ضرورت نگاه فرهنگی به صنعت گردشگری فارس/ صنعتی نیاز به همت متقابل بازیگران عرصه «گردشگری- میزبان»
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی شیرازه، گردشگری به عنوان صنعتی درآمدزا در پیشبرد اقتصاد و درآمدهای ارزی در شرایط کنونی، بهترین فرصت محسوب میشود که مقام معظم رهبری با نگاهی ویژه بر لزوم توجه به آن تأکید فرمودند.
رهبر معظم انقلاب در سخنان خود بارها بر بحث «اقتصاد مقاومتی» در کشور تأکید فرموده اند؛ به گفته معظمٌله «کاهش وابستگی به صنعت نفت یکی دیگر از الزامات اقتصاد مقاومتی است، این وابستگی، میراث شوم صد ساله ماست.»
یکی از محورهای مهمی که باید در عرصه اقتصاد مقاومتی و جدا کردن اقتصاد کشور از درآمد نفتی ناپایدار، مورد توجه واقع شود، صنعت گردشگری و صنایع دستی است؛ حرف درستی که اگر هدفمند و با برنامه جدی گرفته شود میتواند ما را از چاههای نفت هم بی نیاز کند.
در واقع پدیده گردشگری را باید موشکافانه مورد بررسی قرار دهیم و به اصل و ماهیت پدیده گردشگری توجه کنیم و آن را به خوبی مورد بررسی قرار بدهیم.
پدیده گردشگری که به قدمت تاریخ بشر سابقه دارد از ابعاد مختلف مورد توجه مراکز علمی و پژوهشی قرار گرفته است و به قدری گردشگری و جهانگردی دارای زوایای ناشناخته است که دانشمندان و صاحب نظران این عرصه در پیشناخت ماهیت این پدیده بشری برآمدهاند.
در بخش گردشگری اصالت صرفاً به نگاههای اقتصادی نیست
جدا از این که به گردشگری به چه دیدی نگریسته شود؛ باید اذعان داشت در بخش گردشگری اصالت صرفاً به نگاههای اقتصادی نیست و باید این مبحث را از دیدگاههای متفاوت نگریست و باید دید وظیفه همه بازیگران عرصه جهانگردی و گردشگری چیست؟
عملکرد متقابل «گردشگری- میزبان» در فضاهای گردشگری آثار متفاوتی را بر فضا، اجتماع، فرهنگ و اقتصاد مقصد گردشگری بر جای میگذارد. از سوی دیگر سفرهایی که با انگیزههای معنوی و مذهبی انجام میشوند در دهه های اخیر افراد بسیاری را به خود جذب کردهاند.
هنجارهاي فرهنگ سنتي برگرفته از ميراثي است كه به نسل امروز رسيده است، اين فرهنگ سنتي با توجه به شكلگيري نوستالوژي در جوامع پساصنعتي ميتواند جاذب گردشگراني باشد كه خواهان يافتن مكانهايي با فرهنگ سنتي هستند تا اصالت معنايي را در آن تجربه كنند. از اين رو، فرهنگ سنتي بخصوص پا گرفته از گذشتههاي دور در نواحي مختلف كه هنوز داراي اصالت فرهنگي است، ميتواند گردشگران بسياري را به خود جذب كند.
بر اين مبنا است كه برخي نويسندگان بر فرهنگ تأكيد ميكنند و نقش آن را در شكلگيري، رشد و توسعه گردشگري اساسي ميدانند و فرهنگ را سنگ بناي توسعهي گردشگري در نظر ميگيرند.
در اين ميان، پذيرش گردشگران در يك منطقه از نقطهنظر اجتماعي و فرهنگي، نحوه كنشپذيري و پويايي فرهنگ جوامع محلي در قالب احياي آداب، رسوم و سنتها شكل ميگيرد و همچنين بازديد گردشگران از اين جوامع به يك تجربه گردشگري منتهي ميشود.
توسعه گردشگري بهعنوان يک پديده فرهنگي موجب ميشود، فرصت کافي براي تبادل فرهنگي بين گردشگر و جامعه ميزبان بهوجود آيد. بر اين مبنا، آنها ميتوانند يکديگر را بهتر درک کنند و به فرهنگ هم بيشتر احترام بگذارند.
فرهنگ بهعنوان نظام نمادهايي است که يک جامعه ميآفريند و به کار ميبرد تا خود را سامان دهد و بهواسطه آن، کنش متقابل را تسهيل كند و رفتارها را قاعدهمند سازد و بهواسطه انطباق و سازگاري با محيط زيست و کنش متقابل با ديگران تحرک مييابد و باز تفسير ميشود. گردشگري در اين ميان يکي از شيوههاي کنش متقابل فرهنگي است که بهواسطه تفسير تجربههاي گردشگري از فرهنگ محلي، کنشي متقابل را نمايان ميسازد.
اگر به آثار و پيامدهاي مثبت فرهنگي ناشي از گردشگري در جوامع و اجتماعات محلي به درستی نگریسته شود و منافع گردشگري بهدرستي توزيع شود، ميتواند سطح زندگي مردم را بهبود بخشد؛ توسعه گردشگري با ايجاد مشاغلي در بخشهاي مختلف اقتصادي و نيز با افزايش درآمد افراد بهواسطه پديد آوردن مشاغل جديد با دستمزد بهتر بر ساختار اجتماعي تأثير ميگذارد. از طرفي توسعه گردشگري بخشي از اعتبارات لازم را براي بهبود بخشيدن به خدمات و تسهيلات جوامع محلي تأمين ميکند
گسترش تسهيلات شهري، زيرساختها و تسهيلات اجتماعي ـ فرهنگي بهواسطه توسعه گردشگري سبب شتابگيري شهرنشيني در مفهوم مثبت آن و جلوگيري از جريان يافتن سيل روستاييان به سمت شهرها و مراکز صنعتي ميشود.
با توسعه گردشگري، اقشار اجتماعي تازهاي پا ميگيرند و مدارس رسمي توسعه مييابند، از طرفي در پي مبادلاتي که ميان مردم محل و گردشگران صورت ميگيرد، ساختار خانواده به نوسازي ميگرايد و زنان و جوانان در چارچوب اين ساختار جديد، آزادي بيشتري بهدست ميآورند وتمام اينها حکايت از افزايش پويايي اجتماعي در اثر توسعه گردشگري دارد.
گردشگري چنانکه بهخوبي برنامهريزي شود، ميتواند نيروي پرتواني براي حفاظت از ميراث فرهنگي و طبيعي هر منطقه باشد، الگوهاي فرهنگي موجود در زمينه مذهب، سنتها، جشنها، سبک زندگي، فعاليتهاي اقتصادي و سنتي، سبک معماري محلي، هنر و صنايع دستي، لباس، هنرهاي نمايشي، موسيقي، جاذبههاي مهمي براي گردشگران محسوب ميشوند و گردشگري کمک ميکند تا حفظ اين يادبودها و الگوها توجيه شود.
توسعه گردشگري هرچند سبب جهشهاي اجتماعي مشابه با جهشهاي ناشي از صنعتي شدن جوامع محلي ميشود؛ ولي گردشگري برخلاف صنعت ميتواند هنرهاي مردمي، سنتها و عادات کهن را از نو زنده کند و نسبت به حفظ ميراث فرهنگي و طبيعي نيز ايجاد علاقه كند
توسعه گردشگري؛ فرصتی براي برقراري مبادلات فرهنگي ميان گردشگران و مردم محلي
توسعه گردشگري ميتواند فرصتهايي را براي برقراري مبادلات فرهنگي ميان گردشگران و مردم محلي فراهم سازد تا به اين ترتيب، دو طرف با فرهنگ يکديگر بيشتر آشنا شوند و بهتدريج به فرهنگ هم احترام گذارند. مبادلات فرهنگي حاصل از گردشگري سبب وسيعتر شدن افق انديشه طرفين، کاهش پيشداوريها و نزديکتر شدن انسانها به يکديگر ميشود.
با این تفاسیر؛ اگر به استان پهناور و استراتژیک فارس نگریسته شود، نقش بازیگران عرصه گردشگری بیش از پیش مشهود است؛ چرا که این استان با قدمت چندهزار ساله از ظرفیت عظیم گردشگری تاریخی، فرهنگی، مذهبی، طبیعتگرا و .. برخوردار است.
گردشگری در فارس، صنعتی سبز که هم سازنده است و هم بی آسیب
گردشگری در استان فارس جایگاه خاص خود را دارد، صنعتی که میتواند و باید موتور محرکه اقتصاد این استان باشد، صنعتی سبز که هم سازنده است و هم بی آسیب؛ هم پایا است و ماندگار هم مولد و زایا. صنعتی که با فرهنگ نیز پیوندی ناگسستنی دارد، هم فرهنگ میسازد و هم در معرفی فرهنگ کارآمد ایرانی رسانهای ماندگار است، صنعتی که هم اشتغال ایجاد میکند و هم آن را سویه فرهنگی میدهد، صنعتی که میتواند اقتصاد مقاومتی را یاور باشد و به درونزایی ظرفیتها جهت بدهد و مردمان برون را به تماشا آورد.
بهرهمندی استان فارس از بارگاه مقدس حضرت شاهچراغ(ع) و دیگر بقاع متبرکه در کنار دیگر جاذبههای طبیعی و تاریخی متنوع آن، گردشگری را به یکی از مهمترین ظرفیتهای توسعه استان مبدل کرده است.
استان فارس به عنوان «سومین حرم اهل بیت(ع) و پایتخت فرهنگی ایران زمین و بهرهمندی از آثار منحصر به فرد فرهنگ، تمدن و تاریخ فرصت ارزشمند و جذابی را برای گردشگران و مسافران این استان فراهم کرده است که مورد اقبال گردشگران داخلی و خارجی است.
جاذبههای طبیعی، وجود اکوتوریسم، گردشگری روستایی، آثار باستانی، تاریخی، وجود بقاغ متبرکه و ... فرصتهای گرانقدری را در اختیار این استان گذاشته است که با درایت بازیگران عرصه گردشگری و اهتمام مسئولان میتوان با این پتانسیل عظیم در جهت رشد اقتصاد استان گام برداشت.