به گزارش «تابناک»؛ در این مدت کارشناسان فروانی به علل کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی پرداخته اند. بعضی از این کارشناسان دلایل اقتصادی و بعضی دیگر دلایلی سیاسی را علت اصلی کاهش قیمت نفت برآورد کرده اند و راهکارهای فراوانی برای جلوگیری از افت بیشتر قیمت نفت ارائه کرده اند.

اما به راستی فارغ از آثار منفی کاهش قیمت نفت بر کشورهای تولید کننده نفت؛ آیا کاهش قیمت نفت آثار مثبت و مزایایی برای این کشور ها در پی خواهد داشت؟ سئوال اینجاست که اگر کاهش قیمت نفت مزایایی نیز دارد، چرا در تحلیل ها از اثار مثبت این کاهش قیمت سخن گفته نمی شود؟

برای مثال یکی از دلایلی که ایران توانسته است فشار ناشی از تحریم ها را پس از تحریم های نفتی و بانکی بی سابقه ، کنترل نماید، قیمت نفت بالای 100 دلار در چند سال اخیر بود. اما مطمئناً با کاهش قیمت نفت و باقی ماندن تحریم ها یکی از کشورهایی که بیشترین ضربه را ناشی از کاهش قیمت می پذیرد؛ ایران خواهد بود.

اما نگاهی به مزایای کاهش قیمت و تاثیر آن در اقتصاد ایران مشخص می کند که کاهش قیمت نفت می تواند فرصت طلایی برای کشور ما ایجاد کند تا بتوانیم سهم نفت در بودجه کشور را کاهش و از گروه کشورهای رانتیر شبیه کشورهای حوزه خلیج فارس خارج شویم. در واقع اگرچه نخستین پیامد مهم کاهش قیمت نفت برای کشور کاهش درامدهای نفتی و ارزی است؛ اما این اتفاق پیامدهای مثبتی هم دارد که در بلند مدت به نفع کشور است و موجب رشد اقتصادی خواهد شد.

بخش نفت ایران در طی چند سال گذشته تقریباً 17 درصد در تولید ناخالص داخلی اقتصاد ایران سهم داشته و حدود 90 درصد از درآمدهای ارزی کشور را تأمین کرده است. بنابراین مشخص است که نفت نقش بسیار تعیین کننده ای در توازن بودجه عمومی ایفا می کند و در سالهای اخیر به طور متوسط بیش از 55 درصد از درآمدهای بودجه عمومی را محقق کرده است.

اگرچه کاهش قیمت نفت ضربه اساسی به درآمدهای ارزی کشور می زند؛ اما آثار مثبتی نیز برای این کاهش قیمت قابل تصور است. برای مثال وابستگی کشور ما به مواد اولیه برای تولیدات داخلی زیاد است و همچنین ارزبری ما در عرصه تولید دارای رقم بالایی است. بنابراین با کاهش قیمت نفت قیمت بسیاری از کالاهای وارداتی نیز کاهش می‌یابد چون کاهش هزینه انرژی تأثیر مستقیم بر هزینه حمل و نقل و همچنین قیمت تمام شده تولید کالا دارد.

در این شرایط، این تغییرات می‌تواند تأثیرات مثبت بسیار زیادی بر اشتغال و تولید داشته باشد، یعنی همان‌‌طور که تولید تحت ‌تأثیر قرار می‌گیرد، رشد را هم تحت‌ تأثیر قرار می‌دهد و در نهایت، به‌صورت پیوسته تأثیر در اشتغال و عرضه کالا را به دنبال خواهد داشت و رکود در اقتصاد را از میان می برد. در واقع با کاهش قیمت نفت به تبع آن کم شدن درآمدهای نفتی در مقابل قیمت جهانی، قیمت خیلی از کالاهای وارداتی نیز کاهش می‌یابد. چرا که کاهش هزینه انرژی تأثیر مستقیم بر هزینه حمل و نقل و قیمت تمام شده کالا دارد.

حتی این کاهش قیمت نفت در بعضی از جهات به نفع مردم کشور ما نیز هست. به عنوان مثال براساس قانون هدفمندکردن یارانه ها قیمت بنزین در داخل کشور باید طی 5 سال به 95 درصد قیمت فوب خلیج فارس می رسید. روند کاهشی قیمت نفت در بازار جهانی و وارد شدن به کانال 40 دلاری قیمت فراورده‌های نفتی را نیز تحت تاثیر قرار داده به طوری که قیمت جهانی هر لیتر بنزین به حدود 1000 تومان بر حسب هر دلار 3500 تومان رسیده است.

قیمت هر تن بنزین در بازار خلیج فارس در حالی به حدود 550 دلار رسیده که پیش از آغاز روند کاهشی قیمت نفت، در اوایل جولای، قیمت هر تن بنزین بین 1060 تا 1100 دلار متغیر بوده است. بر این اساس با توجه به وزن مخصوص فراورده‌های نفتی که سبک‌تر از آب است، یک تن بنزین معادل حدود 1351 لیتر است. در چنین شرایطی در اوایل ماه جولای سال 2014 قیمت هر لیتر بنزین در بازار خلیج فارس حدود 2000 تومان بوده است.اما با کاهش قیمت نفت، قیمت فراورده‌های نفتی از جمله بنزین نیز کاهش یافته و برای هر لیتر به حدود 1024 تومان رسیده است. در واقع دولت با این کاهش قیمت نفت دیگر نمی تواند قیمت بنزین را در جایگاه ها گران کند؛ چرا که قیمت فعلی بنزین در سقف خود قرار دارد.

از سوی دیگر اقتصادان ها یکی از عوامل کاهش قیمت نفت را رکود اقتصادی در کشورهای مصرف کننده نفت می دانند. در واقع کاهش قیمت نفت بر اقتصاد کشورهایی که مصرف‌کننده انرژی و وابسته به واردات آن هستند اثر دارد و موجب رشد اقتصادی آنها و در نتیجه بهبود اوضاع اقتصادی جهان می‌شود که در بلند مدت این اتفاق نیز به نفع کشور ما است. در واقع کاهش قیمت نفت روابط ناسالم اقتصادی در کشورهای نفت خیز را کم می‌کند و با اثر‌گذاری مثبت بر بازارهای جهانی اقتصاد را رونق می‌بخشد.