشامیدنی هستید، اقدام به نصب فیلتر آب نمایید. آب آشامیدنی آلوده به مواد شیمیایی و باکتری می تواند سلامت کودک شما را به خطر اندازد.

کیفیت هوا

از آن جایی که بچه ها بخش زیادی از وقت خود را در داخل خانه می گذرانند، باید دغدغه ی کیفیت هوای منزل خود را داشته باشید. اگر عضوی از افراد خانواده در منزل سیگار می کشد، کودک شما در معرض دود سیگار قرار دارد. اثرات دود سیگار روی کودک باعث عفونت دستگاه تنفس و بیماری هایی نظیر برنشیت، ذات الریه، آسم و عفونت گوش می شود. بنابراین برای حفظ سلامت کودک خود نگذارید دود سیگار در خانه وجود داشته باشد.

منابع دیگر آلوده کننده ی هوای داخل خانه وجود موادی نظیر گاز، نفت سفید و زغال است. تمیزکننده ها و براق کننده های سطوح نیز هوای منزل را آلوده می کنند. به این لیست می توان کپک ها، گرده ها و پرز حیوانات را نیز اضافه نمود. منابع آلوده-کننده را بررسی کرده، سعی کنید از پخش آن ها جلوگیری نمایید. برای مثال شعله ی اجاق گازی که خوب تنظیم نشده باشد می تواند مونواکسیدکربن بیشتری در فضا پخش نماید. همیشه اطمینان حاصل نمایید که خانه یا مدرسه ای که کودک شما در آن تحصیل می نماید دارای سیستم تهویه ی خوب باشد تا بتوان همیشه هوای تازه داشت. به این طریق هوای آلوده رقیق شده و سریع تر خارج می شود.

ناقلان مبارزه جو

تب دانگی بیماری سختی است که منجر به بستری شدن در بیمارستان و گاهی مرگ در بین کودکان می گردد. در سال گذشته در کشور مالزی 59 مورد مرگ در میان کودکان در اثر این بیماری اتفاق افتاد. از آن جایی که پشه ی اِ دِ س (Aedes) ناقل اصلی این بیماری است ریشه کن کردن این پشه به ممانعت از گسترش این بیماری کمک می نماید. بهترین روش مبارزه،  از بین بردن مکان های تخم ریزی آن ها است. مکان تخم ریزی این پشه در ظرف هایی زیر گلدان، شیشه ها، قوطی ها و زباله هایی است که در فضای باز، دور ریخته می شوند و آب باران در آن ها جمع می شود، همیشه زباله ها را کاملاً نابود کنید و مطمئن شوید که در باغچه ها جایی برای جمع شدن آب باران وجود ندارد. با نصب توری جلوی درها و پنجره ها می توان پشه ها را از منزل دور نگه داشت.

ممانعت از حوادث و مصدومیت ها

کودکان طبیعتاً در مورد محیط اطراف شان کنجکاو هستند. آن ها قادر نیستند خطرات و حوادث را پیش بینی کنند. بنابراین شما باید محیط سالم و بی خطری را برای شان فراهم کنید. حوادث جاده ها و خیابان ها، مسمومیت، سوختگی، غرق شدن و سقوط از بلندی می تواند برای آن ها مرگ آفرین باشد.

سقوط ها

- جلوی پنجره ها میله ی حفاظ نصب کنید تا مانع سقوط بچه ها شود و در ضمن از محکم بودن آن ها مطمئن شوید. هیچ گونه اثاثیه نظیر مبل یا میز را جلوی پنجره قرار ندهید تا بچه ها نتوانند از آن بالا روند.

- دور تخت کودک نرده نصب کنید تا مانع سقوط او از تخت شود.

- در بالا و پایین پله ها نرده بگذارید.

- در زیر فرش ها لغزش گیر بگذاربد تا کودکان هنگام دویدن روی فرش نلغزند و زمین نخورند.

- نردبان را طوری در حیاط قرار دهید که کودکان نتوانند از آن بالا روند.

جراحات

- لیوان ها و سایر ظروف شکستنی را دور از دست رس کودکان قرار دهید.

- کاردها و چاقوها را در جایی قرار دهید که کودکان به آن ها دست رسی نداشته باشند.

- روی میزها رومیزی پهن نکنید چون ممکن است بچه ها آن را کشیده و باعث سقوط اشیای روی آن ها گردند.

- حتماً از سطل های زباله دربسته استفاده کنید تا کودکان به داخل آن دست رسی نداشته باشند.

- بندهای پرده ها یا کرکره ها را دور از دست رس بچه ها نصب کنید تا آن ها را دور گردن خود نبندند.

- اجازه ندهید کودکان با پاکت ها یا کیسه های نایلونی بازی کنند. چون ممکن است سر و صورت خود را در آن فرو کرد و باعث اختناق و خفگی شان شود.

- زباله ها را کاملاً از منزل دور کنید قوطی های فلزی تیز و بطری ها و شیشه های شکسته می توانند موجب بریدگی دست-های آن ها گردند.

- وسائل باغبانی را در جای مطئمن و دور از دست رس کودکان قرار دهید.

سوختگی ها

- کبریت ها و فندک ها را در جای محفوظ و مطمئن قرار دهید.

- روی پریزهای برق، محافظ قرار دهید تا کودکان با آن ها بازی نکنند و دچار برق گرفتگی نشوند.

- نگذارید بچه ها نزدیک اجاق گاز یا فر بازی کنند.

- قابلمه ها و ماهی تابه ها را طوری روی اجاق گاز قرار دهید که بچه ها به آن ها دست رسی نداشته باشند.

- غذاها و نوشیدنی های داغ را دور از دست رس کودکان قرار دهید.

- اتو و سایر وسایل الکتریکی را در دست رس کودکان قرار ندهید.

غرق شدن

- هیچ گاه کودکان را در حمام یا استخر تنها نگذارید.

- به بچه ها شنا کردن بیاموزید و آن ها را همراه با مراقب بزرگ سال به استخر بفرستید.

- اجازه ندهید کودکان در کنار کانال های آب یا فاضلاب بازی کنند.

مسمومیت

- تمام مواد شیمیایی مضر، داروها و محلول ها را در جایی مطمئن و دور از دست رس کودکان قرار دهید. این مواد شامل لاک ناخن، پاک کننده ی لاک، علف کش ها و آفت کش ها نیز می شود.

این مواد را در قفسه های قفل دار قرار دهید تا کودکان نتوانند آن ها را بخورند یا بیاشامند.

- مواد شیمیایی، داروها و مایعات دیگر را در ظروف مخصوص خود نگه داری کنید تا در مصرف آن ها اشتباه نشود. از صحت برچسبی که روی آن ها زده اید مطمئن شوید.

- خطر داروها و مواد شیمیایی را برای کودکان توضیح دهید.

- گیاهان وگل های سمی را در داخل منزل نگه داری نکنید.

امنیت خیابان ها و جاده ها

- در اتومبیل از صندلی های ایمن برای بچه ها استفاده کنید. انواع صندلی برای سنین مختلف وجود دارد.

- به کودکان امنیت در خیابان را آموزش دهید. تو جه داشته باشید یک باره وسط خیابان ندوند.

- رفت و آمد در خیابان را با بچه ها تمرین کنید. وقتی با آن ها هستید امنیت را رعایت کنید. اگر کودکان شاهد رفتار خطرناک شما باشند، یقیناً آنان نیز آن  را تکرار خواهند کرد.

- چراغ های راه نمایی و استفاده از آن ها را به بچه ها آموزش دهید.

- هنگام راندن موتور سیکلت و دوچرخه از کلاه ایمنی برای خود و آن ها استفاده کنید.

انتخاب مهدکودک و مدرسه

این روزها اکثر والدین به دنبال پیدا کردن مراکزی برای نگه داری کودکان و یا در جست وجوی پرستار برای مراقبت از آن ها هستند. این تمایل از آن جهت است که امروزه اکثر مادران شاغل هستند و مایلند به سر کار خود برگردند. انتخاب یک محل نگه داری مناسب و یا برگزیدن پرستار خوب تصمیم مهمی است که پدر و مادر باید با دقت و وسواس آن را اخذ کنند.

ابتدا باید فهرستی از نیازهای خود را تهیه کنید. انتخاب محل مورد نیاز بستگی به اطلاعات زیر دارد.

- سن کودک

- محل مهد کودک

- نیازهای حمل و نقل

- زمان رفت و آمد

- روزها و ساعاتی که نیاز به مهد کودک دارید

- امکانات مالی شما

- هر نیاز خاصی که فرزند شما به آن محتاج است.

در اولین بازید از مرکز مورد نظر می توانید با پرسیدن سؤالات زیر اطلاعات بیشتری درباره ی  خدماتی که عرضه می شود و محیط مهد کودک به دست آورید.

1. چند کودک در آن جا نگه داری می شوند؟

2. میانگین سنی کودکان چگونه است؟

3. چند کودک همسن فرزند من در آن جا نگه داری می شوند؟

4. چه موقع می توانم کودک را ثبت نام کنم، آیا لیست انتظار وجود دارد؟ اگر چنین است چه مدت باید در انتظار بمانم؟

5. ساعات کار مرکز چگونه است؟

6. آیا والدین مجازند هر موقع از مهد کودک بازدید کنند؟

7. شهریه چه قدر است؟ چه چیزهایی را شامل می شود؟ آیا هزینه های دیگری نیز وجود دارد؟

8. آیا باید حق ثبت نام جداگانه ای پرداخت کرد؟

9. کیفیت کاری کارمندان چگونه است؟ چند سال تجربه ی کاری دارند؟

ضمن این که به مراکز مختلف سر می زنید رعایت این نکته ها می تواند به ارزیابی شما کمک کند.

انتخاب را زود شروع کنید

یقیناً شما قبل از انتخاب مهد کودک خاصی چند جا را بررسی خواهید کرد. اگر این کار را زودتر شروع کنید. به جای عجله کردن وقت کافی برای بررسی و انتخاب خواهید داشت. از آن گذشته بعضی مواقع برای ثبت نام در یک مهد کودک باید مدتی در انتظار ماند.

برنامه های آینده

به برنامه های پیش نهادی مهد کودک توجه داشته باشید. آیا فعالیت های داخلی و بیرونی مهد، متعادل و هماهنگ است؟ آیا برنامه ی زبان آموزی و مشارکت های اجتماعی دارند؟ آیا این فعالیت ها در گروه های بزرگ و یا کوچک انجام می شود؟

کار کارمندان را رصد کنید

ببینید کارمندان با کودکان چگونه رفتار می کنند. به تعامل آن ها با بچه ها توجه داشته باشید و واکنش متقابل بچه ها را در نظر بگیرید. آیا کارکنان مهد با بچه ها صحبت می کنند و به آن ها توجه دارند؟ آیا بچه ها خوش حالند؟ آیا کسل به نظر می-رسند؟ آیا مربیان نگرش مثبتی نسبت به کار خود دارند؟ می توانید درباره ی مشکل خاصی که با کودک خود داشته اید با آن-ها صحبت کنید و ببینید آن ها چگونه با این مشکل برخورد می کنند. به این ترتیب می توانید نگرش آن ها را دریابید. می توانید بازدیدی غیرمترقبه از مهد داشته باشید و صحت ادعاهای آن ها را مشاهده کنید.

بهداشت و ایمنی

دور و بر مهد کودک قدم بزنید و محیط را بررسی کنید. ببینید آیا از نظر ایمنی و بهداشت، مطابق استاندارد است. آیا در مورد تحویل گرفتن و بردن آوردن کودکان خط مشی دقیقی وجود دارد؟ آیا در مهد کودک وسایل اطفاء حریق نصب شده است؟ آیا محوطه ی بیرونی مهد کودک صاف و هموار است؟ چه نوع وسایل بازی وجود دارد؟ بهتر است محوطه ی آشپزخانه و سرویس های بهداشتی را نیز وارسی کنید. آیا کودکان بیمار در محلی جداگانه نگه داری می شوند؟

بعد از بازدید از چند مرکز، نقاط قوت و ضعف آن ها را یادداشت کرده و با هم مقایسه کنید. جایی را انتخاب کنید که از کودک شما به بهترین وجه نگه داری نمایند. در هر مورد که تردید دارید، سؤال نمایید و اگر جواب قانع کننده دریافت نکردید به مرکز دیگری مراجعه نمایید.

پرند افشار

منبع :‌پیام زن شماره 239