به گزارش شیرازه به نقل از وطن امروز، با تمام انتقادات بحق وارد بر برجام، چاره‌ای نیست جز آنکه بگوییم ایران براساس این سند پر ایراد دست و پا شکسته، وارد تعامل با غرب شده و باید تبعات بسیار و منافع انگشت‌شمار آن را از هم‌اکنون مدنظر قرار داد. با این حال، موضوعی که از گذشته ذهن ایرانیان را درباره پرونده هسته‌ای آزار می‌دهد، ادعاهایی است که غرب درباره «ابعاد احتمالی نظامی» مطرح کرده و به طرح آن ادامه می‌دهد.

حداقل انتظاری که ایران در اوان اجرای برجام یعنی برچیدن دو‌سوم سانتریفیوژها، خنثی کردن یا بیرون فرستادن مقادیر زیادی اورانیوم و تخلیه قلب رآکتور اراک می‌تواند داشته باشد، این است که دیگر مستمسکی برای نظامی جلوه دادن برنامه هسته‌ای ایران باقی نماند. این حداقل حق ملت ایران در این برهه است که لااقل رفع اتهام شده و اعلام شود به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده است یا اگر نه، دست‌کم اعلام شود مساله پی‌ام‌دی به پایان رسیده، مختومه شده و دیگر قابل طرح و بررسی در هیچ برهه‌ای از زمان نیست.

مساله مطالعات ادعایی، مساله‌ای است که تکلیف آن در دوره مدیرکلی محمد البرادعی تقریبا روشن شده بود، اما با تغییر مدیرکل آژانس دوباره زنده و بدل به شمشیری پشت گردن برنامه هسته‌ای ایران شد. بنابراین اگر یک‌بار برای همیشه و به طور قطعی تعیین تکلیف نشود، باز هم در آینده امکان باز شدن پرونده پی‌ام‌دی وجود خواهد داشت؛ باید دقت کرد که این اتفاق یک‌بار افتاده و تکرار آن منطقا غیرممکن نیست. تنها راه موجود این است که آژانس کفایت بررسی‌ها را اعلام کند و ایران را از اتهامات بری دانسته و اختتام پرونده را رسما و مستندا بیان دارد.

با این حال، در شرایطی که تنها چند روز به اعلام گزارش آژانس درباره پرونده پی‌ام‌دی مانده، سخنان یوکیا آمانو، مدیرکل غربگرای آژانس چیز دیگری می‌گوید! این «چیز دیگر» چنین است: «گزارش آژانس درباره ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای ایران نه سیاه است و نه سفید».
وی همچنین تاکید کرد: «گزارش پی‌ام‌دی به نتیجه قطعی درباره موضوع فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران نخواهد رسید».

آقای آمانو در جای دیگر هم گفت: «در جایگاهی نیستم که بتوانم اطمینان موثقی درباره نبود مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در ایران بدهم و بنابراین نمی‌توانم نتیجه‌‌گیری کنم که تمام فعالیت‌های هسته‌ای ایران، صلح‌آمیز است». لحن آقای آمانو نسبت به گذشته و پیش از جمع‌آوری برخی سانتریفیوژها در نطنز و فردو هیچ تغییری نکرده است. از سوی دیگر، روزنامه «وال‌استریت ژورنال» نیز از قول برخی بازرسان، ایران را متهم کرده اطلاعات کافی درباره پی‌ام‌دی ارائه نکرده است. با این اوصاف به نظر می‌رسد در گزارش ۱۰ آذر مدیرکل، خبری از مختومه شدن پرونده پی‌ام‌دی نخواهد بود، مگر آنکه شورای حکام آژانس، به‌رغم گزارش مدیرکل، راسا تصمیم به مختومه کردن پرونده بگیرد که به‌نظر نمی‌رسد احتمال این امر، خیلی زیاد باشد.

سخنان آمانو در حالی مطرح شد که سیدعباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه دولت روحانی پیش‌تر گفته بود: «آمانو در موضعی نیست که شخصا پی‌ام‌دی را ببندد، چراکه تصمیم‌گیری بر عهده شورای حکام است و وی تنها باید یافته‌ها و ارزیابی خود را ارائه دهد». براساس اظهارات آقای عراقچی، «اگر گزارش به گونه‌ای باشد که پرونده بسته نشود به این معنی است که فعالیت‌های ما دنبال نخواهد شد. فروش اورانیوم و ادامه برجام به این موضوع وابسته است و اگر پی‌ام‌دی بسته نشود برجام متوقف می‌شود». به نظر می‌رسد اگر دولت قرار باشد بر سر موضع ابراز شده از سوی معاون حقوقی وزارت امور خارجه بایستد، روز اجرای برجام دست‌کم به این زودی‌ها فرا نرسد. اما سوال اصلی این است: آیا دولت بر سر این موضع خواهد ایستاد؟

سابقه دولت محترم در فقره «خطوط قرمز» بیانگر تمایل شدید به توجیه ماوقع و چسبیدن به توافق به هر قیمتی است. حتی از برخی منابع اخبار تایید نشده‌ای دریافت شده که براساس آنها، دولت از ابتدا می‌دانسته گزارش آمانو خاکستری خواهد بود و به همین رضایت داده است. اگر چنین شود، ایران از یک‌سو بخش عمده‌ای از تجهیزات هسته‌ای خود را دست‌کم برای ۱۵ سال برمی‌چیند و از سوی دیگر متهم به تلاش برای تولید بمب اتم باقی می‌ماند. این نه سیاه و نه سفید، لاجرم از هر سیاهی سیاه‌تر است. به قول مرحوم آقا نجفی‌قوچانی، «دروازه خیال» را نمی‌توان بست. به هر حال با این وضعیت، برخی اذهان ناخواسته به یاد مساله اتمی لیبی می‌افتند. امید است چنین خیالاتی تنها در همان مرحله خیال باقی بمانند.