دلالان فربه‌ای که برند ایرانی را زمین‌گیر کردند
به گزارش شیرازه، نامش به نام ايران گروه خورده است، اگر پسوند ايران نباشد، گويي چيزي كم‌دارد، تاري، پودي، گره‌اي يا حتي شيرازه‌اي! اين قصه امروز نيست، سال‌هاي سال است كه پا بر هر فرشي بگذاري، زيبايي، ظرافت، چشم‌نوازي رنگ‌ها و توازن طرح‌ها، ايراني بودن آن را از ضمير ناخودآگاه بيرون كشيده بر زبانت جاري مي‌كند.
ایسنا در گزارشی به مشکلات و مصائب این هنر صنعت پرداخته است. فرش ايراني، جايگاهش هنوز هم جهاني است، هنري ماندگار كه پشت هر گره آن، سايه هنرمندي دست هنرمند ايراني است.
دست كه بر اندام فرش‌هاي ايراني مي‌كشي، نواي ماندگار بافندگاني را مي‌شنوي كه رقص انگشتانشان موزن با آهنگ ترانه‌اي كه زمزمه مي‌كند، بندها را گره به گره به يكديگر مي‌بافد و مي‌بافد و به نقش جانش پيوند مي‌زند كه هيچ كس نتواند آن را از جان ايراني جدايش كند.
چشم‌ها را مي‌نوازد رنگ‌هاي اناري و ماشي و پسته‌اي و بنفش، بازي مي‌كند زير پرتو نگاهت در ميان سايه‌ها، نواي زن بافنده و فرش مي‌شود تمام ذهنت از جاوداني نام ايران بر تارك هنر فرش دستبافت.
فرش دستبافت، هنرمندانه‌ترين هنر ايرانيان است، هنري كه قدمتش به قدمت اين سرزمين بوده و همواره با آنان مسير رشد را طي كرده است.
از ديرباز، فرشي كه ايرانيان زير پا مفروش مي‌كردند، جلوه‌گاه نظر و نگاه مردم ديگر كشورها بوده است.
اگرچه مدت‌هاست اين هنر و صنعت هنرمندانه، در غفلت و ناباوري‌هايمان راه كج كرده و رازهاي مگوي آن به دست راهزنان هنر و دلالاني كه تنها به پول مي‌انديشند، به آن سوي مرزها برده شده است تا رقيبي باشند براي ما، رقيبي كه اكنون به‌ظاهر قدر مي‌نمايد اما هنوز هم فوت كار در دست هنرمندان ايراني است، نقشه راه در ذهن نقش‌زنان بر نقشه‌هاي فرش ايراني، ماندگار است و غيرقال سرقت!
و استان فارس، به‌عنوان يكي از مراكز ثقل هنر فرش‌بافي و طلايه‌دار توليد و صادرات دست‌بافت‌هاي عشايري از جمله گليمه و جاجيم و گبه، اين‌روزها حال و هواي خوشي ندارد. انگار صنعت فرش فارس تب كرده باشد، ويروسي كه به‌جانش انداخته‌اند، مدت‌هاست تمام اندامش را به لرزه انداخته است و درد به استخوانش رسيده و آرام آرام توان از تنش مي‌زدايد.
فارس كه روزي بيشترين حجم صادراتش را فرش‌ها و دست‌بافت‌ها، به خود اختصاص مي‌داد، امروز و به‌دليل مشكلاتي نه‌چندان پيچيده و غيرقابل رفع، روزهاي ناخوشي را مي‌گذراند.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی فرش دستبافت روستایی فارس واگويه كننده بخشي از مشكلات امروز است و نه موانع، كه براي ايراني مانع معناي خود را سال‌هاي سال است از دست داده.
هادي اصلاحي گلايه مي‌كند از كسانيكه پشم‌هاي مرغوب فارس را به سوداگران بازارهاي افغان و هند و پاكستان شناسانده‌اند و گلايه‌اي بيشتر و درد‌مندانه‌تر از مسئولاني كه همه اين موضوع را مي‌دانند و چشم برهم گذاشته‌اند، تا اين روند همچنان تداوم داشته باشد و سودي سرشار را به جيب دلالان بي‌نام و نشان سرازير كند و حسرتي بماند بر دل فعالان اين صنعت، از بافنده تا طراح و بازرگان و صادر كننده.
اصلاحی با بیان اینکه پشم تولید شده در فارس، از مرغوب‌ترين نوع پشم گوسفندي در كشور به‌شمار مي‌رود، از قاچاق گسترده آن، به خارج از مرزها انتقاد دارد.
اين مقام مسئول معتقد است: حجم صادرات فرش ما با دیگر کشورهای دنیا به دلیل وضعیت اقتصادی حاكم بر ايران و جهان، 30 درصد فاصله دارد، اما فرش ایران زبانزد است و به همين دليل از گردونه صنعت و تجارت فرش جهان جارج نمي‌شود.
وی با اشاره به اینکه دولت باید از قاچاق پشم داخلی ایران جلوگیری کند، يادآور مي‌شود: در شرایط تحریم باید بتوانیم از پشم تولیدی داخل به عنوان اصلي‌ترين مواد اولیه تولید فرش، خودمان استفاده کنیم.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی فرش دستبافت روستایی فارس، البته افزايش سن بافندگان قديمي فرش ايراني و كم‌رغبتي نسل جوان براي ورود به اين عرصه را از عوامل مهم در كم فروغ شدن چراغ صنعت فرش مي‌داند.
اصلاحي اضافه مي‌كند كه بافندي از مشاغل سخت به‌شمار مي‌رود و حمايت چنداني از بافندگان انجام نشده است اگرچه حرف‌ها و شعارها بسيار بوده، به همين دليل نسل جوان و تحصيلكرده كه شاهد و ناظر بر مشكلات بافندگان قديمي و توانمند بوده‌اند، مردماني كه استوانه فرش ايراني هستند اما به لحاظ مالي و ساير مسائل رفاهي، زندگي آنان مطلوبيت متناسب را ندارد، رغبتي به تداوم راه و هنر پيشينيان خود ندارند.
اين مقام دولتي البته با ياد‌آوري اينكه تنها 30 درصد از صنعت فرش دولتي و هفتاد درصد خصوصي است، كمي از گناه حمايت نشدن از صنعت فرش توسط دولت مي‌كاهد اما قبول دارد كه در حد همان 30 درصد هم شاهد حمايت‌هاي مطلوب از سوي دولت نبوده‌ايم.
به اعتقاد اصلاحي دولت می‌تواند با در اختیار گذاشتن تسهیلات کم بهره به تولیدکنندگان، زمينه رونق اين صنعت هنرمندانه را فراهم كند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی فارس نيز اعتقاد دارد: صنعت فرش، شاخص‌ترین صادرات غیرنفتی کشور است! كه با برنامه‌ريزي صحيح مي‌تواند در بحث افزايش توان اقتصادي كشور و كاهش اتكا اقتصاد به نفت، سهم بسزايي داشته باشد.
سهراب مختاري معتقد است كه بازاریابی نيز از مهمترین مشکلات این صنعت چه در داخل چه در خارج محسوب مي‌شود، مشكلي كه در استان فارس پررنگ‌تر از ساير نقاط است.
وی به تغییر روش‌های بازاریابی و توزیع این محصول جهت رقابت با بازارهای بین‌المللی به‌عنوان يك ضرورت نگاه مي‌كند و تاكيد دارد: با توجه به شرایط اقلیمی حاکم بر استان فارس در تولید فرش باید تلاش کرد که با رایزنی دولت حمایت بیشتری از تولیدگنندکان این محصول به ویژه در ورستاهای استان شود، چرا این حرفه بسیار سودآور و با ارزش است.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی با طرح اين توصيه كه فرش‌بافي را بايد به‌عنوان يك شغل و صنعت با ارزش، ارتقا بخشيم و در جامعه نهادينه كنيم، موضوع مهم فاقد مهارت بودن جوانان تحصيلكرده دانشگاهي خصوصا در رشته‌هاي هنري را از جمله آسيب‌هاي امروز مي‌داند.
مختاري تاكيد دارد كه توسعه صنعت هنرمندانه فرش دستبافت، مي‌تواند جايگزيني بسيار مناسب براي جلوگيري از مهاجرت روستائيان به‌دليل كاهش ميزان درآمدها و بروز مشكلاتي در عرصه كشاورزي، به‌دنبال بروز خشكسالي‌هاي پي‌در پي، باشد.
رئیس اداره فرش دستبافت سازمان صنعت، معدن و تجارت فارس هم حرف‌هايي دارد و معتقد است: طی سه سال گذشته با توجه به تحریم‌های بین‌المللی وضعیت رکود بر صادرات حاکم بوده، اما در شش ماه اول امسال روند صادرات رشد قابل توجهی داشته است.
سعادتی ادامه داد: اگر چه با مشکلات داخلی و بین‌المللی صادرات فرش دستبافت فارس به بازهاری جهانی به ویژه بازار آمریکا رو به رو هستیم و تحربم‌ها هم این موضوع را تشدید کرده اما انتظار داریم با توجه به مناسبات بین‌المللی روند صادرات استان فارس و کشور در آینده بهبود یابد.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر 180 هزار بافنده خانگی در فارس مشغول به فعالیت هستند که 42 هزار نفر از آنان تحت پوشش بیمه تأمین قرار دارند.
معاون امور بازاریابی صنعت فرش ایران نیز با اشاره به برنامه‌های در دستور کار این نهاد جهت توسعه بازارهای داخلی و خارجی و رونق فروش فرش، بیان کرد: برنامه‌ها را به دو بهش درون و برون مرزی تقسیم کرده‌ایم.
مجتبی فیض‌اللهی افزود: رونق فروش، تقویت فروش فروشندگان در قالب برگزاری نمایشگاه‌های مختلف در استان‌ها و همچنین برگزاری جشنواره‌ها به ویژه جشنواره گره زرین در شمار مهمترین برنامه‌های درون مرزی این صنعت در کشور قرار دارند.
وی توسعه صادرات در قالب چهار گروه بازارهای سنتی، جدید، صادرات مجدد و بازارهای رقیب را مهمترین برنامه‌های برون مرزی ذکر و خاطرنشان کرد: حضور فعال و هرساله در سلسله نمایشگاه‌های دموتکس در کشورهای چین، روسیه، آلمان و ترکیه و نمایشگاه‌های ایتالیا، اسپانیا و کره جنوبی نیز از دیگر برنامه‌های ما در برنامه‌های برون مرزی توسعه این صنعت است.
معاون امور بازاریابی صنعت فرش ایران به حضور در نمایشگاه بین‌المللی فرش دستباف هانوفر آلمان اشاره و عنوان کرد: تا شش ماهه اول امسال بیش از 114 میلیون دلار فرش دستباف به دیگر کشورهای جهان به ویژه کشورهای فوق‌الذکر صادر کرده‌ایم.
یکی از تولیدکنندگان اتحادیه فرش مرکزی استان فارس نيز در گفت و گو با خبرنگار ايسنا، گفت: پشم و ریس‌های طبیعی و مرغوبی که در فرش دستباف روستایی این استان به کار می‌رود قابل مقایسه با هیج فرش دیگری نیست.
حیدری ادامه داد: در سال‌های گذشته به دلیل کمبود نیروی انسانی بافنده، فروش فرش هم کم شده اما امسال نسبت با سال گذشته از فروش نسبتا رو به رو بوده‌ایم. طبیعی است که با تولید کمتر فرش دستباف، قیمت فرش‌های قبلی بیشتر شود.
به گزارش ايسنا، تمام آنچه گفته شد، بخشي از حرف‌ها در خصوص صنعت هنرمندانه فرش بود، صنعتي كه ديگر تب و لرز آن به مسكن‌ها، پاسخ نمي‌دهد و منتظر تشخيص دقيق‌تر و تخصصي‌تر دردهايش و تجويز دارويي عاجل براي درمان است.
توجه به صنعت فرش بايد همه‌جانبه باشد، از توليد مواد اوليه تا رنگرز، توليد‌كننده رنگ، طراح نقشه، بافنده و در نهايت بازرگان و بازارياب و ...، زنجيره‌اي كه اگر يك حلقه آن ديده نشود، دلال‌ها نقش حلفه واسط را بر عهده مي‌گيرند.
صنعت فرش، اين صنعت نجيب و هنرمندانه، مي‌تواند با كمك ساير راهكارهاي انديشيده شده، مانع از متروك و بي‌سكنه شدن روستاها و مهاجرت روستائيان شود.
توجه به اين صنعت هنرمندانه، مي‌تواند بخشي مهمي از ظرفيت صادرات غيرنفتي كشور را تامين كرده و آرام آرام اتكاي اقتصادمان به طلاي سياه را بكاهد و رونق بيشتري به حضور كالاهاي ايراني در بازارهاي جهاني ببخشد.
فرش نيز نيازمند توجهي جدي است، همانند ساير كالاهايي كه نام ايران به‌عنوان پسوندي ارزشمند با نامشان گره خورده است، كالاهايي نظير زعفران و پسته و ...
