بازآفرینی بازار وکیل شیراز با بهره برداران

در بین بازارهای مختلف سراسر ایران، بازار وکیل شیراز با پیشینه تاریخی خود که یادگار و میراثی ارزشمند از دوران زند محسوب می‌شود در قلب شهر تاریخی فرهنگی شیراز واقع شده است و با معماری منحصر به فرد خود جایگاه ویژه در بین بناهای تاریخی ایران، دارا می باشد.

معماری و شهرسازی تاریخی ما در ایران سراسر زیبایی و شگفتی است؛ با نگاهی به جغرافیای این سرزمین کهن، از کرانه های جنوبی دریای خزر و کرانه های شمالی آب های نیلگون خلیج فارس گرفته تا شرق و غرب و فلات مرکزی ایران، همه بیانگر ذوق و هنر ما در خرده فرهنگ و اقلیم‌های گوناگون حکایت دارد.

گونه های مختلف بناهای تاریخی ما در بافت های شهری و روستایی ایران در سبک های مختلف و بعضا متناسب با اقلیم و فرهنگ که تجلی آن را در کاربری های خانه، بازار، مسجد، مدرسه، حمام، آب انبار، یخچال، کاروانسرا و ... شاهد هستیم.

پیدایش یک جانشینی نیازمند ایجاد فضاهای متناسب با عملکرد ساکنین آن محل داشت که در زمینه تامین و عرضه اجناس و کالاهای مازاد بر تولید، بازار نیز به عنوان یکی از ارکان اصلی پیکره شهرها محسوب می شود.

بازار به عنوان نبض اقتصادی در شهرها به سبب قدرتی که به همین واسطه دارا می باشد همواره در امور سیاسی، فرهنگی و اجتماعی شهرها موثر بوده و به گونه‌ای توانسته است، کاربری ها و فعالیت‌های مختلفی را در خود تعریف نماید.

کسبه و صنوف مختلفی در هر یک از بخش های مجموعه بازار وکیل از دیرباز تاکنون به گذراندن امور و تامین درآمد مشغول هستند که در هر دوره ای با فراز و نشیب هایی همراه بوده است.

در حال حاضر بازار وکیل شیراز با در نظر گرفتن معیارهای گوناگونی چون وضعیت کالبدی با چالش هایی مواجه شده است که با بررسی های میدانی بعمل آمده، این مسئله ریشه در افزایش شهرنشینی، تغییر در سیستم حمل و نقل شهری و همچنین تامین نیاز دسترسی های غیر متعارف در گذر زمان و دلائل متعدد دیگر دارد که در روند توسعه شهری دهه های اخیر، کم توجهی به این موضوع همواره مدیران و بازاریان را نسبت به چاره جویی، گریبان گیر کرده است.

خیابان کشی ها، رقابت‌های نابرابر کاربری‌های تجاری مدرن در جوار و تمامی نقاط شهر، عدم اصلاحات ساختاری و مرمت متداوم کالبد بازار، عدم بازنگری در زمینه کسب و کار و روش های نوین عرضه محصولات، عدم دسترسی مناسب و زیرساخت‌های زیربنایی و روبنایی لازم با امروز جامعه، توجه محدود به مدیریت فضایی و مکانی در راستای تعریف یک قلمرو همگانی سرزنده و دلایل متعدد دیگر که هر یک به سهم خود در به وجود آوردن شرایط نامناسب بازار وکیل شیراز نقش داشته‌اند؛ ضروری است که اقدام همزمان و هماهنگ جامعی با تدابیر لازم و بهره گیری از خرد جمعی و تخصصی صورت پذیرد.

در سالیان اخیر به کسبه و صنوف مختلف این بازار تاریخی، در زمینه اقتصادی آسیب‌های وارد شده است که مرتفع شدن بخشی از این آسیب ها علاوه بر حضور اقشار مختلف شهروندان و همچنین گردشگران، برنامه ریزی های جامع با رویکرد بازآفرینی در جهت برطرف نمودن مشکلات بازار بیش از پیش احساس می‌شود.

اقدامات اجرا شده و تجارب مختلفی در بازآفرینی یا در مرتبه ای پایین تر در مرمت بازارها و بازارچه های ایران وجود دارد که مصادیق آن را می توان بازار تبریز، بازارچه عودلاجان تهران، بازار قیصریه لار، بازار سنتی جهرم، بازارچه فیل شیراز و ... مثال زد که هر یک با توجه شرایط خاصی که داشته اند، امکان بهبودی وضعیت برایشان فراهم شده است.

بازار وکیل شیراز به دلیل خاص بودن و شناخته شدن در سطح جهان و ایران با حساسیت های میراثی و مدیریت شهری مواجه است و رونق مضاعف آن به همکاری و هماهنگی مالکان، مدیران و بهره برداران آن از نظیر خریداران، گردشگران، اهالی فرهنگ و ...ارتباط مستقیم و معناداری را طلب می کند.

بهترین نوع مداخله مجموعه مدیریت شهری به عنوان متولی ساماندهی امور شهری با مشارکت ممکن می گردد که این مهم نیازمند تعریف فرآیند شفاف و مشخصی به صورت مرحله ای است.

روند این فرآیند به جهت اینکه ضمانت اجرایی داشته باشد، می تواند با مطالبه گری بهره برداران شروع شود و در ادامه آن با محوریت قرار دادن مراحلی چون سیاست گذاری، بهره گیری از خرد جمعی، آموزش و گفتمان سازی، برنامه ریزی، طراحی، تأمین اعتبار صاحبان سرمایه یا همان مالکان، تسهیلات دولتی، اقدامات محرک رشد و توسعه، مشارکت دادن متخصصان و بهره برداران در فرآیند کار، ارزیابی های و اصلاحات حین کار و ...تداوم و تحقق یابد.

* سعید زحمت کشان، کارشناس معماری و منتقد حوزه مدیریت شهری

گزارش خطا

نظرات بینندگان