اصولگرایان در سه دوره اخیر مجلس همواره اکثریت را در دست داشتند و به این آسانی ها نیز حاضر به واگذار کردن زمین مجلس به رقبا نیستند. چندماه است که احزاب  و تشکل های اصولگرایی به دنبال ائتلاف و ایجاد اتحاد میان خود هستد و سازو کارهایی را نیز در نظر گرفته اند. شورای فقها یکی از مورد وثوق ترین سازوکارهایی بوده که ایده وحدت را دنبال کرده است. 

جامعتین که متشکل از جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم می باشد، نقش زعامت جریان اصولگرایی را بازی می کند. ائتلاف اصولگرایان در هفته گذشته، غلامعلی حداد عادل را به عنوان سخنگوی ائلاف معرفی کردند. خبرها حاکی از آن است که فراکسیون رهروان ولایت به صورت مستقل اما با برند اصولگرایی در انتخابات حضور خواهند داشت. 

برخی از ناظران سیاسی، چنین اقدامی را از سوی فراکسیون رهروان، شکاف در اردوگاه اصولگرایان ارزیابی کرده اند که شکست آنها را در مقابل رقیب حتمی خواهد کرد. اما در سوی دیگر، چنین اقدامی می تواند باعث بیشتر شدن حق انتخاب ها برای رای دهندگان شود. موضوعی که پاشنه آشیل اصلاح طلبان است ولی در عمل برای اصولگرایان نقطه قوت می تواند محسوب شود. 

جریان اصلاح طلب پس از سال 92 در حال احیای خود است. آنها با توجه به اینکه در سال 92 توانستند با حامیان هاشمی رفسنجانی بر سر حسن روحانی به توافق برسند، از همان زمان کسب سهم خود را به انتخابات 94 موکول کردند. محمدرضا عارف، یکی از نامزدهای ریاست جمهوری 92، با دستور و توصیه زعمای اصلاح طلب به نفع روحانی کناره گیری کرد. وی روز سه شنبه بار دیگر در ستاد انتخابات وزارت کشور حاضر شد تا این بار برای انتخابات مجلس ثبت نام کند. عارف در حال حاضر ریئس شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان نیز محسوب می شود. این جریان به پتانسیل های خود برای رسیدن به صندلی های سبز رنگ بهارستان حساب ویژه ای باز کرده اند. 

اما اصلاح طلبان که راه رسیدن به بهارستان را به دولت حسن روحانی گره زده اند، در دامی افتاده اند که می تواند به شکاف فزآینده میان آنها منجر شود. طیفی به نام حامیان دولت پس از بیش از دو سال از دولت یازدهم، به آنچنان اعتماد به نفسی رسیده اند که خواهان نقش آفرینی در ارائه لیست ها و سرلیست ها هستند. اعتدالگرایان جریانی را می خواهند تعریف کنند که مستقل از اصلاح طلبان و اصولگرایان باشد اما از هر دو جریان نیز گلچین هایی در لیست خود قرار دهند. به طور مشخص حزب اعتدال و توسعه چنین رویه ای را دنبال می کند.

اصلاح طلبان با رصد فعالیت های انتخاباتی حامیان دولت، دست به نقد چنین رویکردی پرداختند و آن را برهم زننده اصول واقعی ائتلاف دانستند. جریان اصلاح طلب انتظار دارد که دولت حسن روحانی، مطالبات انتخاباتی آنها را برآورده کند و دین خود را در سال 92 بپردازد. این درحالیست که حامیان دولت، ورود مستقل به انتخابات را در دستور کار قرار داده اند و مدعی اند، با توجه به عملکرد مثبت دولت در برخی از حوزه ها مانند مذاکرات هسته ای، آرای لازم برای ورود به مجلس را می توانند به دست آورند. 

بنابراین به نظر می رسد با وجود آنکه اصلاح طلبان به حمایت خود از عملکردها و برنامه های دولت ادامه می دهند، نسبت به آینده خود در انتخابات مجلس شورای اسلامی نگران هستند. نقطه اختلاف درجایی است که اصلاح طلبان حاضر نیستند در لیست های خود افرادی را وارد کنند که سابقه اصولگرایی دارند. همین امر منجر به شکاف میان اصلاح طلبان از یکسو و دور شدن حامیان دولت از برنامه های انتخاباتی آنها شده است. اصلاح طلبان با معرفی محمدرضا عارف به عنوان سرلیست و حتی رئیس احتمالی مجلس آینده، بر این امر تاکید می کنند، که با وجود افراد قوی در میان اصلاح طلبان نیازی به یارگیری از دیگر گروه ها نیست. 

با وجود تاکید اصلاح طلبان به حضور قوی در مبارزات انتخاباتی، اما برخی از اصلاح طلبان و فعالین سیاسی این جریان، مدل سال 92 را برای انتخابات مجلس بهترین مدل می دانند. آنها در توصیه به اصلاح طلبان عنوان می کنند باید از خواسته های حداکثری در حال حاضر دست کشید و بر حداقل ها تاکید کرد. به نظر آنها افرادی چون علی اکبر ناطق نوری و علی لاریجانی می توانند زعامت لیست های مشترک اصلاح طلبان و حامیان دولت را برعهده گیرند. تشکیل یک اقلیت قوی از اصلاح طلبان در مجلس مدنظر این گروه می باشد. چنین رویکردی از سوی قاطبه اصلاح طلبان با واکنش سرد و حتی تندی روبه رو شده است. رویه ای که در حال حاضر پیگیری می شود، موید فعالیت های مستقل اصلاح طلبان و حامیان دولت است. پشتیبانی دولت روحانی از حامیان خود در روزهای آینده، باعث سرخوردگی بیشتر اصلاح طلبان خواهد شد و دو شکاف جدی آنها را تهدید خواهد کرد. 

یکی از شکاف های که نشانه های آن نیز بروز کرده در میان جریان اصلاح طلب و حامیان دولت خواهد بود. اتحاد آنها در انتخابات 92 به ناسازگاری در انتخابات 94 مجلس ختم شده است. از سوی دیگر، در میان اصلاح طلبان، برخی پیگیر ایده ائتلاف حداکثری با به کارگیری ظرفیت های خارج از جریان اصلاح طلب بودند، شکست این ایده منتهی به شکاف مضاعف در این جریان خواهد شد. نارضایتی اصلاح طلبان منتهی به کاهش سبد رای حامیان دولت خواهد شد و از به طور معکوس آرای جذب شده توسط حامیان دولت، اصلاح طلبان را دچار زحمت خواهد کرد. 

در سوی دیگر جریانات سیاسی، اصولگرایان با چنین معظلی روبه رو نیستند. هرچند گروهی مانند رهروان ولایت، بر حضور مستقل در انتخابات تاکید دارند، اما وجود مانیفست واحد و تعریف مشخص از اصولگرایی در ایران، پراکندگی نیروها را می تواند به نقطه قوت تبدیل کند. کسانی که متمایل به اصولگرایان هستند می توانند از میان چند لیست اصولگرایی، افراد مورد نظر خود را انتخاب کنند. در حالیکه در لیست های واحد، ممکن است نصف اسامی در برگ های رای درج شوند، می شود از میان چند لیست اصولگرایی، افراد شاخص را که معمولا در ردیف های اول قرار می گیرند را انتخاب کرد. علی رغم تبلیغات رسانه های اصلاح طلب و حامی دولت مبنی بر شکاف میان اصولگریان، این جریان توانسته تا کنون به صورت آهسته اما پیوسته، نیروهای خود را برای انتخابات مجلس آماده کند و نیروهای اصولگرا با وحدت رویه مشخصی در رقابت ها حاضر شوند.

نمایندگانی از سوی محمدباقر قالیباف و علی اکبر ولایتی در جلسه ائتلاف فراگیر اصولگرایان شرکت می کنند و همچنین اعضای هیات رئیسه فراکسیون رهروان نیز اعلام کرده اند که با خط مشی کلی اصولگرایان در رقابت های انتخاباتی حضور پیدا خواهند کرد و فعالیت مستقل به معنای تفرقه و جدایی نیست. شورای فقها (آیات مصباح، یزدی و موحدی کرمانی ) از زمانیکه جلسات خود را آغاز کرده است تاکنون توانسته چتر حمایتی گسترده ای از نیروها و گروه های اصولگرایی ایجاد کند و نیروهای اصولگرا را با وجود اختلافات موجود، وارد مسیر وحدت و ائتلاف کند. ائتلافی که سخنگوی آن حداد عادل است و عزم اصولگرایان نیز برای یکپارچگی در آن مشاهده می شود.

با وجود آنکه اصلاح طلبان و حامیان دولت بر عملکرد اقتصادی و سیاست خارجی دولت روحانی، حساب ویژه ای برای تبلیغات انتخاباتی باز کرده بودند اما اتفاقاتی که در جریان و پایان مذاکرات هسته ای روی داد، برگ های برنده آنها را کاهش داده است. دولت نه تنها نتوانست رونق اقتصادی ایجاد کند که کشور در باتلاق رکود فراگیر اقتصادی فرو رفته است. علی رغم وعده های زیاد، پایان مذاکرات با جهش های اقتصادی روبه رو نشد و انتظارات مردم برآورده نگردید. هرچند قرار است تحریم ها به صورت نیم بند در چند هفته آینده تعلیق شود، ولی با مشاهده رفتار طرف های غربی، مشخص شده تحریم ها با تحریم های دیگری جایگزین خواهند شد. همانگونه که قانون جدید کنگره آمریکا درباره اخذ مجدد ویزای آمریکا در صورت سفر به ایران، موید این امر است. با وجود آنکه این قانون نقض صریح برجام محسوب می شود، دولت حسن روحانی، تا کنون به غیر از اظهارات امیدوارکننده، هیچ واکنش دیگری نشان نداده است. 

از این رو می توان چنین برداشت کرد که علی رغم سرمایه گذاری اصلاح طلبان و حامیان دولت بر عملکرد سیاست خارجی روحانی برای تبلیغات مجلس، عملا تاکنون گشایشی روی نداده و حتی ممکن است دستاوردهای اندک برجام نیز با اقدامات طرف غربی از بین بروند. با توجه به چنین شرایطی، اصولگرایان به عنوان منتقدان اصلی عملکرد چند ساله دولت در زمینه سیاست خارجی و اقتصادی، از اوضاع مناسبتری برای به چالش کشیدن رقیب برخوردارند. رقیبی که از هیچ فرصتی برای تخریب و توهین به اصولگرایان عبور نکرد.