تاثير برداشت بي رويه از آبهاي زيرزميني
فرونشست زمين، مخاطره مهم فارس
"فرونشست" زمين پديده اي است كه طي مدت اخير در نقاط مختلف فارس رخ داده، پديده اي كه كارشناسان زمين شناس از آن به عنوان يكي از مخاطرات مهم استان ياد مي كنند.
به گزارش شیرازه به نقل از مهر، پديده فرونشست زمين طي سالهاي اخير در نقاط مختلف فارس رخ
داده و حتي در برخي از نقاط در نزديكي بناهاي مهم تاريخي فارس نيز به وقوع
پيوسته است.
در خصوص علت فرونشست زمين همواره نظريات مختلفي وجود دارد اما كارشناسان زمين شناسي درباره علل آن به موضوعاتي نظير برداشت بي رويه از آبهاي زيرزميني و ويژگيهاي مهندسي رسوبات و عوامل تکتونيکي اشاره دارند.
در اين خصوص كارشناسان پديده مذكور را به عنوان يكي از مخاطرات مهم استان فارس نيز مي دانند.
مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مركز شيراز) در خصوص فرونشست زمين در استان فارس به خبرنگار مهر گفت: بررسيها و مطالعات مركز زمین شناسی منطقه جنوب، علت عمده ایجاد درزو شکافها را افت شديد سطح آب زیرزمینی در اثر برداشت بی رویه آبهای زیر زمینی مي داند و گزارشات تخریب تجهیزات بهره برداری چاه های آب در استان، این مسئله را تائید می كند.
طهمورث يوسفي ادامه داد: از این رو بر جامعه امروزی لازم است که استفاده بی رویه از منابع طبیعی به ویژه آب، دست برداشته و به سوی استفاده عقلانی و مدیریت پایدار بهره برداری ا زمنابع آب روی آورد.
وي در خصوص چگونگي فرونشست زمين بيان كرد: افزایش روزافزون بهره برداری از آبهای زیرزمینی به ویژه در حوضه هایی که با پهنه های آبرفتی ، دریای کم عمق یا درياچه ای تحکیم نیافته انباشته شده اند، می تواند به نشست یا فرو ريزش سطح زمین منجر شود.
ترك هاي ناشي از فرونشست در دشت مرودشت
مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مركز شيراز) افزود: با توجه به اينكه بالاترين افت سطح ايستايي آب در كشور، مربوط به دشتهاي استان فارس است و طي گزارشات متعدد و بازديدهاي ميداني توسط كارشناسان سازمان زمین شناسی مرکز شيراز از فروچاله ها و درز و شكاف هاي رخ داده در استان، این مركز بعنوان متولي مطالعات مخاطرات زمين، اين پدیده را به عنوان یکی از مخاطرات مهم در استان مي داند.
يوسفي در رابطه با علل ايجاد فرونشست بيان كرد: عوامل متعددي باعث ايجاد فرونشست مي شوند كه مي توان به انحلال، تراکم نهشته ها، حرکت آرام زمين و يا عمليات انساني نظير معدن کاري يا برداشت آب زير زميني و نفت و گاز اشاره كرد.
وي ادامه داد: اين پديده از جمله مخاطرات زمين شناسي است كه به صورت ناگهاني رخ نمي دهد و در برخي مواقع تمام عوامل مذكور به طور مشترک باعث ايجاد پديده فرونشست مي شود.
مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مركز شيراز) در رابطه بامكان تشكيل فرونشست اظهار داشت: در حاشيه نواحي در حال فرونشست حوضه آبرفتي، در نزديكي رخنمون سنگ بستر در دشت،نواحي كه سنگ بستر توسط ضخامت كمي از آبرفت پوشيده شده وتغيير رخساره در رسوبات آبرفتي به وجود مي آيد.
فروچاله در درياچه ارژن
يوسفي در رابطه با مخاطرات ناشي از فرونشست بيان كرد: ايجاد ترك و تخريب جاده ها و مسيرهاي ارتباطي، شكسته شدن خطوط لوله و شريانهاي حياتي، آسيب‌ديدگي كانالهاي آبرساني، ترك در پي سازه ها و ديوارهاي جدا كننده، تخريب زمين هاي كشاورزي، آسيب به دامها و حيات وحش، جابجايي و تغييرشكل در مسير راه آهن، تخريب لوله جدار و تجهيزات سر چاهي، شكستگي زهكشها و لوله هاي فاضلاب، آلودگي آبخوان، تخليه ناگهاني بركه هاي آب و وقوع تلفات انساني از جمله تهيداتي است كه اين پديده به وجود مي آورد.
يوسفي با بيان اينكه محدوده های زيادي در استان تحت تاثير پديده فرونشست قرار دارد، گفت: در بين عوامل مؤثر در ايجاد فرونشست، به نظر مي رسد که برداشت بيش از حد مجاز از منابع آب زيرزميني، ضخامت لايه رسوبي و ويژگيهاي مهندسي رسوبات و عوامل تکتونيکي، عوامل اصلي ايجاد فرونشست در بيشتر دشتهاي ايران هستند.
وي ادامه داد: برداشت بيش از حد مجاز از منابع آبهاي زيرزميني را مي توان نتيجه سوء مديريت منابع آب در بخش برداشت از يك سو و از سوي ديگر به هدر رفتن حجم عظيمي از آب در نتيجه نادرست بودن شيوه هاي کشاورزي و مصارف صنعتي و شهري يا به طور خلاصه مصرف نامتناسب دانست.
شكاف در ساختمانهاي مسكوني ، ناشي از نشست زمين
مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مركز شيراز) اظهار داشت: پدیده فرونشست زمین ناشی از برداشت آبهای زیرزمینی بیشتر از میزان بارندگیهای است و زمانی که میزان برداشت از آبهای زیرزمینی بیشتر از میزان تغذیه آبخوان‌ها باشد، سطح آب زیرزمینی پایین رفته و فرونشست رخ خواهد داد.
وي گفت: زمانی که آبخوان برای مدت طولانی از آب خالی بماند، فضاهایی که با آب پر بودند به تدریج بسته می‌شوند و سطح زمین نشست می‌کند.
يوسفي افزود: فرونشست در مركز دشت ها صورت مي گيرد و بر اثر فرونشست ترکهایی در نزدیکی اتصال كوه و دشت رخ مي دهد كه در منطقه مرودشت، داراب، نيريز، سورمق و ديگر مناطق استان چنين پديده هايي اتفاق افتاده، پدیده فرونشست زمین پدیده‌ای است که رسوبات آبرفتی در دشت‌ها اتفاق می‌افتد نه در واحد سنگی.
مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مركز شيراز) بيان كرد: با توجه به وقوع فرونشست در دشتهای استان فارس و گزارشات متعدد دریافتی توسط سازمان زمین شناسی مرکز شیراز این پدیده باید به عنوان یکی از مخاطرات مهم در استان تلقی شده و راهکارهای بلند مدت و کوتاه مدت در نظر گرفت.
وي در خصوص راهكار بلندمدت افزود: در اين راستا چاره اي جز اصلاح روشهاي مديريت منابع آب وجود ندارد و تا فرصت باقي است بايد بسوي آن حرکت کرد.
يوسفي گفت: حداقل بايد به جلوگيري از ادامه فعاليت از چاه هاي حفر شده غيرمجاز که در بسياري موارد تعداد آنها از چاههاي مجاز بيشتر است مبادرت كرد در غير اين صورت و با ادامه روند موجود، ضمن از دست دادن بخشهاي عظيمي از منابع آب براي هميشه ، پديده هايي نظير فروچاله ها و فرونشستهاي ناحيه اي با ابعاد نامعلوم و با آسيبهاي جبران ناپذير باز هم به وقوع خواهد پيوست.
مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مركز شيراز) افزود: همچنين در محدوده وقوع مخاطره ها بايد مطالعات بررسی فرونشست و رفتارسنجی با استفاده از مطالعات ژئوفیزیکی و رادار، نصب ابزار دقیق، زمین شناسی مهندسی، ژئوتکنیک و آب- زمین شناسی انجام شود.
انتهای پیام/نظرات بینندگان
