درست در زمان غیبت غافلگیرکننده دوچرخه‌های اشتراکی از پایتخت این بی دود‌های نارنجی رنگ از خیابان‌های شیراز که تنها کلانشهر ایران با هوای پاک است سر درآورده و در مدت زمانی اندک از ورود، با اقبال برخی شهروندان مواجه شده و در عین حال با چالش‌هایی همچون گرانی نرخ کرایه مواجه بوده است که رفع آن‌ها می‌تواند موفقیت این طرح را تضمین کند.

توسعه نامتناسب فضا‌های شهری و به موازات آن رشد اقتصادی و افزایش سفر‌های درون شهری و استفاده از وسایل نقلیه شخصی باعث بروز مشکلاتی خصوصا در محور‌های مرکزی کلانشهر شیراز شده و این درحالی است که این شهر به دلیل ظرفیت‌هایی از جمله وجود باغات قصردشت، تنها کلانشهر پاک کشور است و در روز‌هایی که مدارس بسیاری از شهر‌های بزرگ ایران بطور مداوم بخاطر آلودگی هوا تعطیل هستند، شیرازی‌ها در هوای پاک نفس می‌کشند.

با افزایش آلودگی هوا در کشور، دوچرخه بعنوان وسیله نقلیه پاک و پایدار روز به روز بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

تجربه استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی سال‌های زیادی است که در دنیا جای خود را باز کرده، اما در ایران با کمی تاخیر از کمتر از دو سال پیش این وسیله حمل و نقلی، ابتدا از خیابان‌های پایتخت سر درآورد و از اواخر آذرماه ۹۸ نیز به شیراز رسید.

در حالی که به گفته کارشناسان، در سایر کشور‌های جهان نرخ استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی از سایر ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله مترو، اتوبوس و تاکسی ارزان‌تر است، اما نرخ این تازه وارد‌های نارنجی رنگ شیراز برخلاف نمونه‌های مشابه خود در کشور‌های دیگر، اکنون گران‌ترین وسیله حمل و نقل عمومی این کلانشهر محسوب می‌شود.

نرخ کرایه تاکسی اکنون در شیراز به ازای هر کورس ۸۰۰ تومان، اتوبوس حدود ۵۰۰ و مترو نیز ۹۰۰ تومان است و با پرداخت هزینه کمتر از هزار تومان در این شهر می‌توان از جنوبی‌ترین تا شمالی‌ترین نقطه این شهر را با خط مترو حدود ۲۴ کیلومتری شیراز سفر کرد.

با این شرایط نرخی که برای استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی در شیراز تعیین شده به ازای هر نیم ساعت ۱۵۰۰ تومان و یک ساعت ۳۰۰۰ هزار تومان است که برخی این رقم را برای تشویق مردم به استفاده از دوچرخه و سیستم پاک حمل و نقلی گران می‌دانند.

به گفته تعدادی از شهروندان شیرازی نرخ فعلی دوچرخه‌های اشتراکی در شیراز و نحوه عملکرد سیستم نرم افزاری آن، موجب ترغیب شهروندان برای استفاده از بیدود‌های نارنجی رنگ در سفر‌های درون شهری نخواهد شد، زیرا ناوگان حمل و نقلی به صرفه نیست و تنها برای تفریح و سرگرمی می‌توان از آن استفاده کرد و نه حمل و نقل و سفر‌های کاری روزمره؛ از این رو، برای موفقیت این طرح باید گام‌های اصلاحی برداشت.

با وجود تعهد شرکت طرف قرارداد بیدود در تهران، این شرکت بیش از یک ماه است که به شهروندان تهرانی خدمات ارائه نمی‌دهد و دوچرخه‌های نارنجی رنگ این شرکت نیز از سطح خیابان‌های پایتخت جمع آوری شده و در عوض آن در همین مدت سر از شیراز در آورده اند. این موضوع، ابهاماتی درباره تضمین تداوم خدمات در شهر شیراز را برای شهروندان پدید آورده است.

سرپرست معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران ۳۰ آذرماه گذشته اعلام کرد که روند پس دادن ودیعه‌های مشترکان دوچرخه‌های اشتراکی پایتخت مشهور به طرح بیدود آغاز شده است.

حال شهروندان شیرازی نیز این نگرانی را دارند که با وجود ثبت نام و پرداخت هزینه اولیه، شرکت طرف قرارداد به یکباره خدمات دهی به شهروندان را همانند روندی که اکنون در تهران ایجاد شده قطع کند.

گرانی بارزترین مشکل بی دود‌ها

یکی از شهروندان شیرازی و مشترک دوچرخه‌های اشتراکی گفت: هزینه تعیین شده برای استفاده از این دوچرخه‌ها به ازای هر نیم ساعت هزار و ۵۰۰ تومان تعیین شده که گران است.

محسن تورع افزود: از زمانی که قفل دوچرخه باز می‌شود حتی اگر پنج دقیقه از دوچرخه استفاده کرده باشی باید هزینه یک سفر نیم ساعته که هزار و ۵۰۰ تومان است را پرداخت کنی و همچنین اگر زمان استفاده از این دوچرخه‌ها ۳۱ دقیقه باشد باید هزینه یک ساعت را پرداخت کرد که این موضوع نیز می‌تواند در روند عدم استقبال شهروندان از این دوچرخه‌ها بسیار تاثیر گذار باشد.

داستان قفل، سفر مجدد و هزینه مضاعف

او با بیان اینکه بهتر است هزینه استفاده از این دوچرخه‌ها کاهش یابد و همچنین بصورت شناور نیز محاسبه شود، گفت: یک ایراد دیگر در سیستم استفاده از این دوچرخه‌ها وجود دارد بدین گونه که اگر فردی در حین استفاده از آن بخواهد از یک فروشگاه خرید کند، هرچند که مثلا از شروع سفرش ۵ دقیقه بیشتر نگذشته باشد و دوچرخه را در مکانی قفل کند و بعد از خرید مجددا از آن استفاده کند، هزینه یک سفر اضافه دیگر نیز به آن فرد تحمیل می‌شود، چون با هر بار قفل کردن دوچرخه پایان سفر و هزینه نیم ساعت محاسبه خواهد شد و با باز کردن قفل سفری تازه لحاظ می‌شود.

این شهروند شیرازی افزود: قفل کردن دوچرخه در هنگام سفر یعنی پایان سفر در صورتی که ممکن است یک فرد برای انجام کاری و حفظ امنیت دوچرخه این کار را کرده باشد و در واقع سفرش هنوز تمام نشده، اما باید هزینه مضاعفی پرداخت کند و اگر برای خرید و استفاده مجدد از دوچرخه آن را قفل نکند ممکن است مشکلی از جمله سرقت و ... برای دوچرخه ایجاد شود و در این صورت آن فرد باید پاسخگو باشد.

او عنوان کرد: اگر برای خرید و انجام هر کاری توسط فرد استفاده کننده، دوچرخه بدون قفل کردن رها شود هر مشکلی برای دوچرخه ایجاد شود آن فرد باید پاسخگو باشد و اگر هم دوچرخه قفل شود سفر پایان و هزینه ۳۰ دقیقه لحاظ می‌شود و با باز کردن قفل سفری دیگر کلید می‌خورد با هزینه جداگانه.

این شهروند اظهار داشت: اگر فردی حداکثر نیم ساعت زمان برای استفاده از دوچرخه نیاز داشته باشد، اما در این مدت ۳ کار من جمله مراجعه به بانک، خرید و ... داشته باشد که باید دوچرخه را برای دقایقی رها کند، باید هزینه یک ساعت و نیم استفاده از دوچرخه یعنی ۴ هزار و ۵۰۰ تومان را پرداخت کند، چون سه بار برای حفظ امنیت دوچرخه آن را قفل کرده است.

تورع استفاده از دوچرخه برای سفر‌های درون شهری را وسیله‌ای بسیار پاک و مناسب توصیف، اما بیان کرد: مواردی که مطرح شد و گران بودن هزینه هزار و ۵۰۰ تومان برای هر سفر ۳۰ دقیقه‌ای از جمله معایب طرح دوچرخه‌های اشتراکی در شیراز است که قطعا استفاده از آن را برای سفر‌های روزانه به صرفه نکرده و تنها برای تفریح و سرگرمی مناسب است و نمی‌توان بعنوان وسیله نقلیه به آن نگریست.

در انتظار نارنجی‌ها

یکی دیگر از شهروندان شیرازی گفت: چند ماه قبل از ورود دوچرخه‌های اشتراکی خبر آن در رسانه‌های این استان منعکس شده بود و من برای استفاده از آن روز شماری می‌کردم.

محمد حسین برزگر افزود: در هفته‌های اخیر هر روز اخبار رسانه‌ها را در فضای مجازی چک می‌کردم که از ورود این دوچرخه‌ها مطلع شوم تا اینکه بالاخره حدود یک هفته پیش این امر محقق شد و پای دوچرخه‌های نارنجی رنگ به شیراز باز شد.

او ادامه داد: بعد از رونمایی از این دوچرخه‌ها در اواخر آذرماه گذشته در شیراز برای استفاده در اپلیکیشن بیدود ثبت نام کردم و در روز‌های اخیر چندین سفر نیز با این دوچرخه‌ها انجام دادم، اما اولین مساله‌ای که توجهم رو جلب کرد سنگینی دوچرخه‌های بیدود بود که همین موضوع تردد با آن را با توجه به اینکه این دوچرخه‌ها دنده و سیستم کمک فنر مناسبی نیز ندارند سخت می‌کند.

این شهروند شیرازی عنوان کرد: دوچرخه سواری سیستم حمل و نقلی پاک و سالمی است، اما دوچرخه‌های اشتراکی که در شیراز وجود دارد به کلاه ایمنی مجهز نیست و این موضوع می‌تواند خطراتی را برای شهروندان ایجاد کند در صورتی که می‌توان کلاه ایمنی که قابلیت قفل کردن داشته باشد برای این دوچرخه‌ها در نظر گرفت.

استاد دانشگاه: شهرداری یارانه بدهد

استاد بخش شهرسازی و حمل و نقل و ترافیک دانشگاه شیراز گفت: دوچرخه یک سیستم حمل و نقل پاک و سالم است که نهادینه کردن فرهنگ استفاده از آن نیازمند توجه جدی مدیریت شهری است.

علی سلطانی افزود: شهرداری‌ها باید برای توسعه ناوگان دوچرخه سواری در شهر‌ها اقدامات حمایتی از جمله پرداخت یارانه را در دستور کار قرار دهند.

سلطانی ادامه داد: ایجاد زیرساخت دوچرخه‌های اشتراکی در کلانشهر شیراز اقدامی خوبی است که شهرداری این شهر باید برای ترغیب بیشتر مردم برای استفاده از آن هزینه اجاره آن را از نرخی که اکنون تعیین شده کمتر تعیین کند.

او اضافه کرد: قطعا شرکت طرف قرارداد دوچرخه‌های اشتراکی در شیراز هزینه‌های جانبی از جمله تخریب، سرقت و نیاز به نوسازی و ترمیم مداوم دوچرخه‌ها را دارد و شاید برای این شرکت نرخی کمتر از آنچه اکنون تعیین شده به صرفه نباشد، اما شهرداری می‌تواند با پرداخت یارانه بخشی از هزینه اجاره بها را پرداخت کند.

معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری شیراز نیز گفت: از ۹ روز گذشته که فعالیت دوچرخه‌های اشتراکی در شیراز آغاز شده تاکنون ۱۵ هزار و ۳۲۸ نفر اپلیکیشن بیدود را در این شهر نصب و حدود ۶ هزار نفر برای استفاده از آن ثبت نام کرده اند.

مجتبی زوربخش افزود: در این مدت همچنین ۷ هزار و ۷۰۶ سفر در شیراز توسط دوچرخه‌های اشتراکی انجام شده است.

بیدود‌ها به خیابان‌های تهران باز می‌گردند

او در پاسخ به این سوال که آیا تضمینی وجود دارد که طرف قرارداد دوچرخه‌های اشتراکی مانند پایتخت در میانه راه خدمات دهی به شهروندان را متوقف نکند، گفت: براساس جلسه‌ای که اخیرا با مدیران شرکت بیدود داشتم این نوید را به شهروندان تهرانی می‌دهم که از روز سه شنبه ۱۰ دی‌ماه، دوچرخه‌های بیدود را در تهران مشاهده خواهند کرد و مشکلی که ایجاد شده برطرف می‌شود.

زوربخش ادامه داد: شهرداری شیراز قراردادی با شرکت پاک چرخ ایرانیان معروف به بیدود منعقد کرده که تضمین‌های لازم در آن دیده شده و تمام جنبه‌های آن در بخش حقوقی شهرداری مدنظر قرار گرفته و هیچ مشکلی از این بابت وجود ندارد.

او با اشاره به برخی مباحث مطرح شده درباره ناموفق بودن طرح دوچرخه‌های اشتراکی گفت: سطح مشارکت و استفاده مردم شیراز از دوچرخه‌های اشتراکی تاکنون نشانی از ناموفقی این طرح ندارد.

نارنجی‌های شیراز دست دوم نیست

معاون شهردار شیراز در ادامه سخنان خود اظهار داشت: یک هزار دوچرخه اشتراکی در انبار شهرداری شیراز موجود است که تعدادی از آن به سطح خیابان‌ها آورده شده است و تمامی این دوچرخه‌ها نو است و هیچ دوچرخه دست دومی در میان این دوچرخه‌ها وجود ندارد.

او با بیان اینکه شاید به دلیل عدم فعالیت دوچرخه‌های اشتراکی طی یکماه گذشته در تهران و ورود این سیستم در هفته‌های اخیر به شیراز، ذهنیت استفاده از دوچرخه‌های دست دوم پایتخت در شیراز در ذهن برخی ایجاد شود گفت: وقتی که هزار دوچرخه تحویل انبار شهرداری شیراز شد زمانی بود که دوچرخه‌های بیدود هنوز در خیابان‌های تهران جمع آوری نشده بود.

او اضافه کرد: قراردادی که با شرکت پاک چرخ ایرانیان و شهرداری شیراز منعقد شده با روش بی او تی و ایجاد زیرساخت و عملیات اجرایی بر عهده شرکت طرف قرارداد است و همچنین دوچرخه‌ها باید مرتب نگهداری و همیشه در شرایط استاندارد قرار داشته باشد.

زوربخش در بخش دیگر سخنان خود گفت: اکنون هزار دوچرخه اشتراکی در اختیار شهرداری شیراز قرار دارد که حدود ۲۰۰ دستگاه آن وارد خیابان‌ها شده و به مرور زمان طی هفته‌های آینده این تعداد در اختیار شهروندان قرار خواهد گرفت و تا آخر اسفندماه ۹۸ نیز این تعداد به ۲ هزار دستگاه دوچرخه افزایش می‌یابد و در بازه زمانی پنج ساله قرارداد با شرکت بیدود تعداد دوچرخه‌ها به ۱۰ هزار دستگاه و تعداد ایستگاه‌ها نیز به ۲۵۷ عدد در شیراز افزایش می‌یابد.

او با اشاره به برخی انتقاد‌ها نسبت به نبود زیرساخت دوچرخه‌های اشتراکی در شیراز بیان داشت: برخی اظهار می‌کنند که تجربه دوچرخه‌های اشتراکی در تهران طرحی شکست خورده است که در شیراز نیز اجرا شده در صورتی که اصلا اینگونه نیست و این طرح در شیراز با انجام مطالعات دقیق انجام شده است.

معاون شهردار شیراز: وضعیت شیراز متفاوت از تهران است

زوربخش ادامه داد: تهران برای ما الگو نیست، ممکن است از تجارب سایر شهر‌ها بهره گرفته شود، اما شیراز ظرفیت‌های متفاوتی نسبت به سایر شهر‌ها دارد و مردم شیراز نیز مطالبات خاص خود را از مدیریت شهری دارند.

معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری شیراز اضافه کرد: تهران به لحاظ موقعیت جغرافیایی و بافت شهری، دارای شیب تند در سطح معابر است در حالی که شیراز شهری هموار است و شیب زیادی در سطح خیابان‌های این شهر وجود ندارد، همچنین تهران شهری آلوده به لحاظ آب و هوایی است، اما شیراز ۳۶۵ روز سال هوایی پاک دارد و تنها کلانشهر پاک ایران است.

شورا کرایه را تعیین کرده وشهرداری دخیل نیست

او، در پاسخ به سوالی پیرامون نرخ کرایه دوچرخه‌های اشتراکی که به ازای هر نیم ساعت هزار و ۵۰۰ تومان تعیین شده و به گفته برخی شهروندان گران است، گفت: این نرخ بر اساس مصوبه شورای اسلامی شهر شیراز اعمال شده و شهرداری هیچ دخالتی در آن ندارد، البته ممکن است در صورت استقبال شهروندان از این سیستم پاک حمل و نقل، یارانه بیشتری برای استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی در نظر گرفته شود.

زوربخش اضافه کرد: نرخ کرایه دوچرخه‌های اشتراکی در شیراز به نسبت کارایی این سیستم حمل و نقلی و هزینه‌های آن متعادل است.

منبع: ایرنا