صدرا شهری با قدمت کمتر از ۳۰ سال در ۱۵ کیلومتری شمال غرب شیراز واقع شده که در حال حاضر جمعیتی بالغ بر ۱۲۰ هزار نفر را در خود جای داده و افق پانزده ساله این شهر جمعیتی در حدود ۴۰۰ هزار نفر را متصور می‌شود.

این شهر که به دو فاز فعال یک و دو تقسیم شده و در آینده‌ای نزدیک، فاز سوم آن نیز با ساخت مسکن‌های طرح اقدام ملی به این مجموعه اضافه می‌شود، دارای دونقطه شرقی و غربی برای دفع فاضلاب است.

در حال حاضر یک تصفیه‌خانه موقت در سال ۸۵ توسط شرکت عمران صدرا تحت عنوان تصفیه‌خانه شماره یک ایجاد شده، که بار جمع آوری و خروج فاضلاب فاز اول و شرق صدرا را به دوش می‌کشد و به همین صورت تصفیه‌خانه اضطراری در غرب صدرا به صورت موقت در نظر گرفته شده است.

تصفیه خانه شماره یک شهر صدرا موقتی است

از طرفی تصفیه خانه شماره یک که از لحاظ فنی یک پکیج موقت و گذرا است و فاصله زیادی تا یک تصفیه خانه موثر و کارا دارد که می توان گفت به مدت ۱۴ سال است که فاضلاب شرق شهر صدرا که امروز حدود ۸۰ درصد جمعیت را در خود جای داده را جمع آوری می‌کند و با کمال تعجب با لوله‌ای به طول دو کیلومتر پس از گذشت از حریم شهر صدرا در حریم خاکی و آبی شهر شیراز وارد و تمامی پساب حاصل را درون تنگ قره‌پیری می‌ریزد.

تنگه‌ای در بالادست شهر شیراز که دارای قنوات مهم بوده، وجود دارد که در امتداد خود از دل اراضی کشاورزی و همچنین باغات منصورآباد گذر کرده و در نهایت به نهراعظم و رودخانه خشک ریخته و به دنبال آن در طول شهر شیراز جاری می‌شود.

این مسیر که باغ‌های قصردشت و حاشیه چمران را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد علاوه بر تاثیرات نامطلوب و مخرب بر محصولات اراضی کشاورزی و میوه‌های باغ‌های یاد شده در طول مسیر، سلامت شهروندان را نیز به طور مستقیم در معرض خطر جدی قرار می‌دهد.

این در حالی است که فاز اول تصفیه خانه شماره دو صدرا در سال ۹۵ کلنگ‌زنی و مقرر شد ظرف مدت ۳۶ ماه تکمیل و در مدار قرار گیرد تا از ادامه تهدید سلامت شهر شیراز به واسطه خطرات ناشی از ورود پساب غیر استاندارد شهر صدرا جلوگیری شود.

فاز اول تصفیه خانه شماره دو صدرا همچنان در انتظار بهره برداری 

اما پس از گذشت حدود چهار سال از این طرح مهم، نه تنها به بهره‌برداری نرسیده است بلکه امروز تنها ۵۴ درصد پیشرفت را تا تکمیل نهایی آن شاهد هستیم و این روند تا جایی ادامه دارد که این تصفیه‌خانه جدید به بهره برداری برسد و آب‌های سطحی و زیر زمینی شهر شیراز را از ورود فاضلاب شهر صدرا در امان نگه دارد.

این موضوع چنان اهمیت داشت که حیدر آسیایی دادستان عمومی و انقلاب مرکز فارس آبان ماه سال ۹۸ سال گذشته در بازدیدی از وضعیت این فاضلاب‌ها با تعیین مهلت یک ماهه برای حل این مسائل و مشکلات اظهار داشت: در بازدید از فاضلاب صدرا، مشخص شد مشکل جدی پساب فاضلاب قدیمی بوده و آب‌های زیر زمینی و قنات موجود در آن منطقه آلودگی ایجاد می‌کند.

آسیابی دادستان عمومی و انقلاب مرکز فارس با اشاره به اینکه طبق قانون ۶۷۷ مجازات اسلامی از این پساب‌ها نمی‌توان در مصارف کشاورزی استفاده کرد، افزود: در این راستا پس از بررسی و تشکیل جلسات متعدد با مدیران مربوطه تصمیم برآن شد که شهرداری صدرا این پساب را از شرکت آب و فاضلاب خریداری و برای آبیاری فضای سبز شهر صدرا استفاده کند.

دادستان عمومی و انقلاب مرکز فارس افزود: پس از پیگیری‌های مدیرکل محیط‌زیست، مشخص شد شهردار صدرا علی رغم نبود مخالفت در آن جلسه، به تعهدات خود درباره این موضوع عمل‌نکرده است و تصمیم بر این شد که با شورای شهر و شهرداری شیراز مذاکراتی برای خرید این پساب از سوی شهرداری شیراز انجام و از این پساب‌ها برای مصارف غیر کشاورزی استفاده شود که هنوز در دست بررسی بوده و به توافق نهایی و عملیاتی نرسیده است.

فاضلاب صدرا تهدیدی برای محیط زیست 

او با تاکید بر اینکه پایان تصفیه‌خانه جدید صدرا و بهره‌برداری از آن، این مشکل را رفع می‌کند، اضافه کرد: این اقدام تا راه‌اندازی تصفیه‌خانه جدید اقدام مقطعی و موقت بوده و برای رفع مشکل است.

حمید ظهرابی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس نیز در جریان بازدید دادستان و سایر مسئولان استان از تصفیه‌خانه شهر صدرا گفته بود: این یک دغدغه است که فاضلاب صدرا تهدیدی برای محیط زیست و منابع آب و خاک به شمار می‌رود.

او گفت: گزارش‌های واصله حاکی از آن است که از این فاضلاب‌ها برای مصارف کشاورزی استفاده می‌شود، اگر این اتفاق رخ دهد نیازمند کسب مجوز از محیط زیست برای کنترل آلودگی است و قانون تکلیف کرده، فرمانداری‌ها به اتفاق جهاد کشاورزی در قبال عدم استفاده کشاورزان از پساب‌های غیر استاندارد مسئولیت دارند.

ظهرابی با اشاره به اینکه این مشکل یک تهدید علیه بهداشت عمومی است، افزود: از فاضلاب‌های تصفیه شده بر اساس قوانین، باید برای فضای سبز و فعالیت‌های صنعتی استفاده شود و نباید مصارف انسانی داشته باشد.

مدیرکل محیط زیست بیان کرد: برای حل مشکل فاضلاب شهر صدرا اداره آبفا شیراز باید برنامه داشته باشد و از ریختن پساب‌ها در انتهای مسیر به قنات جلوگیری کنند.

پیش بینی رشد جمعیت شهر صدرا 

اله‌بخش نظرپورمدیرعامل آبفای شیراز نیز با بیان اینکه برای افتتاح تصفیه‌خانه برخی مشکلات وجود دارد، گفت: جمعیت پیش بینی شده شهر صدرا در ابتدا به میزان محدودی بود، اما قرار است در سال ۱۴۲۵ جمعیت این شهر به ۵۴۰ هزار نفر برسد و با این شرایط و چنین رشد جمعیتی، مشکلات مربوط به فاضلاب و تصفیه‌خانه بیشتر می‌شود.

عبدالرسول همتی معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی نیز اظهار داشت: فاضلاب صدرا بدون تصفیه رها شده و به سمت شهرک جوادیه می‌آید و بر اساس مشاهدات فاضلاب منتهی به قنات‌هایی می‌شود که مصارف خانگی و گاه مصرف کشاورزی دارند. با ادامه این روند بهداشت و سلامت عمومی دچار مخاطره شده و در صورت عدم کنترل، تا چند ماه آینده شاهد بیماری‌هایی از قبیل مالاریا و سالک در شیراز می‌شویم.

راهکار  جلوگیری از ورود فاضلاب شهر صدرا به کلان‌شهر شیراز چیست؟

علی ناصری رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر شیراز نیز اظهار داشت: اهمیت موضوع ورود فاضلاب صدرا به شیراز و همچنین ابراز نگرانی شهروندان شیراز از وضعیت سلامت خود و محصولات باغی و کشاورزی موجود در مسیر جریان پساب فاضلاب صدرا باعث شد تا در هفته گذشته جمعی از اعضای شورای اسلامی شهر شیراز به صورت میدانی پای محل سر ریز پساب فاضلاب صدرا و مسیر جریان آن در تنگ قره‌پیری و شهرک‌های پردیس و منصور آباد رفته و از نزدیک این معضل و همچنین روند فعالیت تصفیه‌خانه موقت شماره یک و تصفیه‌خانه در دست احداث شماره دو را مورد بررسی قرار دهند.

علی ناصری افزود: نتایج به دست آمده از این بازدید باعث شد تا یکصد و بیست و نهمین جلسه کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر شیراز با حضور اعضای کمیسیون سلامت، نمایندگان استانداری و فرمانداری، مسئولان شهرداری شیراز و صدرا، شرکت عمران صدرا، اداره آبفا، سازمان حفاظت محیط زیست، دانشگاه علوم پزشکی، اداره استاندارد، جهاد کشاورزی و دیگر مجموعه‌های متولی به طور ویژه به بررسی این معضل زیست محیطی اختصاص داده شد تا شاید راهکاری فوری برای جلوگیری از ورود پساب غیراستاندارد شهر صدرا به آب‌ها و منابع خاکی شهر شیراز تا تکمیل و بهره‌برداری از تصفیه خانه شماره دو اندیشیده و ارائه شود.

او با اشاره به لزوم اتخاذ راهکار موثر برای جلوگیری از ورود فاضلاب شهر صدرا به کلان‌شهر شیراز افزود: تا زمان تکمیل و بهره‌برداری از تصفیه خانه شماره دو فاضلاب این شهر ۱۲۰ هزار نفری، برخی شانه خالی کردن‌ها را عدم شفافیت مجموعه‌های متولی توصیف کرده و خواستار مستندات قابل قبول در رابطه با میزان آسیب‌زا بودن این فاضلاب رها شده در منابع آبی و خاکی شهر شیراز شد.

 طرح تصفیه‌خانه شماره دو شهر صدرا چه زمانی چه زمانی تکمیل می شود؟

عضو شورای شهر شیراز افزود: سئوال اینجاست آیا مردم شهر شیراز باید تا تکمیل طرح تصفیه‌خانه شماره دو شهر صدرا که عملیات اجرایی آن به عنوان راهکار حذف معضل ورود فاضلاب این شهر به کلانشهر شیراز در سال‌های گذشته آغاز و هنوز در نیمه راه بلاتکلیف مانده است منتظر بمانند و مورد تهدید‌های زیست محیطی حاصل از فاضلاب رها شده شهر صدرا باشند؟ در حالی که که قنات‌ها و باغ‌های شیراز و همچنین اراضی کشاورزی در مسیر را تحت تاثیر خود قرارداده و جان مردم را به خطر انداخته است.

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر شیراز افزود: برای حفظ سلامت شهروندان شیراز نقل قول قابل قبول نیست و باید مستندات در خصوص چگونگی روش نمونه برداری، زمان و مکان نمونه برداری از فاضلاب رها شده و اقدامات صورت گرفته در کوتاه‌ترین زمان به کمیسیون ارائه شود. از طرفی بر اساس تعهدی که به عنوان نمایندگان مردم در پارلمان شهری داریم در آزمایشگاه‌های مخصوص اقدام به آزمایش‌های تخصصی کرده و به این میزان اکتفا نمی‌کنیم.

ناصری همچنین با توجه به ادعا‌های مطرح شده از سوی برخی مدعوین حاضر در جلسه مبنی بر سلامت پساب فعلی فاضلاب صدرا و آسیب‌زا نبودن برای محیط زیست کلانشهر شیراز، با تاکید بر ارائه مستندات اقناع کننده به کمیسیون جهت اطلاع به شهروندان شیراز تصریح کرد: اگر ادعا می‌شود که این فاضلاب، خام نبوده و همچنین از کیفیت لازم برای استفاده در فضای سبز و اراضی کشاورزی برخوردار است پیشنهاد می‌شود منافع آن به نفع فضای سبز شهر صدرا استفاده و از ورود آن به کلانشهر شیراز جلوگیری شود.

او بیان کرد: در پایان این جلسه مقرر شد، کارگروهی متشکل از اداره کل محیط زیست، شهردای شیراز و صدرا، جهاد کشاورزی، اداره استاندارد، شرکت عمران صدرا و آبفا و همچنین نمایندگانی از استانداری، فرمانداری و دانشگاه علوم پزشکی نسبت به جمع آوری مستندات و ارائه راهکار فوری ظرف مدت ۱۰ روز به کمیسیون سلامت، محیط زیست وخدمات شهری شورای اسلامی شهر شیراز اقدام کند.

شیراز در چند قدمی فاجعه زیست محیطی

معاون خدمات شهری شهرداری شیراز نیز با اشاره به روند ورود فاضلاب شهر صدرا به منابع آبی و خاکی کلانشهر شیراز اظهار داشت: بر اساس مشاهدات و بررسی‌های انجام شده، شیراز در چند قدمی فاجعه زیست محیطی است.

محمدحسن‌پور با تاکید بر جلوگیری از ادامه ورود فاضلاب شهر صدرا به کلانشهر شیراز پیش از بهره‌برداری از تصفیه‌خانه شماره دو شهر صدرا گفت: شهر صدرا بدون داشتن زیر ساخت، اقدام به اتصال معابر و منازل به شبکه فاضلاب شهری کرده است که حاصل جمع آوری پساب خیابان‌ها، کوچه‌ها و منازل در شهر شیراز ریخته می‌شود به گونه‌ای که قطره‌ای در محدوده صدرا رها نمی‌شود که این موضوع دور از منطق و انصاف است.

او بیان کرد: از طرفی اجازه نمی‌دهیم شهروندان شهر شیراز مجبور باشند تا بهره‌برداری از تصفیه‌خانه شماره دو صدرا، در معرض خطرات و آسیب‌های ورود این فاضلاب به کلانشهر شیراز باشند.

لیلا دودمان دیگر عضو شورای اسلامی شهر شیراز نیز مهم‌ترین مسئله را سلامت جان شهروندان شیراز عنوان کرد و نسبت به بیماری‌های موجود در فصل گرما در کنار شیوع ویروس کرونا هشدار داد.

او افزود: موضوع سلامت، جان شهروندان شیراز است و نمی‌توان راحت از این مسئله عبور کرد. باید توجه داشت که فصل گرما و خطر بروز بیماری‌های پوستی در کنار شیوع ویروس کرونا جان مردم را تهدید می‌کند و تحمل معضل فاضلاب صدرا در کنار خطرات یاد شده ظلم بزرگی در حق شهروندان شیراز است.

سعید نظری عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست وخدمات شهری با یادآوری هدف افزایش آبهای شهر شیراز به منظور مساعدت و تسریع در روند تکمیل تصفیه‌خانه شماره دو شهر شیراز که به تازگی افتتاح گردید، از ادعای نبود منابع مالی کافی برای تکمیل تصفیه خانه جدید صدرا توسط نماینده آبفا به شدت انتقاد کرد.

او با توجه به افزایش آب بها در شهر صدرا که پیشتر از شهر شیراز اتفاق افتاده است، این ادعا را قابل قبول ندانست و بیان کرد: در زمانی که بحث افزایش آب بها در شهر شیراز مطرح بود دائما این موضوع عنوان می‌شد که شهر صدرا یک سال زودتر از شیراز مساعدت لازم برای افزایش آب بها را انجام داده است.

عضو شورای اسلامی شهر شیراز بیان کرد: افزایش آب بها در شهر شیراز باعث شد تا سرعت مناسبی در تکمیل طرح تصفیه خانه شماره دو شهر شیراز شکل بگیرد و امروز شاهد بهره‌برداری از این طرح هستیم. اما شهر صدرا این فرآیند را قبل از شهر شیراز پشت سرگذاشته و نبود منابع مالی برای تکمیل طرح تصفیه‌خانه شماره دو صدرا مطابق با ادعای نماینده آبفا در جلسه کمیسیون سلامت مورد قبول نیست.

محمد تقی تذروی عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر شیراز نیز با گلایه از ارائه ندادن راهکار مشخص از سوی نماینده آبفا برای رفع موقت این مشکل تا بهره‌برداری از تصفیه خانه شماره دو صدرا خواستار ارائه زمان و راهکار مشخص شد.

تذروی افزود: مسئولیت این معضل به دوش همه ما است و پاسخ مشخصی برای مردم نداریم و نمی‌توان تا بهره‌برداری تصفیه‌خانه شماره دو صدرا منتظر ماند.

او بیان کرد: اداره آبفا به عنوان متولی و متخصص در حوزه مدیریت فاضلاب باید به طور مشخص راهکار و زمان رفع این معضل را ارائه دهد تا بتوانیم آرامشی برای نگرانی شهروندان به خصوص ساکنان شمال غرب شیراز ایجاد کنیم.

منبع: تسنیم