در گفتگوی شیرازه با فعال علمی-پژوهشی در حوزه بافت مطرح شد:
ضرورت بازآفرینی مسجد عتیق و مسجد نو تا نوزایی اطراف آن با رویکرد زمینه ای
در طرح توسعه شاهچراغ (ع) به طرح بازآفرینی مساجد متصل به آن و طرح مکمل نوزایی اطراف آن با رویکرد زمینه ای از سوی درخواست کنندگان با تغییر نگاه رشد به جای توسعه، تجدید نظر و رویه صورت پذیرد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی شیرازه، سعید زحمت کشان از فعالان متخصص حوزه مدیریت شهری در خصوص اهمیت تاریخ در شهرسازی و معماری شهر شیراز بیان کرد: تاریخ ایران پس از دوران پر فراز و نشیب عصر ایلامی، هخامنشی و ساسانی خود با ظهور اسلام و اتفاقات مربوط به آن از زدن تبر بر درخت پریشان حال حکومت ساسانی تا ترویج اسلام در مناطق مختلف سرزمین پارس از جمله شهر تاریخی شیراز، توسط مورخان نگارش و توسط تاریخ پژوهان این نگاشته ها نیز ورق خورده است.
وی افزود: ایران در واقع با ورود اسلام آغاز فصل جدیدی از شهرسازی و معماری دوره اسلامی چه در ساختار شهری، محله ای و ابنیه ها و چه در عناصر و کاربری های واقع در شهر چون کاربری جدید مسجد، را شاهد بود که با تدقیق در موضوع متوجه تاثیر اسلام در مفهوم و اقدامات مربوط به شهر در دوره اسلامی خواهیم شد.
زحمتکشان از ضرورت توجه به هویت مذهبی بیان کرد: در شهر تاریخی شیراز از ابتدا شکل گیری و آبادانی تا به اکنون، شهرسازی و معماری آن مبتنی بر توجه به نیازها و خواسته ها بوده که مسجد نیز بیانگر و نمایانگر هویت ایرانی-اسلامی یا هویت مذهبی ایرانیان مسلمان در قرون متمادی گذشته تا اکنون بوده است که امروزه تعهد و ضرورت توجه ویژه، اصولی و نظام مند به بافت و بناهای تاریخی از جمله مذهبی نیز احساس می شود.
این فعال علمی و پژوهشی در حوزه بافت در رابطه با تاریخچه قدیمی ترین مسجد شیراز بیان کرد: نظر به تاریخچه شکل گیری مساجد در تاریخ شهرسازی و معماری شیراز متوجه اهمیت این بنای مذهبی در کالبد و جریان زندگی مردم آن زمان خواهیم شد. در واقع شهر شیراز که پس از جنگ های متعدد با اعراب که به تصرف این شهر هم منجر شده بود، پس از مقاومت ها، تلاش ها و جنگ های فراوان ایرانیان مسلمان برای تشکیل حکومت مرکزی خودمختار، به این موفقیت نیز نائل گردیدند و به مناسبت این اتفاق مسجد جامع عتیق شیراز را بنا نهادند که گویای موفقیت ایرانیان مسلمان و همچنین نشان‌دهنده نقطه عطفی در تاریخ سیاسی ایران و شهر شیراز محسوب می شود.
زحمت کشان در ادامه از کم توجهی ها به این مسجد گلایه کرد و افزود: مسجد عتیق شیراز که در یکی از محلات جنوبی شهر شیراز به نام محله بازار مرغ واقع شده به عنوان تجلی گاه حضور اجتماعی و گسترده زنان در جامعه و محیط عمومی و به نوعی در بستر تعاملات اجتماعی، نقش آفرینی داشته است که البته در گذر زمان مورد لطف و بی مهری هایی واقع شده است که از بدو ساخت با لطف حاکم وقت و نیکوکاران، تحولات دوره های مختلف تاریخی تا رهایی، تخریب نسبی و متروک شدن مسجد تا دوره پهلوی اول و در نهایت اقدام به مرمت نسبتا اصولی توسط بزرگان شهر نظیر شهید محراب آیت الله دستغیب، دکتر سامی و معماران عنوان کرد که تا به هم اکنون، هنوز هم می توان این مسجد جامع مهم و متمایز از نظر مذهبی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و شهرسازی و معماری را مسجدی تقریبا رها شده محسوب کرد.
دبیر نخستین فستیوال معمار شیراز افزود: این مسجد نقش و موقعیت مکانی مهمی در استخوان بندی شهر و ارتباط با محلات داشته است که در چند قرن پس از ساخت آن، با ساخت بنا بر روی قبور امامزادگان اطراف آن نظیر حضرت شاهچراغ (ع) و همچنین مسجد جامع نو در غرب این امام زادگان اهمیت بیشتری یافت و این امام زادگان در میان دو مسجد یا دو خانه خدا جایگاه خود را پیدا و مشرف گشته است.
زحمت کشان به اهمیت بازآفرینی و نوزایی در مقیاس شهرسازی، معماری و منظر و ... تاکید کرد و در این زمینه افزود: مسجد عتیق و مسجد نو، دو مسجد مهم از جنبه های مختلف محسوب می شود که هم اکنون وضعیت نسبتا مناسبی ندارد و باید در قالب طرح جامع بازآفرینی و احیای هویت مذهبی و در نظر گرفتن جایگاه شهر شیراز به عنوان سومین حرم اهل بیت و همچنین طرح نوزایی مکمل آن در غرب مسجد نو یا خیابان ۹ دی و همچنین محوطه شرقی مسجد عتیق یا پارکینگ شهری با رویکرد زمینه ای و مبتنی بر سنت های ارزشمند شهرسازی و معماری گذشته ما برای امروز و آیندگان اقداماتمان را برنامه ریزی، طراحی، تایید عمومی، ضمانت، اجرا و ارزشیابی کنیم.
وی اضافه کرد: طرح های مذکور در چارچوب بازآفرینی و نوزایی باید مبتنی بر مطالعات بسیار جامع توسط مشاور و افرادی باشد که شناخت دقیقی از زمینه طراحی و فرآیند مداخلات در بافت های واجد ارزش از تجربه های موفق و ناموفق جهانی مربوط به موضوع مورد نظر داشته باشد و شایان ذکر است که تجربه نشان داده ما در طرح موضوع، سوال و صورت مسئله ها برخوردهایی سطحی داشته این که منجر به فرصت سوزی ها و دوباره کاری شده است که امیدواریم در طرح توسعه شاهچراغ (ع) به طرح بازآفرینی مساجد متصل به آن و طرح مکمل نوزایی اطراف آن با رویکرد زمینه ای از سوی درخواست کنندگان با تغییر نگاه رشد به جای توسعه، تجدید نظر و رویه صورت پذیرد.
نظرات بینندگان
